Στο τρέχον τεύχος του ELT / In the current issue of ETL

Ephemerides Theologicae Lovanienses 90:4 (2014)

• Peter Rozic, "La signification théologique de la danse dans le contexte biblique: Créer des liens au cœur de l'Alliance," 667-683 (abstract) 
• Bogdan G. Bucur, "Blinded by Invisible Light: Revisiting the Emmaus Story (Luke 24,13-35)," 685-707 (abstract)
• Walter Dietrich, "The Books of Samuel: Stories - History - Reception History: Bericht über das Colloquium Biblicum Lovaniense 2014," 731-742 (abstract)
• Elijah Hixson, "'They Took the Body of God': John 19,40 in Codex Alexandrinus," 743-749 (abstract)
• Aaron W. White, "Pauline Rhetoric Revisited: On the Meaning of κολλώμενος in the Context of 1 Cor 6,12-20," 751-759 (abstract)

Λκ 18,9-14 / Lk 18:9-14

Μερικές σκέψεις για την αυριανή πολύ γνωστή σε όλους ιστορία του Τελώνη και του Φαρισαίου. Πρόκειται για μία παραβολή, η οποία προέρχεται από το ιδιαίτερο υλικό του Λουκά και την οποία ο ευαγγελιστής εντάσσει στην μεγάλη ενότητα του ταξιδιού του Ιησού προς την Ιερουσαλήμ. Στη μικροσυνάφειά της η παραβολή εντάσσεται σε μία επιμέρους ενότητα, η οποία απαντά στο ερώτημα ποιοι τελικά μπορούν να ανήκουν στη Βασιλεία του Θεού. Στην προηγούμενη περικοπή ο Ιησούς προέβαλε το παράδειγμα της χήρας και μίλησε για την επιμονή στην προσευχή και στην περικοπή μετά την υπό συζήτηση παραβολή προβάλλει τα παιδιά ως πρότυπο των ανθρώπων της Βασιλείας. Κοινό στοιχείο επίσης με την αμέσως προηγούμενη παραβολή είναι το θέμα της προσευχής, ένα θέμα εξαιρετικά αγαπητό στο Λκ. Αν και η παραβολή δεν ερμηνεύτηκε αλληγορικά από τους Πατέρες (βλ. όμως την εξαίρεση του ι. Αυγουστίνου κ.ά.), στη μετέπειτα ερμηνευτική παράδοση ο Φαρισαίος ταυτίσθηκε με την προσκολλημένη στο Νόμο λογική των Ιουδαίων και ο Τελώνης με τον άνθρωπο που απελευθερωμένος από τον Νόμο ζει τη χαρά της χάριτος του Θεού. Ποιο όμως είναι το νόημα της συγκεκριμένης παραβολής; Σε ποιους απευθύνεται; Γιατί ο Φαρισαίος επικρίνεται; Και τελικά ποιο είναι το κεντρικό πρόσωπο της παραβολής;

(1) Η δομή της περικοπής είναι απλή: (α) στ. 9 εισαγωγή του ίδιου του Λκ ή της πηγής του όπου ουσιαστικά δίνεται ο σκοπός για τον οποίο ο Ιησούς είπε την παραβολή (βλ. κάτι παρόμοιο στην παραβολή του άδικου κριτή αμέσως πριν από την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου). Προφανώς ο στ. αυτός που δίνει το στίγμα της ιστορίας στηρίζεται στην κατακλείδα της παραβολής στο στ. 14α, (β) στ. 11-12 η προσευχή του Φαρισαίου, (γ) στ. 13 η προσευχή του Τελώνη, (δ) στ. 14α η κατακλείδα της παραβολής, (ε) στ. 14β μία γενική εφαρμογή της ιστορίας, προφανώς ένα ανεξάρτητο λόγιο του Ιησού (βλ. Μτ 23,12· Λκ 14,11), το οποίο εδώ ο ευαγγελιστής προσθέτει στην ιστορία λόγω της κοινής θεματικής.

(2) Το στοιχείο της σύγκρισης είναι προφανές από τη δομή της ιστορίας. Το αφηγηματικό δίδυμο Φαρισαίος - Τελώνης παρουσιάζονται μέσα από μία παράλληλη κι όμοια στη δομή της περιγραφή. Αυτή η παράλληλη παράθεση των δεδομένων οδηγεί τον αναγνώστη στη σύγκριση των δύο ηρώων της ιστορίας. Ο Φαρισαίος παρουσιάζεται ωστόσο εκτενέστερα (σε δύο στίχους) κι η προσευχή του είναι διπλάσια σε έκταση από εκείνη του Τελώνη (12 λέξεις), ενώ η περιγραφή του Τελώνη καταλαμβάνει μόνο ένα στίχο κι η προσευχή του αρκείται σε 6 μόνο λέξεις). Επιπλέον η στάση του σώματος κι η θέση του μέσα στο Ναό είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από εκείνη του Τελώνη. Ο Φαρισαίος στέκεται (σταθείς) κάπου στο Ναό και προσεύχεται, ο Τελώνης μένει μακριά και δεν τολμά να σηκώσει τα μάτια, αλλά κτυπά το στήθος του ζητώντας τη συγχώρηση και το έλεος του Θεού. 

(3) Ένα ενδιαφέρον στοιχείο των παραβολών είναι το στοιχείο της έκπληξης ή της αντιστροφής. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό τους που συχνά παραβλέπουμε, επειδή η ερμηνεία αιώνων, μέσα από την οποία διαβάζουμε σήμερα τις παραβολές, οδήγησε σε στερεότυπες αναγνώσεις του βιβλικού κειμένου. Στην προκειμένη περίπτωση συχνά προσεγγίζουμε την παραβολή μέσα από την στερεότυπη αντίληψη που έχουμε για τους κακούς και υποκριτές Φαρισαίους. Λαμβάνοντας υπόψη, ωστόσο, τις πληροφορίες που έχουμε για τους Φαρισαίους από τις αρχαίες πηγές (κι αφήνοντας κατά μέρος την εικόνα των Φαρισαίων στα ευαγγέλια, η οποία θα πρέπει να κατανοηθεί μέσα σε ένα ιδιαίτερο πλαίσιο πολεμικής ρητορείας των ευαγγελιστών), το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι Φαρισαίοι δεν αντιμετωπίζονταν από το λαό ως υποκριτές, αλλά έχαιραν εκτίμησης εξαιτίας της ευσέβειάς τους και της αφοσίωσης στο Νόμο. Η ίδια η προσευχή του Φαρισαίου από αυτήν την άποψη δεν έχει τίποτε το μεμπτό· ο Φαρισαίος της ιστορίας μας προσεύχεται με ανάλογο τρόπο όπως κάνουν οι ευσεβείς, για παράδειγμα, στους Ψαλμούς κι η ευσεβής του στάση είναι σύμφωνη με τις εντολές του Νόμου. Αντίθετα οι Τελώνες λόγω του επαγγέλματός τους και των σχέσεών τους με την εξουσία ήταν μισητοί. Επομένως, για τους πρώτους ακροατές του Ιησού το γεγονός ότι ο δικαιωμένος τελικά δεν είναι ο Φαρισαίος αλλά ο Τελώνης προκαλεί έκπληξη και απορία. Η έκπληξη αυτή επιτείνεται από δύο σημεία: πρώτον, ότι ο Φαρισαίος παρουσιάζεται πρώτος, είναι όμως τελικά ο χαμένος της ιστορίας. Δεύτερον, ότι ενώ σε αυτόν η αφήγηση αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της περιγραφής, τελικά είναι εκείνος που δεν πέτυχε τον σκοπό του. Έτσι στην αρχή της ιστορίας οι δύο ήρωες παρουσιάζονται ισότιμα ως δύο άνθρωποι που ανεβαίνουν στον Ναό, στη συνέχεια η αναφορά στην κοινωνική τους θέση προκαλεί μία σύγκριση υπέρ του Φαρισαίου και στο τέλος της ιστορίας η διαφορά μεταξύ τους αντιστρέφεται, αφού ο Ιησούς προκρίνει τον Τελώνη.

