Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2009

Ομιλία καθ. D. Zeller για τη θεολογία της 1 Κορ / Prof. D. Zeller's lecture on the theology of 1 Cor

Κατά τη συνάντηση της Πέμπτης 26/11/2009 του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής Θεολογίας του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και οι διδάσκοντες στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την πολλή ενδιαφέρουσα διάλεξη του ομότ. καθηγητή της Κ.Δ. του Παν/μίου Johannes Gutenberg-Universität του Mainz, Dieter Zeller.
Στο πρώτο μέρος της διάλεξής του ο καθηγητής παρουσίασε τη δομή της επιστολής και τόνισε ότι αφορμή για τη συγγραφή της δίνουν α) μία γραπτή επιστολή της κοινότητας προς τον απόστολο και β) ακούσματα, φήμες που είχε από ανθρώπους του περιβάλλοντός του ο Παύλος για την κατάσταση στην κοινότητα της Κορίνθου. Έτσι η επιστολή πραγματεύεται μία σειρά θεμάτων θεολογικού και πρακτικού περιεχομένου. Σκοπός του είναι σαφώς η διευθέτηση των προβλημάτων και η αποκατάσταση της ενότητας των μελών της κοινότητας.
Ένα θέμα που απασχόλησε έντονα την έρευνα είναι κατά πόσο η επιστολή έχει μία κεντρική ιδέα γύρω από την οποία αναπτύσσεται ο παύλειος λόγος και κατά πόσο η επιστολή προάγει μία συγκεκριμένη θεολογία. Ο καθ. Zeller παρουσίασε τις θέσεις που διατυπώθηκαν κατά καιρούς, π.χ. ότι το κεντρικό θεολογικό θέμα της επιστολής είναι η εσχατολογία (K. Barth, A.C. Thiselton), το πρόσωπο του Ιησού Χριστού (G. Friedrich) ή τέλος μία θεολογία του σταυρού [Α.Τ. η θέση αυτή και μάλιστα το δίπολο μωρία του σταυρού και σοφία των ανθρώπων, τονίσθηκε στη συζήτηση από τον κ. Χ. Οικονόμου]. Βέβαια όσον αφορά στην τελευταία θα πρέπει να σημειωθεί ότι η λέξη "σταυρός" ή τα παράγωγά της απαντούν μόνο στα δύο πρώτα κεφάλαια της επιστολής. Διαβάζοντας κανείς το 15,3εξ., το οποίο θεωρήθηκε από πολλούς ερμηνευτές το κεντρικό κεφάλαιο της επιστολής, βλέπει ότι το ευαγγέλιο, που κηρύσσει ο Παύλος, δεν είναι μόνο ο λυτρωτικός θάνατος του Ιησού Χριστού αλλά και η ανάστασή του. Έπειτα όσον αφορά στον πρόσωπο του Ιησού Χριστού ως κεντρικού άξονα της επιστολής, θα πρέπει επίσης να παρατηρηθεί ότι στην επιστολή ο Παύλος το θέτει πάντοτε σε άμεση εξάρτηση από το πρόσωπο του Θεού-πατέρα (1 Κορ 3,23. 8,6 κ.ά.). Ο καθηγ. παρέπεμψε στη συνέχεια στην άποψη του H. Schlier ότι το κεντρικό ζήτημα για τον Παύλο είναι να τονίσει την αποστολική παράδοση. Η παράδοση αυτή ωστόσο δεν αντιμετωπίζεται με έναν στατικό τρόπο από τον απόστολο Παύλο, αλλά αντίθετα επικαιροποιείται και δίνει στον απόστολο τα επιχειρήματα που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της συγκεκριμένης κοινότητας. Η αποστολική παράδοση για την ανάσταση του Ιησού Χριστού αποκτά έμπρακτη εφαρμογή στη βεβαιότητα της ανάστασης των πιστών. Το γεγονός αυτό πάλι βεβαιώνει ότι το σώμα των πιστών ανήκει στον Χριστό και Θεό-Πατέρα κι αυτό έχει προεκτάσεις στα όσα λέει για την ελευθεριότητα των ηθών. Οπωσδήποτε συμφωνώντας με τον H. Conzelmann η αποστολική παράδοση είναι η βασικότερη πηγή του Παύλου. Δεν είναι ωστόσο η μοναδική. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περικοπή 11,2-16, όπου ο Παύλος επικαλείται χωρία των γραφών, το επιχείρημα της φύσης και τους κανόνες του κοινωνικού περιβάλλοντος, ανατρέχει όμως και στην πρακτική της κοινότητας. Ο Παύλος έχει βαθειά θεολογική σκέψη, που στηρίζεται στο γεγονός του σταυρού και της ανάστασης του Ιησού, το οποίο προσπαθεί να επικαιροποιήσεις λαμβάνοντα υπόψη τις ανάγκες της συγκεκριμένης κοινότητας. Είναι ταυτόχρονα επομένως κι ένας πραγματιστής θεολόγος με πλήρη συνείδηση της κατάστασης, την οποία έχει να αντιμετωπίσει και με σκοπό την διαφύλαξη της ενότητας της κοινότητας. [Α.Τ. στη συζήτηση στη συνέχεια ο καθ. ανέφερε παρόμοια παραδείγματα παύλειας στρατηγικής από άλλες επιστολές του αποστόλου]. Συζητώντας τέλος την έννοια της αγάπης του Θεού ως διήκουσας έννοιας της επιστολής, ο Zeller υπογράμμισε ότι αυτή απουσιάζει από την επιστολή, ενώ απαντά στην προς Ρωμαίους.
Καταλήγοντας ο ομιλητής συμπέρανε ότι είναι δύσκολο να διακρίνουμε ένα συγκεκριμένο θεολογικό μοτίβο ως το κεντρικό μέσα στο κείμενο της επιστολής. Μόνο η σύγκρισή του με τις υπόλοιπες παύλειες επιστολές επιτρέπει την οριοθέτηση των θεολογικών αξόνων της παύλειας σκέψης στη συγκεκριμένη επιστολή.

