Bιβλικά χωρία σε ελληνικές ιουδαϊκές και χριστιανικές επιγραφές / Biblical citations in Greek Jewish and Christian inscriptions

Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation φιλοξενείται ένα ακόμη σύντομο κείμενό μου σχετικά με τα βιβλικά χωρία σε ελληνικές επιγραφές Ιουδαίων και Χριστιανών. Πρόκειται για μία σύντομη εκδοχή μίας εκτενέστερης μελέτης που δημοσιεύθηκε στον τιμητικό τόμο των Don Wiebe – Panayotis Pachis (eds.), Chasing Down Religion: In the Sights of History and the Cognitive Sciences. Essays in Honour of Luther H. Martin, Barbounakis Publications, Thessaloniki 2010, σσ. 459-478

Για να διαβάσετε το κείμενο, επιλέξτε τον παρακάτω τίτλο:

Ekaterini G. Tsalampouni, "Biblical Citations in Greek, Jewish, and Christian Inscriptions of the Graeco-Roman World"

Η επόμενη συνάντηση στο Biblicum / The next meeting of Biblicum

Η ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ BIBLICUM ΓΙΑ ΤΟ 2012  ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΙΣ 19.30΄. ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ:

"ΤΟ ΡΙΣΚΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΪΚΗ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ, ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΤΙΣΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ"

ΤΟΠΟΣ:   ΑΙΘΟΥΣΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΝ ΤΟΥ 1ου ΟΡΟΦΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
ΧΡΟΝΟΣ:  ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ, ΩΡΑ 19.30'

RBL 29/2/2012

Catharine Dell, ed., Ethical and Unethical in the Old Testament: God and Humans in Dialogue
Reviewed by Walter Brueggemann

Georg Fischer, Der Prophet wie Mose: Studien zum Jeremiabuch
Reviewed by Bob Becking

Robert F. Hull Jr., The Story of the New Testament Text: Movers, Materials, Motives, Methods, and Models
Reviewed by Larry W. Hurtado
Reviewed by Jean-Francois Racine

David Instone-Brewer, Feasts and Sabbaths: Passover and Atonement
Reviewed by Joshua Schwartz

Thomas Richard Kümmerer, ed., Studien zu Ritual und Sozialgeschichte im Alten Orient/Studies on Rituals and Society in the Ancient Near East: Tartuer Symposien 1998-2004
Reviewed by Gerhard Karner

Jennifer L. Koosed, Gleaning Ruth: A Biblical Heroine and Her Afterlives
Reviewed by Helen Leneman

Peter Oakes, Reading Romans in Pompeii: Paul's Letter at Ground Level
Reviewed by Richard A. Wright

Mark Allan Powell, ed.. Methods for Matthew
Reviewed by Daniel A. Smith

Michael Tait and Peter Oakes, eds., Torah in the New Testament: Papers Delivered at the Manchester-Lausanne Seminar of June 2008
Reviewed by William Loader

Iστορικότητα και αφηγήσεις του πάθους / Historicity and passion narratives

Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα ενδιαφέρον κείμενο του Daniel A. Smith σχετικά με την ιστορικότητα των αφηγήσεων του πάθους:

 Daniel A. Smith, Narrative, Historicity, and Verisimilitude in the Passion Narratives; or, What I Learned from “Big Fish” About Reading

[Α.Τ.: με αφορμή και τα δικά μου "διαβάσματα" σχετικά με το πρόσωπο του Ιούδα συμφωνώ με τη θέση του Goodacre, την οποία επαναλαμβάνει ο Smith, ότι οι αφηγήσεις του πάθους (κι όχι μόνο)  δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ως μη ιστορικές μόνο και μόνο επειδή εκφέρονται με τη γλώσσα της Π.Δ. Η παράδοση για τον Ιησού αποκτά τη μορφή της μέσα από την επεξεργασία της προηγούμενης βιβλικής παράδοσης και τα κείμενα της Π.Δ. διαμορφώνουν το ερμηνευτικό και αφηγηματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετούνται τα γεγονότα της ζωής του Ιησού.]

