Σάββατο 9 Μαΐου 2009

Μια διευκρίνιση

Αγαπητοί αναγνώστες του ιστολογίου,
με αφορμή κάποια σχόλια, που κάποιοι από εσάς είχαν την καλoσύνη να μου στείλουν, θα ήθελα να κάνω μία διευκρίνιση. Οι περιλήψεις των άρθρων και των βιβλίων, που κατά καιρούς αναρτώνται στο ιστολόγιο, προέρχονται από την ανάγνωση των συγκεκριμένων κειμένων ή και από τις περιλήψεις που κάποιες φορές δίνουν οι εκδοτικοί οίκοι ή οι συγγραφείς. Επομένως οι περιλήψεις αυτές σε καμιά περίπτωση δεν είναι η προσωπική μου άποψη για τα επιστημονικά ζητήματα που πραγματεύονται οι συγκεκριμένες μελέτες. Στόχος είναι η καλύτερη και πολύπλευρη ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων. Για το λόγο αυτό προσπάθεια καταβάλλεται να παρουσιάζονται όσο το δυνατόν περισσότερες και κάποιες φορές πολύ διαφορετικές μεταξύ τους απόψεις. Σε περίπτωση που συμπληρώνεται σε αυτές τις παρουσιάσεις κάποιο σχόλιο από μένα, αυτό μπαίνει σε αγκύλες και συνήθως προηγούνται τα αρχικά μου. Για αυτά τα σχόλια φέρω αποκλειστικά την ευθύνη. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις που παρουσιάζεται η δική μου άποψη, αυτό δηλώνεται με κάποιον τρόπο στο κείμενο.

Παρουσίαση του νέου βιβλίου της Rachel Elior

Από το ιστολόγιο του Jim Davila PaleiJudaica πληροφορούμαστε για τη δημοσίευση στην ηλεκτρονική έκδοση της Jerusalem Post εκτενούς άρθρου, στο οποίο παρουσιάζεται το περιεχόμενο του νέου βιβλίου (στα εβραϊκά) της καθηγήτριας Rachel Elior με τον τίτλο Memory and Oblivion - The Mystery of the Dead Sea Scrolls (Τις θέσεις της είχαμε παρουσιάσει σε παλαιότερες αναρτήσεις στο ιστολόγιο). Για να διαβάσετε το σχετικό άρθρο, πατήστε εδώ.

Βιβλιοκρισίες στο Review of Biblical Literature 9/5/2009

Στη νέα ηλεκτρονική έκδοση του Review of Biblical Literature δημοσιεύονται οι εξής βιβλιοκρισίες:

John Ashton
Understanding the Fourth Gospel
Reviewed by Craig R. Koester

Yitzhak Berger
The Commentary of Rabbi David Kimhi to Chronicles: A Translation with Introduction and Supercommentary
Reviewed by Amos Frisch

Reimund Bieringer, Emmanuel Nathan, and Dominika Kurek-Chomycz
2 Corinthians: A Bibliography
Reviewed by Victor Paul Furnish

Michael F. Bird
Jesus and the Origins of the Gentile Mission
Reviewed by Andreas J. Kostenberger

James K. Bruckner
Exodus
Reviewed by Brian D. Russell

Billie Jean Collins
The Hittites and Their World
Reviewed by Willemijn Waal

Cornelia B. Horn and Robert R. Phenix Jr., eds. and trans.
John Rufus: The Lives of Peter the Iberian, Theodosius of Jerusalem, and the Monk Romanus
Reviewed by Ilaria L. E. Ramelli

Dirk J. Human, ed.
Psalms and Mythology
Reviewed by Jeffery M. Leonard

Patricia A. Kirkpatrick and Timothy Goltz, eds.
The Function of Ancient Historiography in Biblical and Cognate Studies
Reviewed by Ernst Axel Knauf

Ilana Pardes
Melville's Bibles

Reviewed by Michael Kaler

Stanley E. Porter, ed.
Dictionary of Biblical Criticism and Interpretation
Reviewed by Christoph Stenschke

Blazej Strba
Take Off Your Sandals from Your Feet! An Exegetical Study of Josh 5, 13-15
Reviewed by Ovidiu Creangă

Daniel J. Treier
Introducing Theological Interpretation of Scripture: Recovering a Christian Practice
Reviewed by Edward W. Klink III

Robert L. Webb and Betsy Bauman-Martin, eds.
Reading First Peter with New Eyes: Methodological Reassessments of the Letter of First Peter
Reviewed by Bonnie Howe

Παρασκευή 8 Μαΐου 2009

Nero redivivus και Αποκάλυψη

O J.C. Baker έχει αναρτήσει στο ιστολόγιό του Café Apocalypsis ένα σύντομο κείμενο, στο οποίο πραγματεύεται την πιθανή έμμεση αναφορά της Αποκάλυψης στο μύθο του Nero redivivus. [A.T.: Πρόκειται για το μύθο που δημιουργήθηκε μετά το θάνατο του Νέρωνα ότι αυτός θα ξαναγυρνούσε για να αναλάβει και πάλι την εξουσία. Σύμφωνα μάλιστα με το μύθο ο Νέρων θα επέστρεφε από την Παρθία, όπου σύμφωνα με μία εκδοχή κατέφυγε για να γλυτώσει από τους αντιπάλους του. Με το θέμα έχει ασχοληθεί εκτενώς σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του και ο H.-J. Klauck, "Do They Never Come Back? Nero Redivivus and the Apocalypse of John", CBQ 63 (2001), 683-696]. Για να διαβάσετε το κείμενο του J.C. Baker, πατήστε εδώ.

Άρθρα σχετικά με τον αρχέγονο χριστιανισμό στο νέο ZAC

Στο νέο τεύχος του Zeitschrift für Antikes Christentum 12:3 (2008) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για όσους μελετούν τον αρχέγονο χριστιανισμό:

Hans Förster, " 'Bis ich gewürdigt werde, dich von Angesicht zu sehen' - Zwei Brieffragmente aus der Heidelberger Sammlung", 383-395
Δύο κοπτικές επιστολές από την κοπτική παπυρολογική συλλογή της Heidelberg καθιστούν σαφή τη σπουδαιότητα της τακτικής αλληλογραφίας στον εκκλησιαστικό χώρο του 6ου και 7ου αι. ακόμη και με παραλήπτες, οι οποίοι βρίσκονταν πολύ μακριά. Τα δύο κείμενα αποδεικνύουν ότι συχνά τέτοιες επιστολές δεν πραγματεύονταν συγκεκριμένα ζητήματα, αλλά επαναλάμβαναν κλασικούς κοινούς τόπους, οι οποίοι απαντούν και σε άλλες κοπτικές επιστολές. Για παράδειγμα το θερμό ενδιαφέρον για την υγεία του παραλήπτη, η ευγνωμοσύνη για την παραλαβή της επιστολής και το αίτημα για αμοιβαίες προσευχές και ευλογίες καθιστούν σαφές ότι τέτοιες επιστολές επιδιώκουν να επιβεβαιώσουν ανθρώπινες σχέσεις. Η πρώτη επιστολή προέρχεται από τις μοναστικές κοινότητες που οργανώθηκαν από τον Shenute, η δεύτερη, που είναι περισσότερο κατεστραμμένη, απευθύνεται σε κάποιο πρόσωπο που έχαιρε σεβασμού στην εκκλησιαστική κοινότητα, ίσως σε έναν επίσκοπο.