(4) Η έκπληξη της ιστορίας έχει ως σκοπό να οδηγήσει τους ακροατές του Ιησού να αναρωτηθούν γιατί τελικά ο Φαρισαίος αποτυγχάνει. Τι είναι, δηλ., εκείνο το στοιχείο στην προσευχή του που δεν ευαρεστεί τον Θεό. Η απάντηση δίνεται στην εισαγωγή της παραβολής στο στ. 9, όταν γίνεται λόγος για τους "πεποιθότας ἐφ' ἑαυτοῖς" και στη συνέχεια όταν περιγράφεται ο Φαρισαίος ως "σταθείς εἰς ἑαυτὸν". Το πρόβλημα της προσευχής του Φαρισαίου είναι ότι είναι εγωκεντρική. Η αυτάρεσκη αυτή στάση του φτάνει σε τέτοιο σημείο ώστε ο Φαρισαίος να προχωρά στην εξουθένωση όσων θεωρεί αμαρτωλούς. Με ένα έμμεσο τρόπο ο Φαρισαίος υποκαθιστά τον Θεό με τον εαυτό του, τον οποίο αναδεικνύει μέτρο σύγκρισης της ευσέβειας των συνανθρώπων του. Όπως κι αλλού στις παραβολές του Λκ δεν καταδικάζεται αυτή καθαυτή η πιστή τήρηση των εντολών του Θεού, αλλά η αναφορά της τελικά στο εγώ του ανθρώπου. Η ευσεβής ζωή του δεν τον οδηγεί στην ηθική της αγάπης και τελικά στον Θεό, αλλά σε μία επικριτική στάση απέναντι στους συνανθρώπους του και στην αποκλειστική κατανόηση της αγάπης του Θεού (βλ. για παράδειγμα τον μεγάλο αδελφό στην παραβολή του Ασώτου). 

(5) Όπως οι περισσότερες παραβολές έτσι κι η υπό συζήτηση έχει θεοκεντρικό χαρακτήρα. Ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Θεός. Αυτό καθίσταται σαφές από τα passiva divina στο τέλος της περικοπής (τα ρ. "ταπεινωθήσεται" και "ὑψωθήσεται" των οποίων το ποιητικό αίτιο είναι ο Θεός), από τη μετοχή "δεδικαιωμένος" όπου και πάλι το ποιητικό αίτιο είναι ο Θεός καθώς κι από την προσφώνηση και στις δύο προσευχές του αποδέκτη τους ("ὁ θεὸς"). Στο αφηγηματικό τρίγωνο που σχηματίζεται (Φαρισαίος - Τελώνης - Θεός), το κέντρο είναι ο Θεός ως το σημείο αναφοράς των δύο ηρώων κι ως ο τελικός ρυθμιστής και κριτής.

(6) Συχνά οι παραβολές έχουν ανοικτό τέλος, καθώς δεν μας δίνουν πληροφορίες για την τύχη των ηρώων τους (δεν ξέρουμε για παράδειγμα ο μεγάλος γιος στην παραβολή του Ασώτου πείστηκε από τα λόγια του πατέρα και μπήκε στο σπίτι να γιορτάσει μαζί με τους άλλους). Πρόκειται για μία αφηγηματική τεχνική που σκοπό έχει να προκαλέσει τον ακροατή/αναγνώστη να πάρει θέση απέναντι στα γεγονότα και να ταυτιστεί με κάποιο από τα πρόσωπα της ιστορίας. Εδώ το ίδιο αποτέλεσμα φαίνεται να επιτυγχάνεται με δύο τρόπους: α) με την αόριστη πληροφορία που δίνει ο Λκ στην αρχή της ιστορίας πως ο Ιησούς είπε "πρός τινας" που οδηγεί σε μία διεύρυνση του ακροατηρίου του Ιησού και κυρίως σε μία διαχρονική εφαρμογή της ιστορίας (άραγε δεν υπάρχουν πάντοτε κάποιοι που θεωρούν τον εαυτό τους περισσότερο ενάρετο από όλους τους άλλους;) και β) με τη γνωμικού χαρακτήρα φράση στο 14β ("πᾶς ὁ ὑψῶν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται"). Η τελευταία αυτή φράση, ωστόσο, προσδίδει στην ιστορία και μία εσχατολογική προοπτική εξαιτίας του μελλοντικού χρόνου των ρημάτων κι έτσι στην κατάληξη της περικοπής συνδυάζονται το παρόν και το γενικό με το μελλοντικό, στοιχεία της Βασιλείας του Θεού, για την οποία γίνεται λόγος στην ευρύτερη συνάφεια της παραβολής. Στην Βασιλεία του Θεού δικαιωμένοι μπορούν να είναι μόνο όσοι έχουν ταπεινό φρόνημα και διάθεση αποδοχής κι όχι κρίσης. 

Σεμινάριο του ΑΡΤΟΥ ΖΩΗΣ για την προς Ρωμαίους επιστολή

Ο Άρτος Ζωής διοργανώνει σεμινάριο με θέμα την Προς Ρωμαίους επιστολή. Εισηγητής θα είναι ο Θάνος Λίποβατς, ομότιμος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Το σεμινάριο θα λάβει υπόψη του τις σχετικές θεολογικές συζητήσεις των τριών χριστιανικών ομολογιών κατά τον 20ό αιώνα. Έχοντας ως αφετηρία τη συμβολή της κοινωνιολογίας της θρησκείας, της ψυχανάλυσης και της υπαρξιακής φιλοσοφίας, στοχεύει στον εμπλουτισμό της ερμηνείας καθώς και στον διάλογο με τη θεολογία σε οικουμενικό επίπεδο.

Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί σε τρεις συνεδρίες, στις 13, 20 και 27 Φεβρουαρίου, στις 18:00 στα γραφεία του Άρτου Ζωής. Η συμμετοχή είναι δωρεάν, και η επιλογή των συμμετεχόντων γίνεται μετά από αίτηση συμμετοχής, την οποία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να στείλουν συμπληρωμένη στο email του Άρτου Ζωής (artos@otenet.gr) μέχρι την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου.

RBL 30.1.2015

Michael F. Bird, 1 Esdras: Introduction and Commentary on the Greek Text in Codex Vaticanus
Reviewed by Bob Becking

Michael F. Bird, Jesus Is the Christ: The Messianic Testimony of the Gospels
Reviewed by Susan Wendel

Andrew Cain, ed., Jerome’s Epitaph on Paula: A Commentary on the Epitaphium Sanctae Paulae with an Introduction, Text, and Translation
Reviewed by Matthew Kraus

Reinhard Feldmeier, Macht—Dienst—Demut: Ein neutestamentlicher Beitrag zur Ethik
Reviewed by William R. G. Loader

David E. Fredrickson, Eros and the Christ: Longing and Envy in Paul’s Christology
Reviewed by Scott S. Elliott
Reviewed by Elliott C. Maloney

Ronald F. Hock, The Chreia and Ancient Rhetoric: Commentaries on Aphthonius’s Progymnasmata
Reviewed by Christopher J. Kuhl

John R. Kohlenberger III, ed., NIV Greek and English New Testament
Reviewed by Haley Goranson

Chee-Chiew Lee, The Blessing of Abraham, the Spirit, and Justification in Galatians: Their Relationship and Significance for Understanding Paul’s Theology

