 |
| P.Oxy. 83.5345 (Φωτογρ.: Egyptian Exploration Society) |
Τις τελευταίες μέρες στο διαδίκτυο κυριαρχεί -κυρίως στους κύκλους ειδικών- που ασχολούνται με την ιστορία της χειρόγραφης παράδοσης του κειμένου της Καινής Διαθήκης- η συζήτηση για ένα σπάραγμα από τη συλλογή παπύρων της Οξύρρυγχου το οποίο περιέχει απόσπασμα από το κατά Μάρκον. Πρόκειται για τον P.Oxy. 83.5345, o οποίος πρόσφατα εκδόθηκε στον τόμο 83 (2018) της σειράς The Oxyrhynchus Papyri. Η ύπαρξη ενός τέτοιου παπύρου ήταν γνωστή ήδη από το 2012, όταν σε μία δημόσια συζήτηση μεταξύ των Bart Ehrman και Dan Wallace (North Carolina, Chapel Hill, 1.2.2012) ο δεύτερος τον είχε αναφέρει υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για πάπυρο που χρονολογείται στον 1ο αι. μ.Χ. Η είδηση προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον των ερευνητών, αλλά τα στοιχεία παρέμεναν ελάχιστα, αφού ο Wallace αρνήθηκε να δώσει οποιαδήποτε άλλη πληροφορία δεσμευόμενος από σχετική συμφωνία εχεμύθειας που είχε υπογράψει με τον ανώνυμο κάτοχο του παπύρου.
Πολλοί χαιρέτισαν τη νέα ανακάλυψη με ενθουσιασμό (βλ. την παρουσίαση του
Craig Evans στο Apologetics Canada Conference, 2014), καθώς φαινόταν να στηρίζει έναν βασικό στόχο της κριτικής του κειμένου της ΚΔ, δηλαδή την ανακάλυψη του αρχικού κειμένου της. Πολλοί άλλοι αμφισβήτησαν την ίδια την ύπαρξη αυτού του σπαράγματος, αλλά το 2015 ο
Scott Caroll επιβεβαίωσε την ύπαρξη και την αρχαιότητά του (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. την ανάρτηση του
Peter Gurry στο ιστολόγιο
Evangelical Textual Criticism στις 14.7.2017 και την ανάρτηση του
James Snapp, Jr., στο δικό του ιστολόγιο την ίδια μέρα ).
Τον περασμένο Μάιο το μυστήριο διαλευκάνθηκε με την ανάρτηση του
Elijah Hixson στο ιστολόγιο
Evangelical Textual Criticism ότι πολυσυζητημένος πάπυρος του κατά Μάρκον δημοσιεύεται στη σειρά
The Oxyrhynchus Papyri. Οι εκδότες του παπύρου, ωστόσο, D. Obbink και D. Colomo, τον τοποθετούν στο τέλος του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι., πολύ αργότερα από τις αρχικές εκτιμήσεις. Ο
Dan Wallace με ανάρτησή του στο διαδίκτυο επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για τον πάπυρο που είχε αναφέρει στην ομιλία του το 2012 και η
Egyptian Exploration Society η οποία είναι υπεύθυνη για την έκδοση των παπύρων της Οξυρρύγχου εξέδωσε ανακοίνωση και έδωσε στη δημοσιότητα και το
απόσπασμα από το νέο τόμο, στον οποίο εκδίδεται το συγκεκριμένο σπάραγμα. Το παπύρινο σπάραγμα φαίνεται πως προέρχεται από τη συλλογή ευρημάτων των Βernard Pyne Grenfell και Arthur Surridge Hunt
Από το σχετικό άρθρο στον τόμο των
POxy προκύπτει ότι το εν λόγω σπάραγμα περιέχει τους στίχους Μκ 1:7-9. 16-18 και προέρχεται από κώδικα. Αν και δεν πρόκειται για κείμενο του 1ου αι., ωστόσο, αποτελεί για την ώρα το αρχαιότερο απόσπασμα του κατά Μάρκον που βρέθηκε στην Οξύρρυγχο.
Εκτός από το ενδιαφέρον που προκάλεσε η πιθανή αρχαιότητα του κειμένου -κυρίως σε ευαγγελικαλικούς κύκλους με έντονο απολογητικό ενδιαφέρον- συζήτηση έχει προκαλέσει η πιθανή σύνδεσή του με την οικογένεια Green και το Hobby Lobby, κάτι που όμως δεν προκύπτει με βεβαιότητα από τα διάφορα δημοσιεύματα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της
Egyptian Exploration Society το σπάραγμα δεν διατέθηκε ποτέ προς πώληση, αλλά ο Scott Carrol (
εδώ,
εδώ κι
εδώ) σε ανακοινώσεις του κι οι
Candida Moss και Joel Baden φαίνεται να έχουν άλλη γνώμη (βλ. ωστόσο την προσεκτική κριτική του Elijah Hixson στην ανάρτηση που αναφέρω παραπάνω και την ανάρτηση στο twitter της
Roberta Mazza, αλλά και την ανάρτηση στο ίδιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης του
Jacob Peterson, η οποία αναδεικνύει το ρόλο των social media στην ανάδειξη, την [παρα]πληροφόρηση σχετικά με το θέμα).
Οπωσδήποτε το νέο αυτό σπάραγμα κι η συζήτηση γύρω από αυτόν δημιουργεί μία σειρά από ενδιαφέροντα ερωτήματα. Εκτός βέβαια από τα καθαρά επιστημονικά που συνδέονται με την ιστορία της χειρόγραφης παράδοσης της ΚΔ (κι ειδικότερα του Μκ), υπάρχει το ερώτημα της σχέσης ιδεολογίας και κριτικής του κειμένου (η εμμονή κυρίως στο πλαίσιο μίας προτεσταντικής απολογητικής να εντοπισθεί το αρχαιότερο κείμενο αν όχι το πρωτόγραφο της ΚΔ, μία αναζήτηση η οποία συνδέεται συχνά με το θέμα της κατά γράμμα θεοπνευστίας), αλλά κι εκείνο της διαφάνειας όσον αφορά στον τρόπο απόκτησης, αγοράς και διάθεσης γενικότερα αρχαιοτήτων (όχι μόνο εκείνων που συνδέονται με την Βίβλο) και, τελικά, της σύνδεσης οικονομικής εξουσίας, θρησκευτικής ιδεολογίας και επιστήμης.
Ενδεικτικά αναφέρω στη συνέχεια κάποιες αναρτήσεις στο διαδίκτυο για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον πάπυρο:
"First Century Mark – Myth Busted!" (Michael Bird)
"Is There a First-Century Fragment of Mark’s Gospel? Apparently Not" (Michael J. Kruger)
"Update on P137 (P.Oxy. 83.5345)" (Elijah Hixson)
“First Century” Mark and “Second Century” Romans and “Second Century” Hebrews and “Second Century” 1 Corinthians (Brent Nongbri)
The Secret Is Out: “First Century Mark” is not from the First Century (Brice Jones)