Silke-Petra Bergjan, "Logic and Theology in Clement of Alexandria. The Purpose of the 8th Book of the Stromata", 396-413
Στο 8ο βιβλίο του έργου του Κλήμεντος Στρωματεῖς υπάρχουν 3 κεφάλαια, στα οποία ο Κλήμης αντιπαραβάλλει το διαλεκτικό συλλογισμό με την απόδειξη. Ο τρόπος ανάπτυξης θυμίζει την αριστοτελική διαλεκτική. Πειστικοί συλλογισμοί μεταδίδουν την αξιοπιστία τους στα συμπεράσματα και οδηγούν στην αξιόπιστη γνώση. Σύμφωνα με τον Κλήμεντα η προσπάθεια απόκτησης αξιόπιστης γνώσης αποτελεί καθήκον του θεολόγου. Όπως είναι αναμενόμενο απαντά συχνά η διαλεκτική ορολογία ιδιαίτερα στα βιβλία 2 και 7 των Στρωματέων.

Το Στρωματείς 8 ξεκινά με έναν σχολιασμό του Μτ 7,7. Σε αντίθεση προς τη μη χριστιανική φιλοσοφία ο Κλήμης υποστηρίζει ότι η χριστιανική φιλοσοφία οδηγεί στην "ανεύρεση", κάτι όμως που δεν καταργεί την "αναζήτηση". Οι χριστιανοί, που αναζητούν την βεβαία γνώση, είναι σύμφωνα με τον Κλήμεντα όχι όπως οι αιρετικοί -που περιγράφει ο Τερτυλλιανός- οι οποίοι συνεχώς ψάχνουν και των οποίων η αναζήτηση δεν οδηγεί πουθενά. Μάλλον αντίθετα ο Κλήμης κατηγορεί τους αντιπάλους του ότι εκφράζουν σκεπτικισμό, όταν δεν καταλήγουν συνειδητά σε ένα συμπέρασμα.
Ο Κλήμης υποστηρίζει επίσης την εκπαίδευση στη διαλεκτική, ενώ ταυτόχρονα στο έργο του απαντούν κι επικριτικές διατυπώσεις, όπου όμως ο Κλήμης δεν αναιρεί την προηγούμενη θέση του για τη διαλεκτική. Εδώ αντιμετωπίζει μία δεύτερη ομάδα αντιπάλων, στους οποίους ο Κλήμης αποδίδει μία επιχειρηματολογία με βάση τα συμπεράσματα της διαλεκτικής, δηλαδή συμπεράσματα, τα οποία ισχύουν λογικά, αλλά σε αντίθεση προς τις δικές του αποδείξεις δεν είναι υποχρεωτικό να είναι και αληθινά. Αυτά τα συμπεράσματα τα συνδέει με τους εριστικούς κατ' επίφασιν συλλογισμούς, όπου όμως καθίσταται σαφές ότι ο ίδιος χρησιμοποιεί αναπτυγμένες διαφοροποιήσεις στη διαλεκτική για να ορίσει τη δική του θέση στις αντιπαραθέσεις του με τους αντιπάλους.

Agnethe Siquans, "Esther in der Interpretation der Kirchenväter: Königin, Vorbild der Tapferkeit oder Typus der Kirche", 414-432
Το άρθρο πραγματεύεται τον τρόπο που ερμηνεύθηκε και χρησιμοποιήθηκε το βιβλίο της Εσθήρ μέσα στην πατερική γραμματεία. Το ενδιαφέρον της συγγρ. εστιάζεται στο ίδιο το πρόσωπο της Εσθήρ. Περιγράφεται και εκτιμάται με πολύ διαφορετικούς τρόπους σε διάφορα κείμενα. Συχνά επαινείται για το θάρρος της και τον τρόπο με τον οποίο έσωσε το λαό της (κάποιες φορές μαζί με την Ιουδίθ). Σε άλλα κείμενα γίνεται ιδιαίτερος λόγος για την προσευχή και τη νηστεία της, οι οποίες της έδωσαν τη δύναμη να σώσει με τη βοήθεια του Θεού το λαό της. Έτσι η Εσθήρ καθίσταται παράδειγμα της χριστιανικής ζωής. Αυτή η ποικιλία στα πατερικά κείμενα μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρουσα για τη σύγχρονη βιβλική επιστήμη.

Πέμπτη 7 Μαΐου 2009

Ἀρθρα σχετικά με τον αρχέγονο Χριστιανισμό στο νέο Vigiliae Christianae

Στο νέο Vigiliae Christianae 63:3 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για όσους μελετούν θέματα γνωστικισμού και σχέσης χριστιανισμού και ελληνισμού:

Ilaria L.E. Ramelli, "Origen, Patristic Philosophy, and Christian Platonism. Re-Thinking the Christianisation of Hellenism", 217-263
Σύμφωνα με τη συγγραφέα ο Ωριγένης ήταν ένας χριστιανός πλατωνιστής, τον οποίο οι αντίπαλοί του (τόσο οι χριστιανοί που ήταν αντίθετοι προς την ελληνική φιλοσοφία όσο και οι εθνικοί φιλόσοφοι, όπως ο Πορφύριος, που θεωρούσε τον χριστιανισμό ως μη πολιτισμό)τον θεωρούσαν ένα contradictio in adiecto. Η διαμόρφωση της σκέψης και της διδασκαλίας του στηριζόταν στη φιλοσοφία και το έργο του Περί ἀρχῶν στη δομή του ήταν εμπνευσμένο όχι τόσο από τα πρώιμα χριστιανικά έργα όσο από τα εθνικά φιλοσοφικά έργα που προέρχονταν από τους συγγραφείς εκείνους που τόσο θαύμαζαν οι σχολές του Αμμωνίου και του Πλωτίνου. Μία προσεκτική εξέταση των σωζωμένων πηγών και μία ενδελεχής έρευνα της φιλοσοφικής σκέψης του Ωριγένη, των αναγνωσμάτων του και των έργων του αποδεικνύει ότι ο Ωριγένης ο Νεοπλατωνικού είναι πιθανόν ο δικός μας χριστιανός φιλόσοφος.
Η εκ των προτέρων αποδοχή της μη συμβατότητας μεταξύ χριστιανισμού και φιλοσοφίας (ειδικά του Πλατωνισμού), η οποία προκάλεσε τις κατηγορίες εναντίον του Ωριγένη ως χριστιανού πλατωνικού ήδη από την εποχή που ζούσε κι εξής, κυριαρχεί και στις σύγχρονες προσεγγίσεις του θέματος "εξελληνισμός του χριστιανισμού". Αυτές οι προσεγγίσεις εξετάζονται στο άρθρο και συνδέονται με την υποτιθέμενη ανάγκη διάκρισης του Ωριγένη του Πλατωνικού από τον Ωριγένη τον χριστιανό. Το ζήτημα δεν είναι ότι ένας "αγνός" χριστιανισμός εξελληνίσθηκε στη συνέχεια: η ίδια η Κ.Δ. ήταν ήδη εξελληνισμένη σε ένα βαθμό και το χριστιανικό κήρυγμα απευθυνότα σε όλα τα έθνη και τους πολιτισμούς, ήταν ένα "σκάνδαλον" για τους Ιουδαίους αλλά και "μωρία" για τους Έλληνες.