Στο τρέχον τεύχος του JSJ / In the current issue of JSJ

Στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Journal for the Study of Judaism 43:1 (2012) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Francis Borchardt, "The LXX Myth and the Rise of Textual Fixity", 1-21

Σε αυτήν τη σύντομη μελέτη εξετάζεται η επιθυμία για τη διασφάλιση ενός σταθερού κειμενικού τύπου μέσα στην ιουδαϊκή παράδοση. Ο συγγραφέας εξετάζει προσεκτικά αυτό το φαινόμενο σε τρεις πρώιμες εκδοχές του μύθου για τη μετάφραση των Ο΄. Υποστηρίζει ότι αυτός ο μύθος είναι μεγάλης αξίας για τη μελέτη της μετάδοσης και της πρόσληψης των Γραφών καθώς είναι μία από τις αρχαιότερες μαρτυρίες της επιθυμίας να αποκρυσταλλωθεί το κείμενο των Γραφών. Υπογραμμίζοντας τους τρόπους με τους οποίους ο συγγραφέας της Επιστολής Αριστέα, ο Φίλων κι ο Ιώσηπος ασχολούνται με το θέμα της σταθεροποίησης του κειμένου μέσα στο μύθο της γένεσής της, ο συγγραφέας έχει ως σκοπό να παρουσιάσει όλο το εύρος των απόψεων που είχαν οι Ιουδαίοι όσον αφορά στη διαδικασία παράδοσης των ιερών τους βιβλίων. 

Atar Livneh, "Jubilees 34:1-9: Joseph, the “House of Joseph,“ and the Josephites' Portion", 22-41

Σε αυτό το άρθρο δίνεται η ανάλυση του Ιωβηλαία 31, 1-9, μίας εξωβιβλικής διήγησης για τον Ιακώβ και τους γιους του που βρίσκονται σε πόλεμο με τους Αμορίτες. Ο συγγραφέας των Ιωβηλαίων παρουσιάζει τον Ιωσήφ ως υποδειγματικό οικογενειάρχη που βοηθά τους αδελφούς του στον πόλεμο και καταλαμβάνει την περιοχή που γίνεται ο κλήρος του Εφραίμ και του Μανασσή. Ενώ ο τρόπος που παρουσιάζεται ο Ιωσήφ είναι ανάλογος με την θετική εικόνα των πατριατχών στα Ιωβηλαία, τονίζεται επίσης ηαλληλεγγύη των Ισραηλιτών ενόψει της εχθρικής επίθεσης. Αυτή η ενότητα οδηγεί τους Ισραηλίτες στη νίκη κι επομένως στην κληρονομιά της γης. Ενώ αυτά τα θέματα φαίνεται να ταιριάζουν στην Μακκαβαϊκή περίοδο γενικότερα, η περικοπή δε φαίνεται να απηχεί μία ιστορική στρατιωτική εκστρατεία. 

Heinz Schreckenberg, "Textkritisches zu den Antiquitates Judaicae des Flavius Josephus", 42-57

Πρόκειται για τη συνέχεια του άρθρου “Textkritisches zum Bellum Judaicum des Flavius Josephus“ που δημοσιεύθηκε σε προηγούμενο τεύχος και το οποίο επικεντρώνεται στο έργο του Ιωσήπου Ιουδαϊκή Αρχαιολογία. 

Arnon Atzmon, "'The Same Fate Is in Store for the Righteous and the Wicked:' Form and Content in Midreshei Aggadah", 58-77 

Για πολλά χρόνια οι ερευνητές υιοθέτησαν δύο παράλληλες προσεγγίσεις στη μελέτη της midrash aggadah. Η μία προσέγγιση διερευνά ζητήματα που αφορούν στις ίδιες τις συνθέσεις των κειμένων, ενώ η άλλη εστιάζει το ενδιαφέρον της στη σύνθεση μικρότερων μιδρασικών ενοτήτων. Η petihta ή προοίμιο μελετήθηκε εκτενώς από τους εκπροσώπους και των δύο προσεγγίσεων. Ο συγγραφέας του παρόντος άρθρου υποστηρίζει ότι ένα ευέλικτο μοντέλο είναι ο καταλληλότερος τρόπος για να περιγραφεί η petihta: ένα μοντέλο, το οποίο ταυτόχρονα αξιοποιεί και τις δύο προσεγγίσεις. Ο συγγραφέας παρουσιάζει μία derasha, μία petihta και τις μετεξελίξεις τους σε διαφορετικά κείμενα (π.χ. Leviticus Rabbah, Tanhuma Aharei Mot, Tanhuma Va-Etchanan). Μέσα από μία συγκριτική μελέτη της derasha ο συγγραφέας παρουσιάζει το προοίμιο ως ένα είδος προφορικού λόγου και μέσα στο πλαίσιο των μιδρασικών συνθέσεων. Τέλος, υποστηρίζει ότι μια καλύτερη κατανόηση του τρόπου εκφοράς της petihta και του Sitz im Leben της συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου της και επιτρέπει την καλύτερη προσέγγιση του μηνύματός της.   