Reviewed by Chad Chambers

George Lyons, Galatians: A Commentary in the Wesleyan Tradition
Reviewed by Troy Martin

Ο Ωριγένης και η αλληγορική ανάγνωση των Γραφών / Origen and the allegorical reading of the Bible

Η μέθοδος που ο Ωριγένης χρησιμοποιεί για να φέρει στην επιφάνεια την κρυμμένη διδασκαλία των Γραφών ονομάζεται συνήθως "αλληγορία". Η φύση καθώς κι οι πιθανές εξαρτήσεις αυτής της αλληγορίας από ανάλογους τρόπους ανάγνωσης κειμένων του αρχαίου κόσμου έχουν προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον. Ειδικότερα, ο Jean Daniélou υποστήριξε ότι η αλληγορία ήταν μια μορφή ερμηνείας που προήλθε από το ελληνιστικό και ιουδαϊκό περιβάλλον του αρχέγονου Χριστιανισμού, ότι διακρίνεται σαφώς από την τυπολογία κι ότι οι δύο αυτοί ερμηνευτικοί τρόποι υιοθετούνται από τον Ωριγένη. Ο Henri de Lubac, από την άλλη, απέρριψε όποια αυστηρή διάκριση μεταξύ των δύο ερμηνευτικών τρόπων κι υποστήριξε ότι η αλληγορία είναι καθαρά χριστιανική μέθοδος. Παρατήρησε επίσης ότι κι οι δύο όροι, αλληγορία και τυπολογία, απαντούν στην ΚΔ ("τύπος"  και "ἀλληγορούμενα"). Κι οι δύο μέθοδοι προδιαθέτουν ότι ο Χριστός βρίσκεται κεκρυμμένος στην ΠΔ και αποκαλύπτεται στην ΚΔ. Στην περίπτωση μάλιστα του Ωριγένη αυτές οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται χωρίς διάκριση. 

Η λ. τυπολογία προέρχεται από τη λ. "τύπος", η οποία έγινε terminus technicus στην χριστιανική ερμηνεία των βιβλικών κειμένων και δηλώνει ένα πρόσωπο, ένα γεγονός, ένα πράγμα ή ακόμη και μία τελετή που βρίσκει την εκπλήρωσή του σε μία διαφορετική ιστορική στιγμή ή σε ένα άλλο πρόσωπο. Προϋποθέτει το σχήμα υπόσχεση-εκπλήρωση καθώς και μία χριστολογική ανάγνωση της ΠΔ. Τέτοιες τυπολογικές αναγνώσεις βρίσκουμε ήδη μέσα στην ίδια την ΚΔ. Όσοι την εφαρμόζουν δίνουν βαρύτητα στη "συμμετρία" μεταξύ του τύπου και του αντιτύπου του και για να την εξασφαλίσουν αναζητούν μία ικανοποιητική αναλογία ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των δύο. Η τυπολογία ουσιαστικά είναι η αναζήτηση αναλογιών και σχέσεων μεταξύ διαφορετικών γεγονότων και προσώπων στην ιστορία της σωτηρίας προκειμένου να διακριβωθεί η κοινή σε όλην την ιστορία αλήθεια της σωτηρίας, η οποία είναι κρυμμένη πίσω από πρόσωπα και γεγονότα.

Η αρχή της αναλογίας όμως εφαρμόζεται και στην αλληγορία. Κατά έναν ανάλογο τρόπο η αλληγορία προϋποθέτει ότι υπάρχει ένα βαθύτερο πνευματικό νόημα πίσω από το γράμμα του βιβλικού κειμένου κι ότι ο ερμηνευτής πρέπει να εισχωρήσει κάτω από την επιφάνεια για να το εντοπίσει. Αντί για τον οριζόντιο προσανατολισμό της τυπολογίας (τη διακρίβωση, δηλ., της σχέσης μεταξύ δύο διαφορετικών σημείων στο συνεχές της ιστορίας), η αλληγορία προϋποθέτει μία κάθετη διάσταση της ερμηνείας. Εκείνοι που είναι πνευματικά ώριμοι θα πρέπει να ακολουθήσουν τα στοιχεία που τους δίνει το κείμενο για να καταλήξουν στο βαθύτερο πνευματικό του νόημα (Κλήμης Αλεξ., Στρωματείς IV 124,6). Mολονότι οι απαρχές ενός τέτοιου τρόπου ανάγνωσης απαντούν στον ελληνικό και στον ιουδαϊκό κόσμο, η αλληγορία των Χριστιανών εκκλ. συγγραφέων διαθέτει στοιχεία σαφώς χριστιανικά. Η εφαρμογή της αλληγορίας στα κείμενα της ΚΔ καθιστά σαφές ότι τα σύνορα με τη λεγόμενη τυπολογία είναι ρευστά σε πολλές περιπτώσεις. Ουσιαστικά η διαφορά αλληγορίας και τυπολογίας είναι στα στοιχεία που συγκρίνει και στο επίπεδο στο οποίο αυτά τα στοιχεία βρίσκονται. 

Οι λόγοι που οι αρχαίοι ερμηνευτές επιλέγουν την αλληγορία φαίνεται να είναι δύο: α) μπορεί να εξηγήσει με ένα εμπνευσμένο τρόπο τις Γραφές και β) μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες και αδιέξοδα κάποιες φορές του βιβλικού κειμένου. Ουσιαστικά "μεταφράζει" τις κρυμμένες αλήθειες στη γλώσσα των ιδεών και εμπειριών του εκάστοτε αναγνώστη. Για τον Ωριγένη μάλιστα μία τέτοια ανάγνωση είναι θεμιτή, γιατί είναι αρχαία και γιατί έχει τις ρίζες της στην ίδια την ΚΔ (Κατά Κέλσου 4,42-44· 6,70). 

Η φύση της αλληγορίας προϋποθέτει την στενή σχέση μεταξύ της κατά γράμμα σημασίας και της αλληγορικής κατανόησης του πνευματικού νοήματος του κειμένου. Αυτό σημαίνει ότι το γράμμα δεν απεμπολείται. Για τον Ωριγένη είναι καλό και αληθινό και μπορεί να μεταμορφώσει τις ζωές όσων το διαβάζουν (Κατὰ Κέλσου 1,17). Δεν αρνείται την ιστορικότητα των γεγονότων που διηγείται η Αγία Γραφή. Παρατηρεί μάλιστα ότι "τὰ κατὰ τὴν ἱστορίαν αληθευόμενα" είναι πολύ περισσότερα από εκείνα που έχουν μόνο πνευματικό νόημα (Περὶ ἀρχῶν 4.3.4). Επομένως, η αλληγορική ερμηνεία που υιοθετεί δεν έχει ως σκοπό να υποκαταστήσει ή να απορρίψει το ιστορικό στρώμα του κειμένου, αλλά να το συμπληρώσει. Ο Ωριγένης παραμένει πιστός στις θεολογικές του προϋποθέσεις όσον αφορά στην θεοπνευστία της Γραφής και στην οργανική σχέση της με το δόγμα της ενανθρώπησης. 