Kaler, Michael, The Letter of Peter to Philip and its Message of Gnostic Revelation and Christian Unity 264-295
Στο άρθρο ο συγγραφέας παρουσιάζει την επιστολή του Πέτρου προς τον Φίλιππο, ένα από τα γνωστικά κείμενα που βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη του Nag Hammadi, καθώς και στον κώδικα Tchacos. Σε προηγούμενες εργασίες σχετικά την επιστολή είχαν τεθεί τα ζητήματα της γενικής συνοχής της επιστολής, της ακριβούς φύσης της σχέσης της προς τις κανονικές Πράξεις των Αποστόλων καθώς και των λόγων για τους οποίους συμπεριλήφθηκε στον Κώδικα VIII του Nag Hammadi κατά την ύστερη αρχαιότητα. Απαντώντας αυτά τα ερωτήματα ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι το έργο έχει συνοχή. Αυτό στηρίζεται στην ύπαρξη μίας συγκεκριμένης (αν και κάπως πλασματικής) ιστορικής συνάφειας, δηλαδή εκείνης των Πρξ 7-8. Η παρουσία του κειμένου μέσα στον κώδικα VIII έχει λογική, αν κανείς σκεφτεί τη γενικότερη λογική του κώδικα. Η επιστολή παλαιότερα θεωρήθηκε ότι είναι ένα κείμενο που ανήκει στον κύκλο του Πέτρου. Ο συγγρ. υποστηρίζει ότι αυτό το κείμενο στην πραγματικότητα επηρεάζεται πάρα πολύ από μία παύλεια άποψη για την αποκάλυψη και το φωτισμό και στηρίζεται κυρίως στην αποκάλυψη που δέχθηκε ο Παύλος στο Πρξ 9. Επομένως σε αντίθεση προς τις παλαιότερες απόψεις, που θεωρούσαν ότι η επιστολή δεν έχει συνοχή, ότι κάνει επιλεκτική χρήση των κειμένων του Λουκά και τοποθετείται μέσα στον κώδικα ως "γέμισμα" (filler), ο συγγρ. υποστηρίζει ότι αυτό το κείμενο από τον κύκλο του Παύλου παρουσιάζει μεγάλη συνοχή και λειτουργεί μέσα σε μία ακριβή συνάφεια στο ιστορικό σχέδιο των Πρξ κι ότι η παρουσία του στον Κώδικα VIII διαφωτίζει τη λογική που υπάρχει γενικότερα στη διαμόρφωση του συγκεκριμένου κώδικα. Επίσης τονίζει τις αφηγηματικές πλευρές της ιστορίας-πλαισίου της επιστολής κι όχι το περιεχόμενο μίας εσωτεριστικής αποκάλυψης που δόθηκε από τον Ιησού, κάτι που γινόταν στο παρελθόν.

Αφιέρωμα στον απόστολο Παύλο στο νέο Communio

Το νέο τεύχος του περιοδικού Internationale Katholische Zeitschrift Communio 38:2 (2009) είναι αφιερωμένο στο πρώτο μέρος του στον απόστολο Παύλο και στην πρόσληψή του από θεολόγους και στοχαστές.
  • Karl-Wilhelm Niebuhr, "Paulus im Judentum seiner Zeit", 108-118
  • Thomas Söding, "'Ich lebe, aber nicht ich...' (Gal 2,19) Die theologische Physiognomie des Paulus", 119-134
  • Jens Schröter, "Paulus in der Apostelgeschichte", 135-148
  • Volker Leppin, "Lehrer, Typus, Exempel. Facetten von Martin Luthers Paulusbild", 149-159
  • Edith Düsing, "Nietsches antichristliches Paulusbild", 160-178
  • Gregor Maria Hoff, "Die paulinische Inversion. Die dekonstruktiven Paulus-Lektüren Slavoy Zizeks und Giorgio Agambens", 179-190

Θάνατος και αντιλήψεις για τη μετά θάνατον κατάσταση στον αρχαίο Ισραήλ και το περιβάλλον του

Από τον εκδοτικό οίκου Mohr Siebeck κυκλοφορεί ένας νέος συλλογικός τόμος με θέμα τις αντιλήψεις για τον θάνατο και τη μετά θάνατον κατάσταση στον αρχαίο Ισραήλ και στην αρχαία Εγγύς Ανατολή.

Angelika Berlejung u. Bernd Janowski (εκδ.) σε συνεργασία με τος Jan Dietrich & Annette Krüger
, Tod und Jenseits im Alten Israel und seiner Umwelt. Theologische, religionsgeschichtliche, archaologische und ikonographische Aspekte, (FAT 64), Tübingen 2009
ISBN: 978-3-16-149776-6
129

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Διεθνώς αναγνωρισμένοι ερευνητές εξετάζουν το θέμα "θάνατος και υπερπέραν" ως ένα διεπιστημονικό και διαπολιτισμικό πεδίο έρευνας και παρουσιάζουν διάφορες πλευρές του θέματος καθώς και τη μεταξύ τους σχέση. Εργάζονται με διάφορα μεθοδολογικά εργαλεία της ερμηνείας, της ιστορίας των θρησκειών, της εικονογραφίας, της ιστορίας της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής, της Αιγυπτολογίας, της Αρχαιολογίας και της προσανατολισμένης στο κοινωνικό φύλο έρευνας λαμβάνοντας υπόψη τα πορίσματα και τα ευρήματα της νεότερης έρευνας.
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του βιβλίου βρίσκονται οι εξελίξεις όσον αφορά στις αντιλήψεις περί θανάτου και τα ταφικά έθιμα, οι οποίες έλαβαν χώρα στην περίοδο 3ης-1ης χιλιετηρίδας π.Χ. στην Αίγυπτο, Μεσοποταμία, Συρία και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτή τη ιστορικοπολιτιστική συνάφεια μπορούν να ενταχθούν με διαφορετικό η καθεμιά τρόπο οι διάφορες φιλολογικές παραδόσεις της Παλαιάς Διαθήκης, καθώς αυτές συνδέονται με διαφορετικές σύγχρονες με αυτές συζητήσεις για το θάνατο και το υπερπέραν για να εντάξουν τελικά κατά τον 7ο, 6ο ή 5ο αι. π.Χ. το βασίλειο του θανάτου στο γενικό πλαίσιο της δημιουργούμενης τότε μονοθεϊστικής εικόνας περί Θεού. Επίσης οι μελέτες του τόμου για τα παλαιοδιαθηκικά και τα αρχαία ιουδαϊκά κείμενα καταδεικνύουν την ποικιλία των αντιλήψεων για τη μεταθανάτια κατάσταση κατά τον 1ο αι. π.Χ. και τις αρχές του 1ου αι. μ.Χ. Τοπικά χαρακτηριστικά και ανταγωνιστικές μεταξύ τους θεολογικές τάσεις συνέβαλαν ώστε να μη δημιουργηθεί μία συνεπής "διδασκαλία περί αναστάσεως". Αντίθετα καθίσταται σαφές ότι ο αρχαίος κόσμος από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. έως και την εποχή του αρχαίου Ιουδαϊσμού δεν θεωρούσε αναγκαίο να δημιουργήσει ένα κλειστό σύστημα με αντιλήψεις περί θανάτου, κάτω κόσμου, υπερπέραν και ανάστασης.