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009

Άρθρο του Stephan Huller για τον επισκοπικό θρόνο της Αλεξάνδρειας / Stephan Huller's article on the episcopal throne of Alexandria


Ο συνάδελφος Stephan Huller μου έστειλε την πληροφορία ότι στο νέο τεύχος του Journal of Coptic Studies (2009) δημοσιεύεται το άρθρο του για την ταύτιση ενός θρόνου που βρίσκεται στην Basilica di San Marco τα τελευταία 200 χρόνια με τον αρχικό επισκοπικό θρόνο της Αλεξάνδρειας και την με την καθέδρα που μνημονεύεται στο Passio Petri Sancti. Μολονότι η περίοδος που καλύπτει το συγκεκριμένο άρθρο είναι έξω από τα χρονικά και θεματικά όρια αυτού του ιστολογίου, ωστόσο το αναφέρουμε προς ενημέρωση των ενδιαφερομένων και ευχαριστούμε τον συνάδελφο για την πληροφορία. Για να δείτε τη σχετική ανάρτηση στο ιστολόγιό του, πατήστε εδώ.

Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2009

Οι πάπυροι της Καινής Διαθήκης / The New Testament Papyri

Στη σελίδα της Ορθόδοξης Ομάδας Δογματικής Έρευνας έχουν αναρτηθεί δύο πολύ ενδιαφέρουσες σελίδες: η πρώτη αφορά στον P46, ο οποίος χρονολογείται γύρω στα μ. του 2ου αι. μ.Χ. (για δείτε τη σχετική σελίδα, πατήστε εδώ) και η δεύτερη είναι ένα πολύ χρήσιμο ευρετήριο των αρχαιότερων παπύρων της Κ.Δ. Για κάθε πάπυρο δίνονται πληροφορίες όσον αφορά στη χρονολόγησή του, τον τόπο προέλευσης και τα κείμενα της Κ.Δ. τα οποία διασώζει. Σε ένα παράλληλο ευρετήριο δίνονται τα χωρία της Κ.Δ. (κατά τη σειρά των κανονικών βιβλίων) και δίπλα ο πάπυρος, ο οποίος διασώζει το σχετικό κείμενο. Για να δείτε τη σχετική σελίδα, πατήστε εδώ.

Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009

Βαβυλωνιακή σφραγίδα βρέθηκε στην Αίγυπτο / Babylon seal was unearthed in Egypt

Ανακοινώθηκε χθες στην ηλεκτρονική σελίδα του Egypt State Information Service η είδηση ότι μέλη αυστριακής αρχαιολογικής αποστολής έφεραν στο φως μία σφραγίδα από πηλό η οποία έφερε επάνω της επιγραφή σε σφηνοειδή γραφή. Η σφραγίδα βρέθηκε στο Tal El-Daba'a στην επαρχία al-Sharqiya, 120 χλμ ΒΑ του Καΐρου. Πρόκειται για τη δεύτερη, σύμφωνα με το δημοσίευμα, σφραγίδα με σφηνοειδή γραφή που βρέθηκε στην Αίγυπτο. Και οι δύο χρονολογούνται στη βαβυλωνιακή εποχή. Η πρώτη μάλιστα είχε βρεθεί στο ανάκτορο του βασιλιά Khayan των Υκσώς (1653-1614 π.Χ.). Πρόκειται για τις δύο αρχαιότερες σφραγίδες αυτού του είδους που βρέθηκαν στην Αίγυπτο και είναι αρχαιότερες κατά 150 χρόνια εκείνων που βρέθηκαν στην Tel-el-Amarna. H παρουσία της μίας σφραγίδας στο παλάτι των Υκσώς επιτρέπει την υπόθεση ότι αυτοί οι βασιλείς είχαν εμπορικές επαφές μέχρι την Βαβυλώνα.
Τέτοιες σφραγίδες ήταν εντυπώσεις επάνω σε υγρό πηλό τον οποίο χρησιμοποιούσαν για να σφραγίσουν ένα κουτί ή ένα σάκκο της διοίκησης. Πιθανόν αυτές οι σφραγίδες σφράγιζαν αντικείμενα που ήρθαν στην Αίγυπτο από τη Μεσοποταμία. Σήμερα στην ηλεκτρονική σελίδα του Al-Ahram Weekly δημοσιεύεται φωτογραφία της σφραγίδας (φωτο).
Για να διαβάσετε το χθεσινό και το σημερινό δημοσίευμα, πατήστε εδώ κι εδώ.

Εγκυκλοπαίδεια για τον Ιουδαϊσμό του Δεύτερου Ναού / Online Encyclopedia of Second Temple Judaism Research

Από το ιστολόγιο PaleoJudaica πληροφορούμαστε ότι λειτουργεί διαδικτυακά ένα χρήσιμο εργαλείο για όσους ασχολούνται με τον Ιουδαϊσμό της Εποχής του Δεύτερου Ναού και τη σχετική επιστημονική έρευνα. Πρόκειται για την Online Encyclopedia of Second Temple Judaism Research, η οποία εντάσσεται στο επιστημονικό πρόγραμμα του Enoch Seminar (για να πληροφορηθείτε σχετικά με αυτό, πατήστε εδώ). Υπεύθυνοι του προγράμματος είναι οι : Gabriele Boccaccini (University of Michigan, USA), Hanan Eshel (Bar-Ilan University, Israel) και Loren T. Stuckenbruck (Princeton Theological Seminary, USA).

Στην κεντρική σελίδα αυτής της μηχανής αναζήτησης περιγράφεται ο στόχος του προγράμματος ως εξής:
"The Encyclopedia aims to offer a comprehensive introduction to scholarly research in Second Temple Judaism (or from the Babylonian Exile to the Bar-Kokhba Revolt). It includes biographies of Scholars and Authors as well as abstracts of scholarly and fictional Works on the period, from the 16th century to the present."