Αυτό καθίσταται σαφές στην ερμηνευτική του μέθοδο. Στα πρόσωπα και γεγονότα της ΠΔ ο Ωριγένης διακρίνει την παρουσία του Χριστού και τις αλήθειες που συνιστούν το περιεχόμενο της χριστιανικής πίστης. Διατηρεί την ίδια στάση κι απέναντι στην ΚΔ· δεν αρνείται την ιστορικότητα των γεγονότων, αλλά αναζητά πίσω από αυτά σωτηριώδεις αλήθειες της πίστης. Αυτό καθίσταται σαφές στα βήματα, τα οποία ακολουθεί, όταν ερμηνεύει ένα χωρίο. Πρώτον, παραθέτει τους υπό συζήτηση στίχους. Ακολουθεί  μία σύντομη εξήγηση του ιστορικού νοήματος του κειμένου και των γεγονότων / πραγμάτων που περιγράφει. Έπειτα χρησιμοποιεί άλλα βιβλικά κείμενα προκειμένου να εξηγήσει πιθανές ασάφειες του κειμένου. Στο τελευταίο μέρος της εξήγησης δίνεται μία πνευματική διδασκαλία σε δύο αλληλένδετα επίπεδα: α) αλληγορική κατανόηση του κειμένου και β) επικαιροποίηση και ηθική εφαρμογή στη ζωή των πιστών. 

Νέα ψηφιοποιημένα ελληνικά χειρόγραφα της ΚΔ/ Some new NT digitized manuscripts

Στο ιστολόγιο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης για τα αρχαία χειρόγραφα της συλλογής αναρτήθηκε ένας κατάλογος 30 νέων χειρογράφων που έχουν ψηφιοποιηθεί. Επιλέγω αυτά που περιέχουν βιβλικά κείμενα: 

Burney MS 21, Four Gospels (Gregory-Aland 484; Scrivener evan. 571; von Soden ε 322), adapted for liturgical use. Illuminated headpieces and initials (ff 9r, 76r, 121r, 197r). Written in 1291-92 by the scribe Θεόδωρος ῾Αγιοπετρίτης for the monk Gerasimos, grand sceuophylax of the monastery τοῦ Φιλοκάλου in Thessalonica.

Burney MS 22, Gospel Lectionary (Gregory-Aland l 184; Scrivener evst. 259). Written on Cyprus in 1319. 

Burney MS 23, Four Gospels adapted for liturgical use (Gregory-Aland 485; Scrivener evan. 572; von Soden ε 247), imperfect. Coloured headpieces and initials (ff 22r, 99r, 149r, 207r). 12th century. 

Egerton MS 2163, Gospel Lectionary with ekphonetic notation (Gregory-Aland l 339; Scrivener evst. 59). 1 full-page miniature of Christ and the four Evangelists in colours on a gold ground (f 1v). 5 headpieces in colours and gold (ff 2r, 32r, 82r, 147r, 200v). Large initials in gold, or in gold and colours. Simple endpieces in gold. Chrysography. Accents in red. 2nd half of the 12th century, possibly produced at Constantinople.

Egerton MS 3046, Gospel Lectionary (Gregory-Aland l 238; Scrivener evst. 254), with extensive notes dated 1875 by John Ruskin mostly relating to the script, imperfect and misbound. Small headpieces in gold. Large initials in colours and gold in decorated forms. Initials in gold over red. Accents in red. Writing in gold. Excised headpiece (f 2r, the offset on f 155v). Late 11th-early 12th century.

OOTLE15: The Open Old Testament Learning Event 2015

Ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα Εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη θα προσφέρει ο G. Brooke Lester, Assistant Professor of Hebrew Scriptures, και Director of Digital Learning, στο Garrett-Evangelical Theological Seminary. Τα μαθήματα αρχίζουν στις 3 Φεβρουαρίου 2015 και για να συμμετάσχει κανείς χρειάζεται να εγγραφεί στο πρόγραμμα και να έχει λογαριασμό blog και twitter:

sign up here /  εγγραφή εδώ

Πρόγραμμα
Week One (February 3): Orientation to the course and to the Hebrew Bible/Old Testament
Week Two (February 9): The Writings: Psalms
Week Three (February 16): The Writings: Wisdom
Week Four (February 23): The Writings: Apocalyptic
Week Five (March 2): The Latter Prophets: 8th century prophecy
Week Six (March 9): The Latter Prophets: 7th century prophecy
Week Seven (March 16): The Latter Prophets: Prophecy after Exile
Week Eight (March 23): The Former Prophets: The Deuteronomistic History
Week Nine (March 30): The Former Prophets: Emergence of Israel
SPRING BREAK!
Week Ten (April 13): The Former Prophets: United Monarchy & divided monarchies
Week Eleven (April 20): The Pentateuch: Genesis, and the “documentary hypothesis”
Week Twelve (April 27): The Pentateuch: Ancestral Tales, and “Covenant”
Week Thirteen (May 4): The Pentateuch: Sinai, and the “Law”

Συνέδριο για τη σημασία του κανόνα / Conference on the significance of Canon

Το Πανεπιστήμιο του Edinburgh διοργανώνει στις 6 Μαΐου 2015 συνέδριο με τον τίτλο "Power, Authority, and Canon". Θέμα του συνεδρίου είναι τα κριτήρια της κανονικότητας, οι ιστορικοί, θεολογικοί και άλλοι λόγοι που οδήγησαν στην διαμόρφωση των κανόνων ΠΔ και ΚΔ και τέλος ο ρόλος αυθεντίας των κανονικών βιβλίων. 

Πληροφορίες για το συνέδριο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του συνεδρίου:

"Power, Authority, and Canon"

Η μύηση στα αρχαία μυστήρια / Initiation in Ancient Mysteries

Στην πλατφόρμα των βιβλίων open access του εκδοτικού οίκου deGruyter διατίθεται ελεύθερο για καταφόρτωση ένα νέο βιβλίο για τη μύηση στα μυστήρια της αρχαιότητας:

Jan N. Bremmer, Initiation into the Mysteries of the Ancient World, (Münchner Vorlesungen zu Antiken Welten 1), deGruyter, Berlin 2014
ISBN: 978-3-11-029955-7

Ιστορία Χρόνων ΚΔ (ΙΙΙ): μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο / Neutestamentliche Zeitgeschichte (IΙI): after WWI

Μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου οι εξελίξεις στον θεολογικό χώρο επηρέασαν σημαντικά την ανάπτυξη της Ιστορίας των Χρόνων της ΚΔ. Η θεολογία του Μεσοπολέμου δεν ενδιαφέρεται τόσο για τα κοινωνικοϊστορικά ζητήματα και για το γενικότερο ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο της πρώτης Εκκλησίας και των κειμένων της ΚΔ όσο για τη θεολογική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής της και για το κατά πόσο αυτή μπορεί να ορισθεί μέσα από αυτά τα κείμενα. Αντί για τον ιστορικό χαρακτήρα τους τονίζεται η μυστική κυρίως διάσταση των κειμένων. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι οι μαθητές του R. Bultmann που είχαν εντονότερα θρησκειοϊστορικά ενδιαφέροντα, δηλ. οι H. Koester και D. Georgi, συνέχισαν το έργο τους στις ΗΠΑ. 