Περιεχόμενα του βιβλίου
  • Johannes Schnocks, "Vergänglichkeit und Gottesferne", 3-23
  • Frevel, Christian, "Dann wär' ich nicht mehr da : der Todeswunsch Ijobs als Element der Klagerhetorik", 25-41
  • Rüdiger Lux, "Tod und Gerechtigkeit im Buch Kohelet", 43-65
  • Stefanie U. Gulde, "Der Tod als Figur im Alten Testament : ein alttestamentlicher Motivkomplex und seine Wurzeln", 67-85
  • Irmtraud Fischer, "Ist der Tod nicht für alle gleich? : Sterben und Tod aus Genderperspektiv", 87-108
  • Ute Neumann-Gorsolke, "Alt und lebenssatt ..." - der Tod zur rechten Zeit", 111-136
  • Annette Krüger, "Auf dem Weg "zu den Vätern" : zur Tradition der alttestamentlichen Sterbenotizen", 137-150
  • Martin Leuenberger, "Das Problem des vorzeitigen Todes in der israelitischen Religions- und Theologiegeschichte", 151-176
  • Jan Dietrich, "Der Tod von eigener Hand im Alten Testament und Alten Orient : eskapistische, aggressive und oblative Selbsttötungen", 177-198
  • Angelika Berlejung, "Bilder von Toten - Bilder für die Lebenden : Sterben und Tod in der Ikonographie des Alten Orients, Ägypten und Palästinas", 199-253
  • Jens Kamlah, "Grab und Begräbnis in Israel/Juda : materielle Befunde, Jenseitsvorstellungen und die Frage des Totenkultes", 257-297
  • Silvia Schroer, "Trauerriten und Totenklage im Alten Israel : Frauenmacht und Machtkonflikte", 299-321
  • Herbert Niehr, "Die Königsbestattung im Palast von Ugarit : ein Rekonstruktionsversuch der Übergangsriten aufgrund schriftlicher und archäologischer Daten", 323-346:
  • Reinhard Achenbach, "Verunreinigung durch die Berührung Toter : zum Ursprung einer altisraelitischen Vorstellung", 347-369
  • Gönke Eberhardt, "Die Gottesferne der Unterwelt in der JHWH-Religion", 373-395
  • Kathrin Liess, "Hast du die Tore der Finsternis gesehen?" (Ijob 38,17) : zur Lokalisierung des Totenreiches im Alten Testament", 397-422
  • Klaus Bieberstein, "Jenseits der Todesschwelle : die Entstehung der Auferweckungshoffnungen in der alttestamentlich-frühjüdischen Literatur", 423-446
  • Bernd Janowski, "JHWH und die Toten : zur Geschichte des Todes im Alten Israel", 447-477
  • Rüdiger Schmitt, "Totenversorgung, Totengedenken und Nekromantie : biblische und archäologische Perspektiven ritueller Kommunikation mit den Toten", 501-524
  • Jan C. Gertz, "Das Zerschneiden des Bandes zwischen den Lebenden und den Toten in der deuteronomisch-deuteronomistischen Literatur", 547-563
  • Annette Zgoll, "Die Toten als Richter über die Lebenden : Einblicke in ein Himmel, Erde und Unterwelt umspannendes Verständnis von Leben im antiken Mesopotamien", 567-581
  • Daniel Schwemer, "Tod, Geschick und Schicksalsgöttin : Übergänge zwischen Leben und Tod in babylonischen Abwehrzauber-Ritualen", 583-596
  • Joachim F. Quack, " Grab und Grabausstattung im späten Ägypten", 597-629
  • Joachim Bretschneider, "Königsgrab und Herrscherlegitimation in Alt-Syrien im 3. Jahrtausend v. Chr.", 631-654
  • Jürgen Zangenberg, "Trockene Knochen, himmlische Seligkeit : Todes- und Jenseitsvorstellungen im Judentum der hellenistisch-frührömischen Zeit", 655-689

Ανεύρεση χειρογράφου της εποχής του Bar Kochba (;) (2)

Επανερχόμαστε στη χθεσινή μας ανάρτηση για την εύρεση ενός σπάνιου και ενδιαφέροντος παπύρου στο Ισραήλ τόσο για να διορθώσουμε κάποιες πληροφορίες του χθεσινού δημοσιεύματος της Haaretz (του οποίου παρουσιάσαμε περίληψη) όσο και για να συμπληρώσουμε κάποια επιπλέον ενδιαφέροντα στοιχεία.
Οι πληροφορίες που ακολουθούν είναι από την επίσημη ιστοσελίδα της ΙΑΑ, της Ισραηλινής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (μέσω του ιστολογίου του Jim Davila ή απευθείας πατώντας εδώ).
To κείμενο είναι γραμμένο σε πάπυρο, ο οποίος είναι κομμένος και φθαρμένος στις άκρες του.Φαίνεται ότι ήταν τυλιγμένος. Διαστάσεις του κειμένου 15 x 15 εκατοστά.
Το κείμενο είναι γραμμένο σε 15 σειρές στα εβραϊκά. Η γραφή είναι εκείνη των ιουδαϊκών κειμένων του 1ου /2ου αι. μ.Χ. γνωστή κι από κείμενα της Ν. Θάλασσας και επιγραφές σε οστεοφυλάκια.
Όσον αφορά στη χρονολόγηση, το δημοσίευμα της ΙΑΑ θεωρεί πιθανότερο το έτος 74 μ.Χ., αν και αφήνει ανοικτή και την πιθανότητα να είναι το 139 μ.Χ., όταν η αγροτική περιοχή του Ιούδα καταστράφηκε εξαιτίας της επανάστασης του Bar Kochba.
Το δημοσίευμα δίνει επίσης διορθωμένο το όνομα της γυναίκας, για λογαριασμό της οποίας συντάχθηκε το κείμενο: Miriam Barat Ya‘aqov. Ακολουθείται στο κείμενο από το όνομα Misalev, το οποίο ίσως είναι το όνομα του οικισμού, στον οποίο διέμενε. Σύμφωνα πάλι με το δημοσίευμα ίσως ταυτίζεται με τον οικισμό Salabim. Στο κείμενο αναφέρονται επίσης μία σειρά ονομάτων προσώπων και οικισμών της εποχής του Δεύτερου Ναού καθώς και νομική ορολογία που αφορά στη διεκπεραίωση περιουσιακών υποθέσεων μίας χήρας και εκχώρησης εκ μέρους της περιουσίας.
Για περαιτέρω πληροφορίες το δημοσίευμα παραπέμπει στον Yoli Shwartz, Israel Antiquities Authority spokesperson, dovrut@israntique.org.il.

Πατήστε εδώ για να δείτε φωτογραφία του κειμένου σε υψηλή ανάλυση.

Τετάρτη 6 Μαΐου 2009

Το νέο τεύχος του Biblical Interpretation

Στο νέο τεύχος του Biblical Interpretation 17:3 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Stuart Macwilliam, "Ideologies of Male Beauty and the Hebrew Bible", 265-287
Θα περίμενε κανείς εκφράσεις της ανδρικής ομορφιάς μέσα στην εβραϊκή Βίβλο να συμβολίζουν τη δύναμη, την επιρροή και τη θεία εύνοια, σε αντίθεση προς εκείνες της γυναικείας ομορφιάς, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο του ανδρικού πόθου και συχνά δηλώνει ότι η γυναίκα είναι ευάλωτη. Σε αυτήν την παράδοξη θεωρητική μελέτη της χρήση της λέξης, όταν αυτή αναφέρεται σε άνδρες, υποστηρίζεται ότι αντίθετα από την αντίληψη των (ανδρών) αναγνωστών και υπομνηματιστών στη συνέχεια, αυτή η διάκριση ανατρέπεται μέσα στο ίδιο το κείμενο. Από τα τρία κύρια παραδείγματα, όπου η λέξη εφαρμόζεται σε επώνυμους άνδρες στην εβραϊκή Βίβλο, η ομορφιά του Ιωσήφ δηλώνει εκτός από τη θεία εύνοια και το ότι είναι ευάλωτος, εκείνη του Δαυίδ υποσκάπτει τηςν εξίσωση ανδρική ομορφιά = μυϊκή δύναμη και εκείνη του Αβεσσαλώμ χρησιμοποιείται για να τονισθεί ο ρόλος του ως τραγική φιγούρα, η οποία πληρώνει το τίμημα των αποτυχιών του Δαυίδ.