Για να βρεθείτε στη σχετική σελίδα, πατήστε εδώ.

Πρόσκληση συμμετοχής σε εργαστήριο για την αρχαία ιατρική / Call for papers Workshop on ancient medicine in Oslo

Σας παραθέτουμε την πρόσκληση συμμετοχής σε εργαστήριο σχετικό με την αρχαία ιατρική που θα λάβει χώρα στο διάστημα 16-18 Σεπτεμβρίου 2009:

Call for papers

Workshop: The texts of the medical profession in antiquity - genres and purposes to be held at the University of Oslo, 16th-18th September 2010

Organisers: Isabella Andorlini (University of Parma); David Leith (University College London) and Anastasia Maravela-Solbakk (University of Oslo)

Invited speakers: Heinrich Von Staden (Princeton), Vivian Nutton (UCL), Philip van der Eijk (Newcastle), Laurence Totelin (Cardiff), Rebecca Flemming (Cambridge), Ann Ellis Hanson (Yale).

We are inviting the submission of abstracts for papers (duration: 20-30 min.) to be presented at the workshop ”The texts of the medical profession in antiquity: genres and purposes” (16-18/09, 2010 in Oslo,Norway). The papers may deal with any text or group of medical texts
from the Graeco-Roman antiquity as long as what is in focus are issues of genre, cross-generic relations and/ or purpose. We are particularlyinterested in discussions of generic features and classification as wellas the purpose of medical texts recovered on papyri. We are also keen on papers exploring the term ”handbook” both within medicine and in comparison with the use of the term for other prose texts.
Please submit your abstract by March 1st, 2010 to: anastasia.maravela-solbakk@ifikk.uio.no

Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2009

Έργα τέχνης από το ρωμαϊκό κόσμο / Art works of the Roman world


Στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Independent (20.11.2009) δημοσιεύεται ένα άρθρο για ένα μικρό έργο τέχνης που βρέθηκε σε ένα σπίτι του Herculaneum (χρονολογείται σε μία εποχή γύρω στο 50 μ.Χ.) και απεικονίζει ροδάκινα και μία κανάτα νερό. Ο αρθογράφος, Tom Lubbock, σχολιάζει την τεχνική του ζωγράφου και καταλήγει:


"All we can say for now is that Still Life with Peaches is an awkward work and an awkward case. Like other surviving classical paintings, it has nothing of the serene, authoritative perfection of classical sculpture. It may have the charisma of the classical: since it's all we've got to go on, we make the most of it. But classical it is not."


[Α.Τ. Προσωπικά εντύπωση μου έκανε απόδοση της γυάλινης κανάτα με το νερό. Ακόμη κι αυτή η διαφορά στην προοπτική του στομίου της και του πάτου της, την οποία επισημαίνει και το άρθρο, είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα και εντυπωσιακή.]


Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο, πατήστε εδώ.

(Πηγή: David Meadows)

Το νέο τεύχος του The Bible and Critical Theory / The new issue of The Bible and Critical Theory