Φυσικά εξακολουθούν να γράφονται έργα Ιστορίας Χρόνων της ΚΔ και μονογραφίες με σχετικά θέματα, το ενδιαφέρον όμως έχει υποχωρήσει αισθητά. Στο γερμανόφωνο με τέτοια θέματα ασχολούνται οι Joseph Felten, c. Schneider, Willy Staerk και H. Preisker, οι οποίοι ουσιαστικά κινούνται στις ίδιες γραμμές όπως και τα έργα της προηγούμενης φάσης. Και στον αγγλόφωνο χώρο οι εξελίξεις δεν είναι εντυπωσιακές. Δύο είναι τα σημαντικότερα κέντρα μελέτης με έμφαση ωστόσο κυρίως στην Ιστορία του Αρχέγονου Χριστιανισμού, Oxford και Cambridge. Έμφαση δίνεται στο βιβλίο των Πράξεων με γνωστότερο το πεντάτομο έργο των F.J. Foakes Jackson και Kirsopp Lake, The  Beginnings of Christianity (London 1920 εξ.). Μεταφράζονται γερμανόφωνα έργα της εποχής κι υιοθετούνται οι βασικές θέσεις τους. Η τάση αυτή θα κυριαρχήσει και μέχρι μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως φανερώνει η πολύ καλή Ιστορία Χρόνων της ΚΔ του καθ. του Harvard Robert H. Pfeiffer. Το ενδιαφέρον κι εδώ επικεντρώνεται στον Ιουδαϊσμό κι υπογραμμίζεται ο ρόλος του στη διαμόρφωση του αρχέγονου Χριστιανισμού. Η έρευνα της Ιστορίας των Χρόνων δεν είναι ακόμη έτοιμη να απεγκλωβιστεί από το δίλημμα που της κληροδότησε η προηγούμενη γενιά. Αυτό διαφαίνεται στα έργα του F. Grant, όπου Ιουδαϊσμός και Ελληνισμός αντιμετωπίζονται ως δύο στεγανά διαχωρισμένες πραγματικότητας, ή αργότερα στα έργα των Metzger και F.F. Bruce. 

Στις δεκαετίες 1960 και 1970, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την εκδήλωση κοινωνικών αγώνων και την ανάπτυξη ποικίλων κοινωνικών κινημάτων, η επιστήμη της ιστορίας γενικότερα περνά μία μεγάλη κρίση ταυτότητας κι αμφισβήτησης του επιστημονικού της λόγου. Το ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως στις κοινωνικές επιστήμες και πρώτιστα στην κοινωνιολογία, αμφισβητείται η προηγούμενη θετικιστική προσέγγιση του παρελθόντος κι η έμφαση στην ιστορία των μεγάλων ανδρών. Το ενδιαφέρον τώρα προσελκύουν οι κοινωνικές δομές και η μελέτη των διαδικασιών κοινωνικής αλλαγής.

Οι αλλαγές αυτές επηρέασαν και την Ιστορία Χρόνων της ΚΔ, η οποία με τη σειρά της στρέφει το ενδιαφέρον της στις κοινωνικές ομάδες και δομές της εποχής της ΚΔ. Στο πρώτο στάδιο αυτής της φάσης δεν γίνεται μία εις βάθος μελέτη κι ερμηνεία της κοινωνίας της εποχής της ΚΔ. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην περιγραφή διαφόρων κοινωνικών μεγεθών, όπως φαίνεται ήδη στο έργο του Werner Dommershausen (1919-2003), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Trier. Το κέντρο των εξελίξεων όμως μετατίθεται από την Γερμανία στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία. Πρωτοπόροι είναι οι Shirley Jackson Case, Edwin Judge, Frederick Grant. Στη δεκαετία του 1970 και κυρίως του 1980 αρκετοί ερευνητές αρχίζουν να εγκαταλείπουν την απλή κοινωνική περιγραφή και εισάγουν κοινωνικά μοντέλα και κοινωνικές μεθόδους στον τρόπο εργασίας τους: για παράδειγμα, οι John Gager, Robert Grant, Abraham Malherbe, Bruce Malina, John Stambaugh. Oι εξελίξεις περνούν γρήγορα και πάλι στη Γερμανία με κύριο εισηγητή και πρωτοπόρο τον καθηγητή της ΚΔ στον Παν/μιο της Heidelberg Gerd Theissen, o οποίος εισάγει μοντέλα και κοινωνικές θεωρίες στη μελέτη του Παλαιστινιακού Χριστιανισμού. Το κλασικό σήμερα έργο του "Soziologie der Jesusbewegung. Ein Beitrag zur Entstehungsgeschichte des Urchristentums" αλλά κι οι μελέτες του για την κοινότητα της Κορίνθου έθεσαν τα θεμέλια για τη μετέπειτα πορεία της έρευνας της Ιστορίας των Χρόνων της ΚΔ στη Γερμανία και στην Ευρώπη γενικότερα. Στις ΗΠΑ ανάλογη επίδραση έχει το έργο του Wayne Meeks, ο οποίος αξιοποιεί κοινωνικές θεωρίες στην μελέτη των παύλειων κοινοτήτων (The First Urban Christians). Εκπρόσωποι αυτής της νέας τάσης είναι επίσης ο Wolfgang Stegemann, ο οποίος ασχολήθηκε με την κοινωνική ιστορία της εποχής της ΚΔ και με το πρόβλημα των φτωχών κι ο Thomas Schmeller, ο οποίος ασχολείται με το φαινόμενο των θρησκευτικών και επαγγελματικών συλλόγων του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου. 

Το τρέχον τεύχος του SemiotBib / The current issue of SemiotBib

Sémiotique et Bible n°156 - Décembre 2014

• Jean Berchmans & Paluku Mukwemulere, "Figures de la promesse et de la Loi dans l’épître de Paul aux Galates :(2) quelques propositions théologiques" (abstract)
• Louis Perrin, "Notes de lecture : l’évangile de Jean, chapitres 1 et 2" (abstract)
• François Genuyt, "Pourquoi vivre si mourir est la fin ? De la plainte à l’action de grâce, une lecture du psaume 12 (13)" (abstract)
• Jean-Claude Crivelli, "Une traduction liturgique de la Bible" (abstract)

Δυο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο τρέχον τεύχος του PRS / Two articles of biblical interest in the current issue of PRS

Perspectives in Religious Studies 41:3 (2014)

Steve Walton, "Calling the Church Names: Learning about Christian Identity from Acts," 223–241

The ecclesiology of Acts has long been a matter of debate. This article studies the six main names used by the Jesus-believers for their community(ies): “the brothers and sisters,” “the disciples,” “assembly,” “the believers,” “the way,” and “the holy ones.” The picture which emerges is of a community which sees itself as strongly in continuity with Israel, but Israel restored in the manner envisaged by the prophets, not least as in Isaiah 40 and Daniel 7. The titles present the communities as founded on faith in Jesus, and following Jesus’ way—and all this as the restored and renewed Israel.

David J. Downs, "Pauline Ecclesiology," 243–255

Given that the Pauline letters bear constant and impassioned witness to the apostle Paul’s establishment and continued formation of Christ-believing assemblies and (in the case of 1–2 Timothy, Titus, and perhaps Philemon) the leaders responsible for their care, it would not be much of an overstatement to call Paul the “father of ecclesiology.” This essay offers a broad overview of Pauline ecclesiology by examining ecclesiological language and imagery in Paul’s letters and the organization and practices of the Pauline churches.

Douglas Moo: για τη μετάφραση / Douglas Moo: on translation

Δείτε τη μαγνητοσκοπημένη εισήγηση του γνωστού καθηγητή Douglas Moo (Wheaton College) με τον τίτλο “We Still Don’t Get it: Evangelicals and Bible Translation 50 Years After James Barr”, την οποία διάβασε στην 66η συνάντηση της Evangelical Theological Society (ETS) στο San Diego, California στις 19 Νοεμβρίου 2014. (πηγή Biblical Studies Online): 

“We Still Don’t Get it: Evangelicals and Bible Translation 50 Years After James Barr”

Β΄ Θεσσαλονικείς και παύλεια εσχατολογία / 2 Thessalonians and Pauline eschatology

Κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Peeters ο συλλογικός τόμος με τις εισηγήσεις που διαβάστηκαν στην συνάντηση του Colloquium Oecumenicum Paulinum στη Ρώμη το 2012:

C.M.Tuckett, 2 Thessalonians and Pauline Eschatology: For Petr Pokorny on his 80th Birthday (Colloquium Oecumenicum Paulinum, 21), Peeters, Leuven 2013

VIII-215 σσ. 