Richard S. Briggs, "Reading the Sotah Text (Numbers 5:11-31): Holiness and a Hermeneutic Fit for Suspicion", 288-319
To κείμενο της Sotah στο Αρ 5,11-31 είναι μία εντυπωσιακή και ηθικά προβληματική περικοπή που ασχολείται με μία ζήλεια του συζύγου είτε πραγματική είτε φανταστική. Υποστηρίζεται ότι μολονότι συχνά της δίνεται ο αντίθετος τίτλος, στην πραγματικότητα είναι ένα κείμενο για τη ζήλεια παρά για τη μοιχεία per se, κι ότι οι ιστορικοκριτικές απόπειρες να τοποθετήσουν την περιγραφόμενη τελετουργία μέσα στη συνάφεια της αρχαίας Εγγύς Ανατολής δεν οδηγούν σε κανένα συμπέρασμα όσον αφορά τα ουσιαστικά ζητήματα ερμηνείας του κειμένου. Διάφορες στρατηγικές αντιμετώπισης των ηθικών διαστάσεων του κειμένου ερευνώνται στο παρόν άρθρο, μεταξύ των οποίων και προσεγγίσεις του από την οπτική γωνία του κοινωνικού φύλου ή του συμβόλου. Όλες όμως εκτιμώνται ότι είναι περιορισμένης αξίας. Τα ηθικά ζητήματα που παρουσιάζονται στο κείμενο εξετάζονται στη συνέχεια σε σχέση προς τη σημερινή κανονική θέση του μέσα στο βιβλίο των Αριθμών. Υποστηρίζεται ότι εξαιτίας του μοναδικού συνδυασμού παραγόντων, μία αναμενόμενη ανάγνωση του κειμένου της sotah μέσα στην κανονική του συνάφεια είναι εκείνη που στέκεται καχύποπτη απέναντι στην υποψία που περιγράφεται μέσα σε αυτό. Μερικές ερμηνευτικές διαστάσεις αυτής της ανάλυσης εκτιμώνται λαμβάνοντας υπόψη το γενικότερο ερώτημα σχετικά με τις θεολογικά προβληματικές περικοπές στην Αγία Γραφή.

George Savran, "Seeing is Believing: On the Relative Priority of Visual and Verbal Perception of the Divine", 320-361
Συγκρίνοντας τους τρόπους αντίληψης του θείου μέσα στη Βίβλο, ανακαλύπτει κανείς μία σαφή προτίμηση για την εξ ακοής πληροφόρηση του λόγου του Θεού. Η ιδέα της θέας του Θεού σε μία ποικιλία διαφορετικών εμφανίσεων είναι επίσης παρούσα μέσα στη Βίβλο αλλά γενικά θεωρείται λιγότερο σημαντική από την αντίληψη του Θεού μέσω της ακρόασης. Στις αφηγήσεις για τις θεοφάνειες αυτό γενικά εκφράζεται με τη σειρά των γεγονότων -μία οπτική εμφάνιση ακολουθείται από κάποιο λόγο του Θεού. Ωστόσο σε μία σειρά περιπτώσεων όπου η θέα και η ακοή είναι και οι δύο παρούσες, η θέα παρουσιάζεται ως ο προτιμώμενος τρόπος. Ο συγγραφέας εξετάζει αυτήν τη δυναμική μέσα σε τρία κείμενα. Στο Εξ 24,1-11 η θέα αντιπαραβάλλεται με την ανάγνωση στο λαό του Βιβλίου της Διαθήκης με σκοπό να αναδειχθεί η ανώτερη φύση της εμπειρίας των Μωυσή, Ααρών, Ναδάβ, Αβιού και των 70 πρεσβυτέρων. Στο Αρ 22 ο Βαλαάμ πρώτα ακούει το Θεό δύο φορές μέσα στη νύχτα, αλλά όταν βλέπει τον άγγελο Κυρίου στην πρωινή εμφάνιση τότε κατανοεί το μήνυμα που του δίνεται. Με κάπως διαφορετικό τρόπο, οι ιδέες του Ιώβ για τη θέαση του Θεού αντιπαραβάλλονται προς τη στάση των φίλων του απέναντι στην άμεση αποκάλυψη. Αυτή η διάκριση καταδεικνύει τη σημασία της δήλωσής του στο 42,5 σχετικά με την ανωτερότητα της θέας του Θεού έναντι της ακρόασής του. Η δήλωση του Ιώβ εδώ δεν έχει σκοπό να περιγράψει ένα όραμα του Θεού, αλλά μάλλον να εκφράσει την εκτίμησή του για μία αντίληψη της θεότητα, την οποία ο Ιώβ δεν είχε πριν τη θεοφάνεια με τον ανεμοστρόβιλο.

Επιστημονικό συνέδριο προς τιμήν της καθηγήτριας Oda Wischmeyer

To Τμήμα Θεολογίας του της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν/μίου του Erlangen διοργανώνει 30-31 Ιουλίου 2009 συνέδριο με αφορμή τα 65 χρόνια της καθηγ. Oda Wischmeyer.

"Religiöse und literarische Kanonisierungs- und Dekanonisierungsprozesse als hermeneutisches Problem"

Hörsaal A, Philosophische Fakultät und Fachbereich Theologie Kochstraße 6

Πρόγραμμα συνεδρίου
Πέμπτη 30 Ιουλίου 2009
9.00 – 9.30 Χαιρετισμός
Prof. Dr. Becker/Dr. Scholz/Dr. Scornaienchi

9.30-10.30
Prof. Dr. Maren Niehoff
Der Kanonbegriff bei Philon von Alexandria.

11.00-12.00
Prof. Dr. Eileen Schuller
McMaster University, Hamilton Ont. (Kanada)
Canon and Canonicity in the Qumran Texts

12.00-13.00
Prof. Dr. Anneli Aejmelaeus
Universitäten Göttingen und Helsinki (Finnland)
Die Kanonisierung der Septuaginta

14.00-15.00
Prof. Dr. Dr. h.c.mult. Gerd Theißen
Universität Heidelberg
Die Kanonisierung des Neuen Testaments als literaturgeschichtliches Problem

15.00-16.00
Prof. Dr. Dr. h.c. Christof Markschies
Präsident der Humboldt-Universität Berlin
Der Kanon der christlichen Bibel

16.30-17.30
Prof. Dr. Angelika Neuwirth
Freie Universität Berlin
Der Koran als Kanon

17.30-19.00
Prof. Dr. Friedrich-Wilhelm Graf
Ludwig-Maximilian-Unviersität München
Dekanonisierungsprozesse im 19. Jahrhundert

Παρασκευή 31 Ιουλίου
9.00-10.00
Prof. Dr. Friedrich-Wilhelm Horn
Universität Mainz
Wollte Paulus kanonisch wirken?

10.00-11.00
Prof. Dr. Wolfgang Stegemann
Augustana Hochschule Neuendettelsau
Paulusexegese in Zeiten der Dekanonisierung

11.30-12.30
Prof. Dr. Dr. h.c. Barbara Aland
Universität Münster
Markion und der Pauluskanon

13.30-14.30
Prof. Dr. Eve-Marie Becker
Universität Aarhus (Dänemark)
Kanonisierungs- und Dekanonisierungsprozesse als hermeneutisches Problem


Ανεύρεση χειρογράφου της εποχής του Bar Kochba


Από το ιστολόγιο του Robert R. Cargill πληροφορούμαστε για το σημερινό δημοσίευμα της ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας Haaretz, το οποίο αναφέρεται στην ανεύρεση ενός χειρογράφου πιθανόν της εποχής του Bar Kochba.
To χειρόγραφο, το οποίο βρέθηκε στα χέρια δύο Παλαιστινίων, οι οποίοι προσπαθούσαν να το πουλήσουν, είναι γραμμένο στα εβραϊκά και περιέχει έγγραφο μεταβίβασης περιουσίας. Συντάχθηκε για λογαριασμό μίας γυναίκας, της Miryam Ben Yaakov. Στην αρχή του κειμένου αναφέρεται η χρονολογία "κατά το 4ο έτος από την καταστροφή του Ισραήλ" και μπορεί να αναφέρεται είτε στο 74 μ.Χ. είτε στο 138 μ.Χ.
Η Αρχαιολογική Υπηρεσία του Ισραήλ εκτιμά ότι το χειρόγραφο είναι γνήσιο, θα υπάρξει όμως και επίσημη γνωμάτευση.
Για να διαβάσετε το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας, πατήστε εδώ.