Στο νέο τεύχος του The Bible and Critical Theory 5:3 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Deane Galbraith, "'Would you condemn me that you may be justified?' Job as differend"
Είναι πιθανό ο αναγνώστης του βιβλίου του Ιώβ να αισθανθεί άβολα και δυσάρεστα διαβάζοντάς το. Παρά τη γεμάτη αυθεντία ρητορία των θεϊκών λόγων μέσα σε αυτό, τα πιεστικά ερωτηματα του Ιώβ για τον τρόπο που λειτουργεί η δικαιοσύνη του Θεού παραμένουν για πάντα αναπάντητα. Σε αυτή τη μελέτη η Galbraith εξετάζει τη θεωρία του Jean-Francois Lyotard για το διάφορο (differend) [ Α.Τ. Ο ίδιος ο Loytard, ορίζει το "διάφορο" ως εξής : "I would like to call a differend the case where the plaintiff is divested of the means to argue and becomes for that reason a victim." (The Differend: Phrases in Dispute, 1988, σ. 9] και τη δυναμική που αυτή έχει για να προσφέρει νέες δυνατότητες προσέγγισης της μη ικανοποιητικής για τον αναγνώστη φύσης του βιβλίου του Ιώβ. Για τον Lyotard ένα "διάφορο" [μια διαφωνία] προκύπτει στην περίπτωση που ένα θύμα, αναζητώντας δικαιοσύνη για το κακό που του έγινε "απογυμνώνεται από τα μέσα υπεράσπισης του εαυτού του" έναντι του κατηγόρου του, επειδή δεν υπάρχει το κοινό μεταξύ των δύο πλευρών ιδίωμα, το οποίο να θεωρείται ως το κοινά αποδεκτό μέτρο δικαιοσύνης. Όταν διαβάζουμε τον Ιώβ υπό του φως της θεωρίας του "διαφόρου" φέρνουμε στην επιφάνεια, εκτός από την περισσότερο εμφανή αδικία της υπερβολικής και εσκεμμένης κακομεταχείρισης του Ιώβ από τον Θεό, μία απόλυτη αδικία η οποία λειτουργεί στην καρδιά της αφήγησης. Η Galbraith χρησιμοποιεί τις θέσεις του Lyotard για να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο ο Θεός σταματά τις ερωτήσεις του Ιώβ εξασφαλίζοντας με πιεστικό τρόπο τη συγκατάθεσή του χωρίς να υπολογίζει τα παράπονά του, τα οποία θεωρούνται απαράδεκτα με τα μέτρα της θείας δικαιοσύνης. Η αδικία της ιστορίας του Ιώβ επίσης αποκαλύπτεται μέσα από τις ολοκληρωτικές γενικευμένες στρατηγικές του Θεού, οι οποίες αρνούνται τη μοναδικότητα της υπόθεση του Ιώβ, ο οποίος υποφέρει εξαιτίας του στοιχήματος του Θεού με τον Αντικείμενο. Αυτή η τάση γενίκευσης επαναλαμβάνεται στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου, όπου ο Θεός παρέχει αντικαταστάτες για τα παιδιά και τα κοπάδια, τα οποία προηγουμένως αφαίρεσε με βίαιο τρόπο από τον Ιώβ, αντιμετωπίζοντας έτσι ζώα και ανθρώπους σαν ανταλλάξιμα αγαθά. Και πάλι αρνείται στον Ιώβ τη μοναδικότητα. Ωστόσο ερμηνεύοντας τη συμφορά του Ιώβ οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι βουβή αδικία εκδηλώνεται μέσα στις σιωπές του κειμένου, στην ένταση που υπάρχει στον παράλογο αγώνα του Ιώβ να εξασφαλίσει τη δικαιοσύνη από ένα Θεό, τον οποίο κατηγορεί ότι είναι άδικος και, τέλος, στην αμφίσημη και ανεξήγητη σιωπή του Ιώβ.
[Α.Τ. Είναι όμως αυτός ο νους του κειμένου ή μήπως το διαβάζουμε εφαρμόζοντας μία μεταμοντέρνα θεωρία και βλέποντας μέσα σε αυτό αντιλήψεις και τον τρόπο σκέψης της δικής μας εποχής;]
James Leveque, "'What is inscribed in the book'. The book motif as a productive force in the apocalypses of Daniel"
Η αποκαλυπτική γραμματεία γενικά φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με μια σειρά από εικόνες, οι οποίες είναι συχνά δύσκολο να ερμηνευτούν. Ωστόσο η ενεργητική ερμηνεία των εικόνων και των γεγονότων που περιγράφονται, αποτελούν μία κεντρική όψη του φιλολογικού αυτού είδους. Κάνοντας χρήση του μαρξιστικού πλαισίου για τις δημιουργικές δυνάμεις το άρθρο εξετάζει μία συγκεκριμένη εικόνα που επανέρχεται συχνά στο βιβλίο του Δανιήλ: την εικόνα του βιβίου. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι μέσα από την κατ' επανάληψιν χρήση των εικόνων για τα ουράνια και επίγεια βιβλία αναπτύσσεται μία αντίληψη για την ιστορία εναλλακτική προς αυτήν των συνηθισμένων κοινωνικών σχέσεων. Επιπλέον μία έννοια του δυαλισμού που είναι ενσωματωμένη στη θεολογία των οραμάτων δικαιολογεί την εξήγηση της ύπαρξης ενός ημι-κανονικού σώματος ιερών κειμένων. Τέλος η κειμενική ερμηνεία επεκτείνει τη δυνατότητα της πολιτισμικής παραγωγής και σε περιθωριοποιημένες ομάδες. Όχι μόνο το περιεχόμενο των αποκαλυπτικών οραμάτων του Δανιήλ διαμαρτύρεται για την κυρίαρχη πολιτική της αυτοκρατορίας, αλλά και η μορφή του φιλολογικού είδους αυτή καθαυτή είναι μία μέθοδος επαναδιεκδίκησης της ιστορίας και της θρησκείας εκ μέρους της κοινότητας του Δανιήλ.