ISBN: 978-90-429-3005-6

Summary:

The volume contains the papers presented at the 2012 meeting of the Colloquium Oecumenicum Paulinum in Rome. Two essays provide detailed exegetical coverage of the text of the whole of 2 Thessalonians. In addition, there is discussion of more general issues concerning Pauline authorship in the Pauline corpus of letters. The essays throw new light on the way in which this small, and often marginalized, letter might relate to 1 Thessalonians and to the rest of the Pauline corpus. The rest of the volume treats some key texts in the study of Pauline eschatology, and raises many issues in this important aspect of Pauline theology. The volume will be important for all those engaged with study of Paul and the Pauline letters as well as those interested in eschatology and apocalyptic ideas within early Christianity.

Τable of contents

Χιούμορ και Βίβλος / Humour and the Bible

O Tim Bulkeley έχει αρχίσει μία σειρά από ενδιαφέρουσες αναρτήσεις σχετικά με το χιούμορ στη Βίβλο:

Humour in the Bible

Το περιοδικό KERNOS (1988-2012) στο διαδίκτυο / KERNOS (1988-2012) free on the web

Το περιοδικό KERNOS: Revue internationale et pluridisciplinaire de religion grecque antique διαθέτει ελεύθερα στο διαδίκτυο τα τεύχη μέχρι πριν 2 χρόνια (1988-2012) :

KERNOS: Revue internationale et pluridisciplinaire de religion grecque antique

Τα θαύματα στη συνοπτική παράδοση IV: θαύματα εξορκισμών

Οι εξορκισμοί είναι αφηγήσεις θαυμάτων, όπου περιγράφεται η εκδίωξη ενός ή περισσοτέρων δαιμονίων από κάποιο άνθρωπο που κατέχεται από αυτά. Από την ίδια την ΚΔ προκύπτει ότι στην εποχή του Ιησού υπήρχαν κι άλλοι εξορκιστές (βλ. την ερώτηση του Ιησού στο Μτ 12,27//Λκ 11,19). Επιπλέον εκδιώξεις δαιμόνων είναι γνωστές κι από άλλες αρχαίες πηγές. Αλλά και στα ευαγγέλια διασώζονται αφηγήσεις εκδίωξης δαιμόνων από τον Ιησού. Αυτές οι αφηγήσεις είναι είτε εκτενέστερες είτε πολύ περιληπτικές (στα λεγόμενα summaria, σε περιληπτικές αφηγήσεις της δράσης του Ιησού). 

Οι περιγραφές των εξορκισμών στα ευαγγέλια ομοιάζουν πολύ με τις θεραπείες, έτσι ώστε πολλοί ερευνητές να ταυτίζουν αυτές τις δύο κατηγορίες. Φαίνεται όμως ότι αυτοί οι δύο τύποι θαυμάτων θα πρέπει να διακριθούν μεταξύ τους για τους εξής λόγους: α) σε ορισμένα summaria γίνεται διάκριση μεταξύ εξορκισμών και θεραπειών (Μκ 1,32-33· 3,10-11· 6,13 κ.ά.), β) στο μεταγενέστερο, εκτενές τέλος του Μκ οι εκδιώξεις δαιμόνων διακρίνονται από τα άλλα χαρίσματα (Μκ 16,17-18), γ) στις περιγραφές των εξορκισμών ο δαίμονας / οι δαίμονες σαφώς κατοικούν μέσα στον άνθρωπο, ενώ στις θεραπείες οι δαίμονες προκαλούν τις ασθένειες και δ) στους εξορκισμούς ο δαίμονας έχει ενεργό ρόλο ως αντίπαλος του Ιησού, ενώ ο δαιμονισμένος ως χαρακτήρας της αφήγησης είναι σχεδόν ανύπαρκτος (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο δαιμονισμένος στα Γέρασα που αποκτά ουσιαστικά φωνή στην αφήγηση μετά την θεραπεία του). Οπωσδήποτε η διάκριση δεν είναι πάντα εύκολη και σε πολλές θεραπείες απαντούν στοιχεία που βρίσκουμε και σε θεραπείες (βλ., για παράδειγμα, τη θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου στην εκδοχή του Λκ 4,38-39).

Πολιτισμικό υπόβαθρο

Σύμφωνα με τον άνθρωπο της εποχής της ΚΔ τα δαιμόνια είναι προσωποποιημένες αρνητικές δυνάμεις που καταλαμβάνουν παρασιτικά το σώμα ενός ανθρώπου ή ζώου. Εισέρχονται μέσα σε αυτό από τις "θύρες" του σώματος, π.χ. το στόμα, τα μάτια, τη μύτη, τα αυτιά κτλ. Μόλις καταλάβουν τον άνθρωπο, τότε γίνονται κύριοι και τον οδηγούν σε συμπεριφορές που δεν συνάδουν με την κοινά αποδεκτή συμπεριφορά.

Ένας άνθρωπος που είναι δαιμονισμένος μπορεί ωστόσο να λυτρωθεί. Αυτός που αναλαμβάνει να εκδιώξει το δαιμόνιο επικαλείται ουσιαστικά μία ανώτερη από αυτόν δύναμη.Έτσι κάθε εξορκισμός είναι ένα παιχνίδι δυνάμεων σε δύο επίπεδα:

Τα δαιμόνια στην ΚΔ

Η λ. "δαιμόνιον" / "δαίμων" απαντά 63 φορές στην ΚΔ, κυρίως στα ευαγγέλια. Συνώνυμά του είναι τα: πνεῦμα ἀκάθαρτον, πνεῦμα πονηρόν ή απλά πνεῦμα. Συνήθως τα δαιμόνια εμφανίζονται στα συνοπτικά ευαγγέλια στις αφηγήσεις θαυμάτων. Ο Ιησούς απαντώντας στο ερώτημα του Ιωάννη Βαπτιστή (Μτ 11,4-6// Λκ 7,22-23) αποκαλύπτει ότι τα θαύματα που επιτελεί είναι η εκπλήρωση των προφητειών και της ελπίδας για την κατατρόπωση του διαβόλου.

Δύο περικοπές δίνουν ενδιαφέροντα στοιχεία για τα θαύματα: 

α) Μκ 3,22-27 και παρ. Εδώ ο Ιησούς αναγνωρίζει ότι 1) υπάρχουν κι άλλοι που εκδιώκουν δαιμόνια, 2) ότι κι εκείνοι επιτυγχάνουν στο έργο τους και 3) οι σύγχρονοί του πρέπει να τον αντιμετωπίζουν όπως τους άλλους εξορκιστές

β) Λκ 11,20 και παρ. Η εκδίωξη των δαιμονίων θεωρείται σημάδι της έλευσης της βασιλείας του Θεού. Το κακό, το οποίο κυριαρχεί στον κόσμο και ταλαιπωρεί όλη την κτίση υποχωρεί μπροστά στη δύναμη του Θεού. Ο ερχομός των εσχάτων έχει ήδη αρχίσει κι αυτό το βιώνουν πλέον οι σύγχρονοι του Ιησού. 