Τρίτη 5 Μαΐου 2009

L.W. Hurtado: οι καινοδιαθηκικές σπουδές κατά τον 20ο αι. (7)

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Σπουδές στα ευαγγέλια
Η εφαρμογή της Κριτικής της Σύνταξης (Redaktionskritik) στα ευαγγέλια οδήγησε μέσα από τον εντοπισμό των συχνά μικρών παραλλαγών στον τρόπο που ο Ματθαίος και ο Λουκάς διαφοροποίησαν τις παραδόσεις σχετικά με τον Ιησού σε σχέση με την αφήγηση του Μάρκου. Η εφαρμογή της Redaktionskritik στον Μάρκο (Willi Marxsen) δεν ήταν και τόσο επιτυχής, αφού απουσιάζει οποιαδήποτε γραπτή πηγή πριν τον Μάρκο.

Σπουδές στον Παύλο
Η Θρησκειοϊστορική Σχολή παρουσίαζε τον Παύλο να είναι επηρεασμένος από τις θρησκείες του περιβάλλοντός του, οι μελέτες όμως στον Παύλο αυτής της εποχής τονίζουν περισσότερο το ιουδαϊκό του υπόβαθρo. H μελέτη του William David Davies, Paul and Rabbinic Judaism (1948) θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική. Ο Davies υποστήριξε ότι ο Παύλος θα μπορούσε να κατανοηθεί καλύτερα με τη βοήθεια της ραββινικής γραμματείας και άλλων ιουδαϊκών κειμένων της ρωμαϊκής περιόδου. Το έργο του επηρέασε τον E.P. Sanders (1977) . O Johannes Munck με το έργο του Paulus und die Heilsgeschichte (1954) άσκησε κριτική στη θέση ότι η σκέψη του Παύλου ήταν μία εξελληνισμένη επαναδιατύπωση του χριστιανισμού, που διαφοροποιούνταν από τον ιεροσολυμιτικό χριστιανισμό. Οι ιδέες του επηρέασαν αργότερα τον Krister Stendahl.
O Hans-Joachim Schoeps προσπάθησε να επαναφέρει τις θέσεις της Θρησκειοϊστορικής Σχολής προσαρμοσμένες όμως με βάση τα πορίσματα του Davies. Yποστήριξε ότι η καταγωγή του Παύλου από τη Διασπορά είχε ως αποτέλεσμα σε διάφορα σημαντικά ζητήματα ο Παύλος παρενόησε την ιουδαϊκή παράδοση κι ότι διαφοροποιήθηκε από τις θέσεις των Ιουδαιοχριστιανών.

Σημάδια πολυμορφίας
Μετά την έκδοση της παπικής εγκυκλίου το 1945 αυξάνει η παρουσία των ρωμαιοκαθολικών στις βιβλικές σπουδές. Δύο σημαντικά παραδείγματα στην Αμερική είναι ο Raymond E. Brown και ο Joseph A. Fitzmyer. O πρώτος εξέδωσε ένα δίτομο υπόμνημα στο κατά Ιωάννην που παραμένει σημαντικό έργο αναφοράς μέχρι και σήμερα. Ο δεύτερος ασχολήθηκε με τα κείμενα του Κουμράν (1966), την αραμαϊκή γλώσσα (1967), τη θεολογία του Παύλου (1967), το κατά Λουκάν κ.ά.
Και οι δύο εκλέχθηκαν πρόεδροι της Catholic Biblical Association, της Society of Biblical Literature και της SNTS.
Tην ίδια εποχή οι συντηρητικότεροι ευαγγελικοί κύκλοι αρχίζουν να εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή στις κριτικές σπουδές της Κ.Δ. Τέτοια παραδείγματα είναι το έργο του Ladd, Jesus and the Kingdom (1964) και του N. Longenecker, Paul: Apostle of Liberty (1964). Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο E.E. Ellis, ο οποίος στα 1957 συνέταξε μία μελέτη για τη χρήση της Π.Δ. από τον Παύλο.
Οι ίδιες τάσεις εκδηλώνονται και στη Βρετανία με την ίδρυση της Tyndale Fellowship for Biblical and Theological Research και του Tyndale House. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος είναι ο Frederick Fyvie Bruce που ίδρυσε το Department of Biblical History and Literature στο University of Sheffield (1947) κι αργότερα ανέλαβε την έδρα Rylands στο Manchester. Εξέδωσε υπομνήματα στις Πράξεις, Ιωάννη και Παύλειες επιστολές. Συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία μίας ομάδας βιβλικών επιστημόνων που προέρχονταν από τις συντηρητικότερες τάξεις του προτεσταντισμού.
Σε αυτήν την περίοδο δεν υπάρχει σημαντική συμμετοχή των Ιουδαίων στις καινοδιαθηκικές σπουδές (η τάση αλλάζει προς το τέλος του αιώνα και οι πρώτες που εκδηλώνουν τέτοιο ενδιαφέρον είναι Ιουδαίες γυναίκες όπως οι Paula Fredriksen, Amy-Jill Levine και Αdele Reinhartz).

Χριστολογικά ζητήματα
Η εργασία του Ferdinand Hahn στα 1963 για τους τιμητικούς τίτλους του Ιησού στην Κ.Δ. είναι μία σημαντική μελέτη της εποχής. Άλλη σημαντική μελέτη είναι εκείνη του Heinz E. Tödt (1959) για τον τίτλο "ο Υιός του Ανθρώπου". Ο Werner Kramer δημοσίευσε στα 1963 τη μελέτη του για τους χριστολογικούς τίτλους στον Παύλο. Γύρω στη δεκαετία του '70 η χριστολογία συνδεόταν άμεσα και αποκλειστικά με τους χριστολογικούς τίτλους στην Κ.Δ. Στη συνέχεια όμως υπήρξαν αλλαγές.

Άλλες σημαντικές αλλαγές
Μετά τον πόλεμο εκδηλώνεται η επιθυμία για ανανέωση της επικοινωνίας των βιβλικών επιστημόνων, για ανάπτυξη του επιστημονικού διαλόγου και για νέες εκδόσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρώτη συνάντηση της Studiorum Novi Testamenti Societas στο Λονδίνο στα 1947. Μέσα στα χρόνια η εταιρία κατέστη το πιο αξιόλογο διεθνές επιστημονικό όργανο στον τομέα της Κ.Δ. Στα 1954 εκδίδεται το πρώτο τεύχος του περιοδικού της εταιρίας του New Testament Studies και στη συνέχεια οι SNTS Monographs. Στα 1956 εμφανίζεται ένα ακόμη περιοδικό, το Νοvum Testamentum και αργότερα η σειρά Novum Testamentum Supplements.
Δυο είναι τα μεγάλα ερευνητικά προγράμματα αυτής της περιόδου στον τομέα της κριτικής του κειμένου: α) International Greek NT Project - σκοπός του ήταν η δημιουργία ενός κριτικού υπομνήματος για όλα τα βιβλία της Κ.Δ. Δυστυχώς πρακτικές δυσκολίες είχαν ως αποτέλεσμα τους πολύ αργούς ρυθμούς εργασιών αυτού του προγράμματος, β) Institute for NT Textual Research, το οποίο ιδρύθηκε από τον Kurt Aland στο Münster (1959) ήταν περισσότερο παραγωγικό. Το ινστιτούτο έχει στην κατοχή του φωτογραφημένο το 90% των χειρογράφων της Κ.Δ. (στο σύνολό τους αυτά είναι περίπου 5.600) και είναι το σημαντικότερο επιστημονικό κέντρο για τις σπουδές του κριτικού κειμένου της Κ.Δ. Έχουν εκδοθεί από το ινστιτούτο ένας περιγραφικός κατάλογος των χειρογράφων της Κ.Δ. (1956), ένα ταμείο της ελληνικής Κ.Δ. (1975-1983) κ.ά.