 Arye Edrei & Doron Mendels, "Reaction to Fergus Millar's article 'A Rural Community in Late Roman Mesopotamia, and the Question of a `Split' Jewish Diaspora'", 78-79

Σπουδές φύλου και Π.Δ. / Gender studies and the ΟT

Την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012 και ώρα 18.00 θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα συνεδριάσεων της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ εκδήλωση της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας του ΑΠΘ με τον τίτλο "Σπουδές Φύλου και Παλαιά Διαθήκη". 

Δίνουμε στη συνέχεια τις περιλήψεις των δύο εισηγήσεων που θα γίνουν στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης:

Christl M. Maier, Kαθηγήτρια Παλαιάς Διαθήκης, Philipps-University Marburg
"Σώμα και Συναισθήματα του Θεού: Παραστάσεις του Θείου στην Παλαιά Διαθήκη εξ επόψεως
Σπουδών Φύλου" 

Η φεμινιστική διάκριση μεταξύ βιολογικού και κοινωνιολογικού φύλου έχει συμβάλει στην προώθηση μιας νέας έρευνας των ανθρωπολογικών και θεολογικών εννοιών της Αγίας Γραφής. Φεμινίστριες θεολόγοι στη Δυτική Ευρώπη έχουν αμφισβητήσει τις παραδοσιακές ερμηνείες των περί Θεού παραστάσεων της Παλαιάς Διαθήκης ως ανδροκεντρικές, δηλαδή με επίκεντρο το ανδρικό φύλο και τα συμφέροντα των ανδρών. Η διάλεξη θα δείξει ότι ο βιβλικός Θεός δεν είναι μόνο ανδροκεντρικός. Η Εβραϊκή Βίβλος προσφέρει σειρά παραστάσεων περί Θεού οι οποίες μπορεί να χαρακτηρισθούν άλλοτε μεν ως "θηλυκές" άλλοτε δε ως "αρσενικές", διότι αφορούν σε ρόλους που σήμερα αποδίδονται είτε σε άνδρες είτε σε γυναίκες.
Στο πρώτο μέρος, η διάλεξη θα επικεντρωθεί στις περιγραφές του σώματος του Θεού ή, ακριβέστερα, στα τμήματα του σώματος του Θεού που αναφέρονται στα βιβλικά κείμενα. Στην Εβραϊκή σκέψη, τα μέρη του σώματος εκλαμβάνονται δυναμικά και συμβολίζουν ορισμένες ικανότητες. Πολύ συχνά αναφέρεται το πρόσωπο του Θεού, που υποδηλώνει την εγγύτητα και την προσοχή. Επιπλέον, το χέρι του Θεού, ο βραχίονας ή το δεξί χέρι αναφέρονται στη δύναμη και την επενέργειά Του. Η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο περιγράφεται το σώμα του Θεού θα αποκαλύψει ότι στην Παλαιά Διαθήκη δεν γίνεται καμία νύξη σε βιολογικά χαρακτηριστικά του θείου σώματος, αλλά υπάρχουν πολλές αναφορές σε κοινωνιολογικά νοούμενες παραστάσεις και ρόλους που αποδίδονται κυρίως στο ανδρικό φύλο. Το δεύτερο μέρος της διάλεξης θα ασχοληθεί με γυναικείους ρόλους που αποδίδονται στο Θεό, και ειδικότερα με την μεταφορά του τοκετού (Ψαλμός 2:7, 90:2, Δευτ. 32:18) και το ρόλο της μητρότητας (Ησ 46:3-4). Στο τρίτο μέρος, η διάλεξη ασχολείται με το ζήτημα των θείων συναισθημάτων. Αν και τα συναισθήματα στην Αγία Γραφή αποτελούν ένα αρκετά νέο ερευνητικό αντικείμενο, εντούτοις η έννοια rachamim "συμπόνια, έλεος" συζητείται εδώ και πολύ καιρό. Φεμινίστριες θεολόγοι βλέπουν να υπάρχει σύνδεση του rachamim με τον εβραϊκό ὀρο rechem που σημαίνει "μήτρα" και έτσι ερμηνεύουν την ευσπλαχνία του Θεού ως ένα συναίσθημα που παραδοσιακά σχετίζεται με το γυναικείο φύλο. Το θέμα της ετυμολογίας και οι συνέπειες μιας τέτοιας σύνδεσης θα αποτελέσουν επίσης θέμα της συζητήσεως.

Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Καθηγητής Παλαιάς Διαθήκης ΑΠΘ
Γυναικείες Μορφές στην Λαϊκή Θρησκεία του Βιβλικού Ισραήλ: Η περίπτωση της θεάς Ασερά.

Στόχος της μελέτης αυτής είναι να φωτίσει μια όψη της ισραηλιτικής λαϊκής θρησκείας, τη λατρεία της θεάς Ασερά, με βάση τα δεδομένα της βιβλικής μαρτυρίας, καθώς και της αρχαιολογίας και κυρίως της επιγραφικής. Ο συγκρητισμός της λαϊκής θρησκείας του Ισραήλ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η φυσική συνέπεια της ζωής σε μια ταξικά διαρθρωμένη κοινωνία. Αυτός είναι ο λόγος που η αντίδραση των προφητών κατά του πολυθεϊσμού εκδηλώνεται ως κοινωνική κριτική. Δεν είναι το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης που υπαγορεύει το περιεχόμενο του προφητικού κηρύγματος, αλλά ο κίνδυνος που διαφαίνεται για το μονοθεϊσμό από την πρόσληψη των κοινωνικών δομών της Χαναάν. Η ειδωλολατρία, και επομένως και η λατρεία της Ασερά, είναι συνέπεια της πρόσληψης αυτής και δεν θα πάψει παρά μόνον όταν αλλάξει η δομή της ισραηλιτικής κοινωνίας. Ο απόλυτος μονοθεϊσμός θα επιτευχθεί μόνον όταν ο Ισραήλ κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας ξεκομμένος από την εθνική του κοιτίδα και χωρίς κρατική οργάνωση, αναδειχτεί σε πραγματικό λαό του Γιαχβέ.

Στο τρέχον τεύχος του PzB / In the current issue of PzB

Στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Protokolle zur Bibel 20:2 (2011) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Daniel Lanzinger, "Der Verfasser des Hebräerbriefs als antiker Philologe: Zur Methodik der innerbiblischen Begriffsklärung in Hebr 4", 81-94 

Στο Εβ 4, 3-4 ο συγγραφέας δημιουργεί ένα ερμηνευτικό σύνδεσμο μεταξύ του Ψ 94, 11β (Ο΄) και του Γεν 2, 2β. Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να φωτίσει τον όρο "ανάπαυσις του Θεού", ο οποίος αναφέρεται στον ψαλμό, με τη βοήθεια ενός άλλου βιβλικού κείμενου που περιέχει τον ίδιο όρο. Οι περισσότεροι ερμηνευτές θεωρούν ότι αυτή η προσέγγιση ονομάζεται στη γλώσσα των ραββίνων gezerah shawah. Ωστόσο μία προσεκτική ανάλυση καταδεικνύει ότι αυτή η μέθοδος στην πραγματικότητα λειτουργεί με ένα διαφορετικό τρόπο από εκείνον που χρησιμοποιείται στο Εβ 4. Αντίθετα ένα παρόμοιο ερμηνευτικό τέχνασμα βρίσκει κανείς στα σχόλια των ομηρικών επών. Αυτά πιστοποιούν την επιστημονική δουλειά που γινόταν στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Επομένως η βασική θέση του παρόντος άρθρου είναι ότι ο συγγραφέας της προς Εβραίους χρησιμοποιεί μία γνωστή μέθοδος της αρχαίας φιλολογίας για να αναπτύξει την επιχειρηματολογία του. 