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αφηγήσεων εξορκισμών στα συνοπτικά ευαγγέλια

α) η αδυναμία του ανθρώπου να αντισταθεί στο δαιμόνιο που τον κυριεύει

β) η αντιπαράθεση του Ιησού με το δαιμόνιο. Όμως ο Ιησούς δεν επιτελεί μαγικές πράξεις ούτε επικαλείται μία ανώτερη από αυτόν δύναμη (βλ. παραπ. σχήμα) για να εκδιώξει τα δαιμόνια

γ) η καταστροφική δύναμη του δαιμονίου στον ίδιο τον άνθρωπο όσο και στα άλλα δημιουργήματα

δ) τρεις κόσμοι συναντώνται στα θαύματα εξορκισμών:

ε) ειδικά στον Μτ υπάρχει ένας περιορισμός των αφηγήσεων για τα δαιμόνια

Θεολογική σημασία

Οι εκδιώξεις δαιμόνων βεβαιώνουν ότι ο Ιησούς εγκαινιάζει ένα νέο κόσμο, στον οποίο το κακό δεν θα έχει πια εξουσία. Ήδη εκπληρώνεται η προφητεία ότι ο Σατανάς έχει πέσει και ηττηθεί (Λκ 10,18· Μτ 12,28). Μέσα στην παράδοση των ευαγγελίων υπάρχουν ίχνη μίας εσχατολογικής ερμηνείας αυτών των θαυμάτων. Όπως και με τα άλλα θαύματα οι εξορκισμοί είναι εκδηλώσεις της δύναμης του Θεού και μπορούν να κατανοηθούν σε πολλά επίπεδα:

α) ο εξορκισμός αφορά ένα συγκεκριμένο πρόσωπο κι αποτελεί την εμπειρία μίας νέας αρχής, 

β) ταυτόχρονα όμως αφορά το σύνολο των ανθρώπων. Είναι το σημάδι ότι η Βασιλεία του Θεού δεν είναι μια ουτοπία, αλλά μία πραγματική εμπειρία κι εγγίζουσα πραγματικότητα. Το ερώτημα επομένως κι εδώ, όπως και στα υπόλοιπα θαύματα, δεν είναι "γιατί όχι και σε μένα;" αλλά "πότε Κύριε; πόσο ακόμη για να πραγματωθεί η βασιλεία σου;" 

Η Σοφία Σειράχ κι οι γυναίκες / Ben Sira and women

Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα άρθρο της Claudia V. Camp σχετικά με τη στάση του συγγραφέα της Σοφίας Σειράχ απέναντι στις γυναίκες:

Why Is There a Bible and What Do Women Have To Do With It? Gender, Ben Sira, and the Canon

Comparative Oriental Manuscript Studies

To βιβλίο Comparative Oriental Manuscript Studies: An Introduction διατίθεται ελεύθερο στο διαδίκτυο σε μορφή pdf:

Comparative Oriental Manuscript Studies: An Introduction

Το τρέχον τεύχος του JBL / The current issue of JBL

Journal of Biblical Literature 133:4 (2014)

• Guy Darshan, "The Origins of the Foundation Stories Genre in the Hebrew Bible and Ancient Eastern Mediterranean," 689-709 (abstract)
• Dominik Markl, "No Future without Moses: The Disastrous End of 2 Kings 22–25 and the Chance of the Moab Covenant (Deuteronomy 29–30)," 711-728 (abstract)  
• David Z. Moster, "The Levite of Judges 17–18," 729-737 (abstract)
• Zoltán Schwáb, "The Value of a Curious Translation: Revisiting Proverbs 2:5," 739-749 (abstract)
• Eran Viezel, "סַנְסִנָּיו (sansinnāyw; Song of Songs 7:9) and the Palpal Noun Pattern," 751-756 (abstract)
• Dalit Rom-Shiloni, "'How can you say, 'I am not defiled …'?' (Jeremiah 2:20–25): Allusions to Priestly Legal Traditions in the Poetry of Jeremiah," 757-775 (abstract)
• Robin Waugh, "The Testament of Job as an Example of Profeminine Patience Literature,"  777-792 (abstract)
• Mark Goodacre, "A Flaw in McIver and Carroll's Experiments to Determine Written Sources in the Gospels," 793-800 (abstract)
• Paula Fredriksen, "Paul's Letter to the Romans, the Ten Commandments, and Pagan “Justification by Faith”," 801-808 (abstract)
• James Ware, "Paul's Understanding of the Resurrection in 1 Corinthians 15:36–54," 809-835 (abstract)

SBL Forum 

• Françoise Mirguet, "Emotional Responses to the Pain of Others in Josephus's Rewritten Scriptures and the Testament of Zebulun: Between Power and Vulnerability," 838-857 (abstract)
• Sarah Judith Pearce, "Pity and Emotion in Josephus's Reading of Joseph," 858-862 (abstract)
• Donald Lateiner, "Pain and Pity in Two Postbiblical Responses to Joseph's Power in Genesis," 863-868 (abstract)
• David Konstan, "The Varieties of Pity," 869-872

Συνέδριο για τους άγαμους και τον άγαμο βίο στην αρχαιότητα / Conference on singles and the single life in antiquity

Ένα ενδιαφέρον συνέδριο για όλους τους ανύπαντρους του ελληνορωμαϊκού κόσμου θα λάβει χώρα στη Ρώμη το Μάη 2015:

Singles and the Single Life

in the Roman and Later Roman Worlds

Rome, 28–30 May 2015

Organizers: Sabine R. Huebner (Basel) and Christian Laes (Antwerp, Brussels, Tampere)

Academia Belgica (Via Omero 8, 00197 Roma, Italia)

Thursday, May 28, 2015

15:30-16:00 Welcome & Coffee

16:00-16:30 Christian Laes „What’s in a Single? Roman Antiquity and a Comparative World Approach“                                                                    

Panel I: Demographic, Archaeological, and Socio-Economic Approaches
Chair: Christian Laes

16:30 – 17:00 Sabine Huebner „The Demographic Background for Singles: Roman Egypt and Beyond“

17:00 – 17:30  Anna Boozer „Looking for Singles in the Archaeological Record"                

17:30-18:00 Wim Broekaert „Singleness as Business Strategy? Economic Incentives or Drawbacks of Living Alone“                                                                            

18:00 – 18:30 Discussion

18:30-19:30 Reception


Friday, May 29, 2015

Panel II: Singles in Judaism; Chair: Ville Vuolanto

9:30-10:00 Ranon Katzoff „Age at Marriage of Jewish Girls in Late Antiquity and the Rabbinic Rejection of Singleness“

10:00-10:30 John Martens „Was Jesus Single?“

10:30-11:00 Coffee break

11:00-11:30 Kevin Funderburk „Contesting the Temple: Nazirite vows and primitive Christian celibacy“

11:30-12:00 Discussion

12:00-14:00 Lunch

Panel III: Being Single in the Roman world; Chair: Sabine Huebner

14:00– 14:30 Judith Evans Grubbs „Penalizing celibacy? A Socio-cultural approach to Augustus’ marriage legislation“

14:30-15:00  Harri Kiiskinen “Living “Single” by Catullus and Cicero”

15:00-15:30 Elina Pyy „Detecting Roman Ideas on Female Singleness: a Literary Perspective“

15:30-16:00 Coffee break

16:00-16:30 Single Hanne Sigismund Nielsen „Commemoration in Latin Epigraphy“

16:30-17:00 Mina Petrova Petrova „Single as a Lena. The Depiction of Procuresses in Roman Augustan Literature“

17:00-17:30 Ilse Mueller „Single Women and Slaves in Roman Antiquity“

17:30-18:00 Discussion

20:00 Conference Dinner


Saturday, May 30, 2015

Panel IV: Late antique Christianity: the rise of the ideal of being single
Chair: John Martens

9:00-9:30 Thomas Goessens „Single Commemoration in Christian inscriptions from Rome“

9:30-10:00 Raffaella Cribiore „Three Different Ways of Life: Being Single in the Fourth Century CE“

10:00-10:30 Ville Vuolanto „Ascetics as Single Men and Women“                                                                      
10:30-11:00 Geoff Nathan „Augustine, “Philosophical Retirement” and the Singles Life“