Ένα νέο βιβλίο για τους ρωμαϊκούς θεούς


Ένα νέο βιβλίο για τις ρωμαϊκές θεότητες και τον τρόπο που κατανοείται η έννοια του "θεού" στο ρωμαϊκό κόσμο, κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Brill:

Michael Lipka, Roman God. A Conceptual Approach, (Religions in the Graeco-Roman world 167), Brill 2009
ISBN:
978 90 04 17503 7
€ 89.00

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Το βιβλίο ασχολείται με το ζήτημα πώς η ιδέα του "θεού" στην αρχαία Ρώμη μπορεί να αναλυθεί στη βάση έξι κεντρικών κατηγοριών, δηλ. του χώρου, του χρόνου, του προσωπικού, της λειτουργίας, της εικονογραφίας και της τελετουργίας. Ενώ σε παλαιότερες μελέτες υπήρχε η τάση να τονίζεται η εννοιολογική φύση των Ρωμαίων θεών σε εκείνες μόνο τις περιπτώσεις (που ήταν σχετικά σπάνιες), όπου διαφορετικές αντιλήψεις επικαλύπτουν η μία την άλλη (όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του θεοποιημένου αυτοκράτορα ή της λατρείας των ηρώων), το βιβλίο αναπτύσσει γενικά κριτήρια για μία ανάλυση των ειδωλολατρικών, ιουδαϊκών και χριστιανικών αντιλήψεων για τους θεούς της αρχαίας Ρώμης (και κατ' επέκτασιν και αλλού). Ενώ το επιχείρημα του βιβλίου στηρίζεται αποκλειστικά στις μαρτυρίες από την πρωτεύουσα μέχρι και την εποχή του Κωνσταντίνου, στο καταληκτικό τμήμα τα συμπεράσματα συγκρίνονται με άλλα θρησκευτικά συστήματα πεποιθήσεων, κάτι που καθιστά σαφές τη γενική εφαρμογή αυτής της προσέγγισης.

Δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο Restoration Quarterly

Στο νέο Restoration Quarterly δημοσιεύονται μεταξύ άλλων τα εξής άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

  • Phillip Camp, "The Lord's Supper as Sabbath observance", 81-92
  • Daniel Boerman, "The significance of Spinoza for biblical interpretation", 93-106

Δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο The Heythrop Journal

Στο νέο τεύχος του The Heythrop Journal 50:3 (2009) δημοσιεύονται μεταξύ άλλων τα εξής δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

  • Mark G. Nixon, "Proclaiming and performing the gospel : language, truth and action in postmodern Christian faith", 380-391
  • Markus Locker, "Jesus' language-games : the significance of the notion of language-game for a reformulation of 'New Testament biblical theology'", 392-401


Δευτέρα 4 Μαΐου 2009

P. Harland: μαγνητοφωνημένη διάλεξη για τις ιδέες περί σωτηρίας στο ευαγγέλιο του Φιλίππου

Ο Ph. Harland ανάρτησε στο ιστολόγιό του ένα νέο αρχείο μαγνητοφωνημένης διάλεξής του με θέμα το ευαγγέλιο του Φιλίππου και τις ιδέες περί σωτηρίας που απαντούν σε αυτό. Για να βρεθείτε στη σχετική σελίδα του ιστολογίου του, πατήστε εδώ.

Κυριακή 3 Μαΐου 2009

Ένα ενδιαφέρον άρθρο στο νέο Ancient Narrative

Στο νέο τεύχος του περιοδικού Ancient Narrative 7 (2009) δημοσιεύεται μεταξύ άλλων και το εξής ενδιαφέρον άρθρο:

Warren S. Smith, "Apuleius and The New Testament: Lucius’ Conversion Experience", 51-75
Ο συγγραφέας εντοπίζει ομοιότητες μεταξύ του τρόπου που παρουσιάζεται η μεταστροφή του Παύλου στις Πράξεις και εκείνου της μεταστροφής του Λούκιου στις Μεταμορφώσεις. Ο συγγραφέας δε θεωρεί ωστόσο ότι ο Απουλήιος συνειδητά υιοθέτησε στοιχεία από τα χριστιανικά κείμενα, αφού αποστρεφόταν τον Χριστιανισμό (ίσως αυτή η απέχθειά του αντικατοπτρίζεται στο 9.14.2). Και τα δύο κείμενα ωστόσο μοιράζονται την επιθυμία για πνευματική αναγέννηση και αλλαγή και την απόφαση για λήψη δραστικών μέτρων με σκοπό την απομάκρυνση από τα κακά της εποχής. Ο συγγρ. συγκρίνει επίσης επιμέρους σημεία των δύο κειμένων αναδεικνύοντας τις ομοιότητες στην σκέψη του Απουλήιου και του Λουκά.

L.W. Hurtado: οι καινοδιαθηκικές σπουδές κατά τον 20ο αι. (6)

Mετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Bultmann και οι μαθητές του
Χωρίς αμφιβολία η σημαντικότερη μορφή αυτής της περιόδου ήταν ο Rudolf Bultmann. Δέχθηκε επιρροές από τη Θρησκειοϊστορική Σχολή αλλά συνδέθηκε επίσης με τη λεγόμενη "διαλεκτική θεολογία" και τον Karl Barth. Αυτό το θεολογικό κίνημα αναπτύχθηκε στην περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Χαρακτηριστικό της ήταν η απομάκρυνση από τον προοδευτικό προτεσταντικό ηθικισμό και η επαναφορά στη θεολογική agenda των κλασικών βιβλικών θεμάτων και εκείνων της λουθηρανικής και μεταρρυθμισμένης θεολογίας. Ο Bultmann συνδύασε τη δυσκολία που ο ίδιος αντιμετώπιζε με το δόγμα με θέματα της υπαρξιακής φιλοσοφίας και μία ευσέβεια που οφειλόταν στη λουθηρανική του ανατροφή.
Στα 1941 κυκλοφόρησε το εξαιρετικό του Yπόμνημα στο κατά Ιωάννην. Η θέση που υποστήριξε σε αυτό για την ύπαρξη ενός προχριστιανικού γνωστικού μύθου για τον σωτήρα δεν έγινε ωστόσο δεκτή.
Πολλά σημαντικά έργα του είχαν ως θέμα τους τον Ιησού. Σε αυτά συνδυάζει τον ιστορικό σκεπτικισμό για την παράδοση του Ιησού με μία βαθιά αφοσίωση στο πρόσωπό του. Δύο έργα του προκάλεσαν έντονες συζητήσεις σχετικά με το θέμα του μύθου στην Κ.Δ.: Jesus (1926) και η μελέτη του "Neues Testament und Mythologie" (1941). Στο δίτομο έργο του για τη θεολογία της Κ.Δ. (1948, 1953) καθίσταται ιδιαίτερα σαφής αυτή η σύνθεση των ιστορικοκριτικών και θεολογικών θεμάτων.
Και μετά τη συνταξιοδότησή του συνέχισε να παράγει αξιόλογο συγγραφικό έργο.