Judith McKinlay, "Meeting Achsah on Achsah's land"
Η σύντομη και προφανώς απλή αφήγηση για το αίτημα του Achsah για γη που θα αρδεύεται, η οποία απαντά τόσο το Κρ 1,12-15 και Ιησ 15,15-19, διαβάζεται διαφορετικά ανάλογα με τα ερωτήματα που τίθενται και την κριτική προσέγγιση που υιοθετείται κάθε φορά. Σε αυτό το άρθρο υιοθετείται όχι μόνο μία μεταποικιακή προσέγγιση, αλλά επίσης παρουσιάζεται ένας φανταστικός διάλογος μεταξύ του Achsah και του αναγνώστη ο οποίος επιτρέπει καλύτερους συναφειακούς συσχετισμούς.


Hent de Vries, "Philosophia ancilla theologiae.Allegory and ascension in Philo's On Mating with the Preliminary Studies (De congressu quaerendae eruditionis gratia)"
Αυτό το άρθρο θεωρεί την αλληγορική ερμηνεία του Φίλωνα του Αλεξανδρέα στο ‘De congressu quaerendae eruditionis gratia’ του Γεν 16: 1–6, το οποίο αφηγείται τη σύντομη σχέση του Αβραάμ με την Σάρρα, ως μία προαγγελία του θέματος της philosophia ancilla theologiae το οποίο άσκησε την επίδρασή του στη δυτική χριστιανική και φιλοσοφική σκέψη. Κάνοντας αυτό εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους η άποψη του Φίλωνα δίνει μια νέα σημασία στην αρχαία ελληνική "ἐγκύκλιο παιδεία" η οποία θα παραμείνει αποφασιστικής σημασίας για την ιδέα των liberales και humaniora, από την πρώιμη σύγχρονη εποχή μέχρι το έργο του Gadamer για τη φιλοσοφική ερμηνευτική.

(Πηγή: Dunedin School)

Μαγνητοφωνημένη συνεδρία της SBL για την προς Ρωμαίους

Αυτές τις μέρες πραγματοποιείται στη Ν. Ορλεάνη η ετήσια συνάντηση της Society of Biblical Literature. Ήδη σε παλαιότερες αναρτήσεις παραπέμψαμε σε περιλήψεις και κείμενα εισηγήσεων, τα οποία είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου αναγνώστη στο διαδίκτυο (αναζητήστε τις στη θεματική ενότητα SBL). Σήμερα ο Andy Rowell έχει αναρτήσει με την άδεια των ομιλητών τη συνεδρία της ομάδας Theological Hermeneutics of Christian Scripture, όπου μίλησαν οι καθηγητές Gaventa, Hays και Gorman. Για να ακούσετε τη σχετική μαγνητοφωνημένη συνεδρία (200 ΜΒ, 2 ώρες και 26 λεπτά) και να διαβάσετε και τη σχετική ανάρτηση του Andy Rowell, πατήστε εδώ.