11:00-11:30 Coffee break

11:30-12:00 Stephanos Efthymiadis „Singles in Early Byzantine Literature“

12:00-12:30 Jennifer Cromwell „’Listen to my mistreatment’: Coptic evidence for the difficulties faced by single women in Late Antique and early Islamic Egypt            „                                      
12:30-13:00 Discussion

13:00-14:30 Lunch

Panel V: Comparative voices; Chair: Christian Laes and Sabine Huebner

14:30-15:00 Mohammed Hocine Benkheira „Singles and Celibacy in Early Islam“

 15:00-15:30 Julie De Groot „Singleness in the Early Modern Period: How Do Historians Cope with It?“

15:30-16:00 Matteo Manfredini “Singleness in the Libri Animarum (19th Century Italy)“

15:30-16:00 Final Discussion

Η συνάντηση για το μήνα Ιανουάριο του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής Θεολογίας / The January Meeting of the Seminary of Orthodox Hermeneutic Theology

H συνάντηση για το μήνα Ιανουαρίου του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής Θεολογίας του Τομέα Αγίας Γραφής και Πατερικής Γραμματείας του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΙ είναι αφιερωμένη στα θέματα θεολογίας και περιβάλλοντος. Η εκδήλωση γίνεται με τη στήριξη της Επιτροπής Ερευνών ΑΠΘ και στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος "Βιβλικές αποκαλυπτικές προσδοκίες και οικολογία"

"Θεολογία και Περιβάλλον: 

προβληματισμοί και οικο-θεολογικές προτάσεις μέσα από τη χριστιανική κειμενική παράδοση"

Πρόγραμμα

• Ελένη Αντωνοπούλου (ΕΔΙΠ): "Το περιβάλλον ως πρόκληση στην κοινωνία της επικινδυνότητας"

• Aπόστολος Κραλίδης (επίκ. καθηγητής): "Θρησκείες και περιβάλλον"

• Αικατερίνη Τσαλαμπούνη (επίκ. καθηγήτρια): "Η αξιοποίηση των βιβλικών κειμένων στις οικο-θεολογικές συζητήσεις – το ζήτημα των αποκαλυπτικών κειμένων"

• Συμεών Πασχαλίδης (καθηγητής): "Ο άνθρωπος και τα ζώα στην πατερική και μοναστική παράδοση: Το οικολογικό πρότυπο του προπτωτικού ανθρώπου"

• Δέσποινα Μιχελάκη (υπεύθυνη Γραφείου Περιβαλλοντικής Αγωγής - Δ/νση Βθμιας Δυτικής Θεσσαλονίκης): "Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη Βθμια εκπαίδευση: δυνατότητες και προοπτικές"

Βιβλιοκρισία του βιβλίου της Kyle Harper, From Shame to Sin / Book review of Kyle Harper’s From Shame to Sin

Στην σελίδα Marginalia αναρτήθηκε η βιβλιοκρισία του βιβλίου της Kyle Harper, From Shame to Sin: The Christian Transformation of Sexual Morality in Late Antiquity, Harvard University Press, 2013 από την Susanna Drake: 

A Deep Earthquake: Late Antique Sexuality and the Rise of Christianity

Στο τρέχον τεύχος του JJS / In the current issue of JJS

Journal of Jewish Studies 65:2 (2014)

• Yonatan Adler, "The myth of the ̓ôṣār in Second Temple-period ritual baths: an anachronistic interpretation of a modern-era innovation" (abstract)
• Rella Kushelevsky, "Rabbinic sage stories in Midrashic compilations: an intertextual reading of the Usha synod narrative in Song of Songs Rabbah 2:5 and Deuteronomy 27:9" (abstract)

Το τρέχον τεύχος του Interpretation / The current issue of Interpretation

Interpretation: A Journal of Bible and Theology 

• Shelly Rambo, "Spirit and Trauma," 7-19 (abstract)
• Christopher G. Frechette, "The Old Testament as Controlled Substance: How Insights from Trauma Studies Reveal Healing Capacities in Potentially Harmful Texts," 20-34 (abstract)
• Adele Reinhartz, "Incarnation and Covenant: The Fourth Gospel through the Lens of Trauma Theory," 35-48 (abstract)
• Martin O’Kane, "Trauma and the Bible: The Artist’s Response," 49-62 (abstract)
• Nathan Solomon, "'Only God Can Judge Me': Faith, Trauma, and Combat," 63-75 (abstract)

Between Text and Sermon

• Wendy Farley, "Luke 7:36–50," 76-77
• George C. Anderson, "Lamentations 2:1–13," 78-80
• Robert R. Laha, Jr., "Psalm 88," 81-84
• James L. Crenshaw, "Job 3," 85-87

Ένα νέο βιβλίο για τον Konstantin Tischendorf / A new book on Konstantin Tischendorf

Από τον εκδοτικό οίκο Bloomsbury κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Stanley Porter σχετικά με τη ζωή και το έργο του Konstantin Tischendorf, με το πρόσωπο του οποίου συνδέθηκε η  ανακάλυψη του Σιναϊτικού Κώδικα. Το νέο αυτό βιβλίο περιέχει τη βιογραφία του Tischendorf καθώς και μία σχολιασμένη επανέκδοση του έργου του Tischendorf για τα ευαγγέλια:

Stanley Porter, Constantine Tischendorf: The Life and Work of a 19th Century Bible Hunter, Bloomsbury /  T&T Clark 2015 

200 σελίδες

ISBN: 9780567658029

£16.99

Description (περιγραφή)

Constantin von Tischendorf was a pioneer. He existed in an age when biblical studies as we know it was being formed, when the quest for forgotten manuscripts and lost treasures was being undertaken with no less zeal and intrigue than it is today. It was Tischendorf who found, and preserved, the oldest extant version of the complete bible that we know of, the so-called Codex Sinaiticus, which he discovered in poor condition at St Catherine's Monastery at the foot of Mount Sinai, in 1846.

With the discovery of the Codex Tischendorf, and others, was to take the study of biblical texts further than ever before, through linguistic methods, and attention to the most ancient sources available. In many ways Tischendorf was a father figure of the modern Historical Critical Method.

In this short biography, Stanley E. Porter, himself one of the most respected scholars of the New Testament and Koine Greek currently writing, gives a portrait of Tischendorf's life and work, together with an annotated republication of Tischendorf's influential work on the Gospels. 

Published to celebrate Tischendorf's bicentenary, in 2015, this volume will be a must for those seeking to understand how the study of biblical manuscripts began, and to understand the man who discovered the oldest version of the bible as we know it. 

Table of Contents (Περιεχόμενα)

Foreword

Part One

Chapter One: Introduction and Context

Chapter Two: The Life of Constantin Tischendorf

Chapter Three: The Work of Constantin Tischendorf

Chapter Four: Conclusion

Part Two

Introduction by Stanley E. Porter

When Were Our Gospels Written? 

Chapter I. Ecclesiastical Testimony

Chapter II. The Testimony of Heretics and Heathen During the Second Century

Chapter III. Apocryphal Literature

Chapter IV. Testimony of Apostolic Fathers. Barnabas-Papias

Chapter V. Manuscripts and Versions of the Second Century

Bibliography

Indexes - See more at: http://www.bloomsbury.com/uk/constantine-tischendorf-9780567658029/#sthash.9AxpXyCh.dpuf

To σπάραγμα του κατά Μάρκον και πάλι / The Mark fragment again

Ο James D. Tabor στο ιστολόγιό του TaborBlog επανέρχεται στο θέμα του αρχαιότερου σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα σπαράγματος του κατά Μάρκον και δίνει κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία δημοσιοποίησής του:

Destroying Mummy Masks and the Oldest Known Copy of the Gospel of Mark?