Urszula Topczewska, "Die Septuaginta als kanonischer Text", 95-110 

Η έκφραση "η μετάφραση των Ο΄ ως κείμενο του Κανόνα" δηλώνει την αυθεντία της αρχαιότερης μετάφρασης της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά και την αποδοχή της ως της Αγίας Γραφής των Ιουδαίων και στη συνέχεια των Χριστιανών. Στο παρόν άρθρο εξετάζονται οι ιστορικοί λόγοι που οδήγησαν στην απόδοση αυτής της κανονικής θέσης στη μετάφραση των Ο΄. 

Agnethe Siquans, "Kontextuelle Bibelauslegung: Die Kirchenväter und die Prophetinnen", 111-124 

Η ερμηνεία της Βίβλου καταλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος της πατερικής γραμματείας. Ιδιαίτερα η προφητεία της Π.Δ. διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην πρώιμη χριστιανική εξήγηση. Οι ερμηνευτές ενδιαφέρονται επίσης για τους προφήτες και τις προφήτιδες του βιβλικού κειμένου. Από τη μία, οι προφήτιδες αντιμετωπίζονται ως πρόσωπα με θεϊκή εξουσία που ενεργούν στο όνομα του Θεού. Από την άλλη, οι Πατέρες της Εκκλησίας προσπαθούν να μιλήσουν στο κοινό. Τα βιβλικά κείμενα προσλαμβάνονται κι ερμηνεύονται μέσα σε ιδιαίτερες πολιτισμικές, θρησκευτικές, κοινωνικοπολιτικές και προσωπικές συνάφειες, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τον τρόπο που παρουσιάζονται τελικά οι γυναίκες προφήτιδες κι επίσης οι γυναίκες γενικότερα. 

Veronika Tropper, "Auseinandersetzung mit der Exegese nach Drewermann am Beispiel der „Schweineperikope“ Mk 5,1–20", 125-142 

Η συγγραφέας αποπειράται να παρουσιάζει σε μία νεότερη γενιά θεολόγων μία γενικά άγνωστη εξηγητική προσέγγιση, αυτή που εκπροσωπήθηκε κυρίως από τον Drewermann, η οποία είχε προκαλέσει μεγάλη συζήτηση στις δεκαετίες του '80 και του '90 του προηγούμενου αιώνα. Για την καλύτερη κατανόησή της χρησιμοποιείται το παράδειγμα της περικοπής με τους χοίρους, στο Μκ 5, 1-20.  

Martin Hasitschka, "Christus ist „Bild Gottes“ (2Kor 4,4): Bibeltheologische Skizze zu einem besonderen Begriff bei Paulus", 143-152 

Σε πέντε σημεία στις παύλειες επιστολές (1 Κορ 15, 49. 2 Κορ 3, 18. 4, 4. Ρωμ 8, 29 και Κολ 1, 15) ο όρος "εικών" δηλώνει κάτι για τον Ιησού, τον αναστημένο Χριστό, και για τη σωτηρία που επαγγέλλεται στους πιστούς. Αυτός ο όρος έχει τις ρίζες του στην ιστορία της δημιουργίας στο βιβλίο της Γένεσης (Γεν 1, 26-27). Επίσης δηλώνει την αποκάλυψη. Τα πέντε κείμενα συμπληρώνουν το ένα το άλλο και δηλώνουν ότι ο όρος "εικών" καταλάμβανε σημαντική θέση στη θεολογία του Παύλου. 

Οι λατρείες στα πλοία του ελληνορωμαϊκού κόσμου / Cults on the ships of the Graeco-Roman world

Οι λατρείες του ελληνορωμαϊκού κόσμου αφορούν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δράσης και ζωής. Η μεταπτυχιακή εργασία της Carrie E. Atkins (Texas A&M University, 2010) αξιοποιεί τα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία βρέθηκαν σε πλοία του αρχαίου κόσμου και συζητά τις λατρευτικές πρακτικές των ανθρώπων που ταξίδευαν στα πλοία εκείνης εποχής. 

Για να διαβάσετε ή να καταφορτώσετε την εργασία της πατήστε στον παρακάτω τίτλο:

Carrie E. Atkins, More than a Hull: Religious Ritual and Sacred Space on Board the Ancient Ship