Οι μαθητές του (η λεγόμενη "Σχολή του Bultmann") ακολούθησαν το δάσκαλό τους διατηρώντας όμως ταυτόχρονα την επιστημονική τους αυτονομία.

Günter Bornkamm: με τις εργασίες του στο κατά Ματθαίον παρείχε τα πρώτα δείγματα της λεγόμενης "Κριτικής της Σύνταξης" (Redaktionskritik). Η συγκεκριμένη προσέγγιση των βιβλικών κειμένων είχε ως προϋπόθεσή της ότι οι ευαγγελιστές ήταν εκδότες του υπάρχοντος υλικού της παράδοσης με συγκεκριμένα θεολογικά ενδιαφέροντα και δεν ήταν τόσο παθητικοί συλλέκτες της, όπως υποστήριζε μέχρι τότε η Formkritik (Κριτική της Μορφής). Το σπουδαιότερο έργο του Bornkamm θεωρείται το Jesus von Nazareth (1956). Σε αυτό απομακρύνθηκε από τις θέσεις του Bultmann και υποστήριξε ότι ήταν δυνατό να εντοπισθούν αρκετές ιστορικές πληροφορίες για τον Ιησού κι ότι αυτές είχαν θεολογική σημασία.

Ernst Käsemann: Ασχολήθηκε με τη λεγόμενη "New Quest of the Historical Jesus". Kαι ο Käsemann υποστήριξε ότι η ιστορική γνώση για τον Ιησού ήταν και δυνατή και θεολογικά σημαντική. Τόνισε τη σημασία της εσχατολογίας μέσα στην Κ.Δ. και χαρακτήρισε την αποκαλυπτική σκέψη ως τη "μητέρα της χριστιανικής θεολογίας". Δύο από τα σημαντικότερα έργα του είναι: Jesu letzter Wille nach Johannes 17 (1966), Υπόμνημα στην προς Ρωμαίους (1970).

Ernst Haenchen: ιδιαίτερα γνωστό είναι το υπόμνημά του στις Πράξεις (1956)

Ο Bultmann άσκησε επίδραση και στην Αμερική.
James M. Robinson
Robert W. Funk

Nέες ανακαλύψεις
Τρεις σημαντικές ανακαλύψεις κειμένων έλαβαν χώρα σε αυτήν την περίοδο:
α) Η βιβλιοθήκη του Nag Hammadi.
Στα 1945 στο Nag Hammadi βρέθηκε από Αιγύπτιους χωρικούς μία συλλογή από δερματόδετους κώδικες στα κοπτικά. Περιείχαν 52 κείμενα, κάποια από τα οποία προέρχονταν από γνωστικούς χριστιανικούς κύκλους. Σημαντικότερο ανάμεσά τους θεωρήθηκε το Ευαγγέλιο του Θωμά, ένα κείμενο που επιβεβαίωσε τις θεωρίες για την πηγή Q και παρείχε αποδείξεις για την πολυμορφία, η οποία χαρακτήριζε τον αρχέγονο Χριστιανισμό. Τα κείμενα του Nag Hammadi εκδόθηκαν μέχρι το 1977.
β) Τα κείμενα της Νεκράς Θαλάσσης (Qumran)
Στο διάστημα 1947-1953 Βεδουΐνοι ανακάλυψαν μία σειρά από κείμενα στη ΒΔ όχθη της Ν. Θαλάσσης. Τα περισσότερα προέρχονταν από την προχριστιανική εποχή και παρείχαν πληροφορίες για το μεγάλο πλούτο της ιουδαϊκής παράδοσης κατά την εποχή του Ιησού. Ο αποκαλυπτικός προσανατολισμός τους και ο έντονος ηθικός δυαλισμός τους παρείχε παράλληλα σε θέματα της Κ.Δ. Διατυπώθηκε επίσης η υπόθεση της σχέσης του Ιωάννη Βαπτιστή με την Κοινότητα του Κουμράν και επισημάνθηκαν οι ομοιότητες στον τρόπο οργάνωσης της κοινότητας του Κουμράν και των πρώτων εκκλησιαστικών κοινοτήτων. Στη δεκαετία του '90 ολοκληρώθηκε η δημοσίευση των κειμένων.
γ) Οι πάπυροι της Κ.Δ. στη Συλλογή Bodmer
Βρέθηκαν στην Αίγυπτο καιπέρασαν στην κατοχή της Bibliotheca Bodmeriana (Γενεύη). Ιδιαίτερης σημασίας για τις Κ.Δ. σπουδές είναι:
P66 (P. Bodmer II), 200 μ.Χ., περιέχει σχεδόν ολόκληρο το κατά Ιωάννην
P75 (P. Bodmer XIV-XV), 3ος αι. μ.Χ., περιέχει μεγάλα τμήματα του κατά Λουκάν και του κατά Ιωάννην
Αυτά τα κείμενα επέτρεψαν τη μελέτη του τρόπου μετάδοσης των κειμένων των ευαγγελίων κατά τον ύστερο 2ο αι. Μελέτες γι' αυτούς τους παπύρους δημοσίευσαν οι: Calvin L. Porter (1961, 1962), Carlo M. Martini (1966), Gordon Fee (1966, 1968). κ.ά. O τελευταίος υποστήριξε ότι το λεγόμενο "Αλεξανδρινό" κείμενο ήταν πολύ αρχαιότερο από όσο μέχρι τότε εκτιμάτο ότι ήταν και απέρριψε την θέση ότι προέρχεται από κάποια αναθεώρηση του κειμένου των ευαγγελίων κατά τον 4ο αι.

Το νέο τεύχος του ΖΝΤ

Το νέο τεύχος του Zeitschrift für Neues Testament 23 (2009) είναι αφιερωμένο στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο:

  • Silke Petersen, "Das andere Evangelium: Ein erster Wegweiser durch die Johannesforschung", 2-11
  • Paul N. Anderson, "Das 'John, Jesus, and History"- Projekt. Neue Beobachtungen zu Jesus und eine Bi-optische Hypothese", 12-26
  • Jean Zumstein, "Die Sünde im Johannesevangelium", 27-35
  • Eckhart Reinmuth, "Biographisches Erzählen und theologische Reflexion im Johannesevangelium", 36-45
  • Michael Theobald, "'Johannes' im Gespräch - mit wem und worüber?", 47-53
  • Hartwig Thyen, "Das Johannesevangelium als literarisches Werk und Buch der Heiligen Schriften", 54-61
  • Kristina Dronsch, "Am Anfang war die Übersetzung. Die Übersetzung des Johannesevangeliums als Interpretation in drei exemplarisch ausgewählten, aktuellen Kinder- und Jugendbibeln", 62-71

Αφιέρωμα της εφημερίδας ΒΗΜΑ στο εβραϊκό και χριστιανικό Πάσχα

Με κάποια καθυστέρηση παραπέμπουμε σήμερα στο άρθρο της δημοσιογράφου Μαρίας Αντωνιάδου στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας ΒΗΜΑ στις 19/4/2009. Στο άρθρο παρουσιάζονται τα έθιμα του εβραϊκού Πέσσαχ και του ελληνικού Πάσχα. Επίσης ο επίκουρος καθηγ. της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Κων/νος Μπελέζος εκθέτει με συντομία την ιστορία του καθορισμού της ημέρας του εορτασμού του Πάσχα και το θεολογικό περιεχόμενο της εορτής. Για να διαβάσετε το σχετικό άρθρο, πατήστε εδώ.