Σάββατο 7 Μαρτίου 2015

Μκ 2,1-12: Ασθένεια και αμαρτία / Mk 2:1-12 : Illness and sin

Η αυριανή ευαγγελική περικοπή περιγράφει ένα θαύμα στην αρχή της δημόσιας δράσης του Ιησού, όπως αυτήν την αφηγείται το κατά Μάρκον ευαγγέλιο. Πρόκειται για τη γνωστή θεραπεία του παραλυτικού στην Καπερναούμ. Είναι μια ιστορία πολύ γνωστή κι όμορφη, η οποία όμως θεωρείται από τους ερμηνευτές ως μία από τις πλέον δύσκολες της συνοπτικής παράδοσης (για λόγους ιστορίας της παράδοσης, δομής και θεολογικούς).

Η δομή της περικοπής
Η αφήγηση του θαύματος εντάσσεται στην ενότητα 2,1-3,6, όπου περιγράφονται τα πρώτα θαύματα του Ιησού και προετοιμάζεται η τελική σύγκρουσή του με τους Ιουδαίους θρησκευτικούς άρχοντες, η οποία θα κορυφωθεί στη σύλληψη και στον θάνατό του. Σε αυτήν την ενότητα, στην οποία συγκεντρώνονται πέντε διαφορετικές ιστορίες αντιπαράθεσης του Ιησού με την θρησκευτική ηγεσία του Ισραήλ (η θεραπεία του παραλυτικού, 2,1-12· το κοινό τραπέζι με τελώνες και τους αμαρτωλούς, 2,13-17· η συζήτηση για τη νηστεία, 2,18-22· το περιστατικό με τα σιτηρά την ημέρα του Σαββάτου, 2,22-28· η θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι το Σάββατο, 3,1-6), ο αναγνώστης του ευαγγελίου παρακολουθεί τη σταδιακή κλιμάκωσή της αντιπαράθεσης της ιουδαϊκής θρησκευτικής ηγεσίας με τον Ιησού. Στην υπό συζήτηση περικοπή οι γραμματείς «διαλογίζονται ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν» και κατηγορούν σιωπηρά τον Ιησού για βλασφημία (2,7), στην επόμενη διήγηση εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους στους μαθητές του Ιησού (2,16), στη συνέχεια θέτουν ερωτήματα στον ίδιο (2,18-24) και, τέλος, συσκέπτονται με τους Φαρισαίους και Ηρωδιανούς για να τον θανατώσουν (3,6). Είναι αβέβαιο, αν ο Μκ παραλαμβάνει αυτήν την ενότητα από την προηγούμενη παράδοση ή εάν είναι ο ίδιος εκείνος που την συνθέτει συνδέοντας μεταξύ τους τις επιμέρους ιστορίες. 

Το πρόβλημα της ενότητας της περικοπής
Σύμφωνα με την πλειοψηφία των ερμηνευτών η περικοπή περιλαμβάνει δύο διαφορετικές μορφές της παράδοσης: η πρώτη είναι μία τυπική αφήγηση θεραπείας στους στίχους 1-5α·11-12 κι η δεύτερη, στους στ. 5β-10, ένας διάλογος αντιπαράθεσης του Ιησού με τους αντιπάλους του, ο οποίος ανήκει στη γενικότερη κατηγορία των αποφθεγμάτων, ιστοριών, δηλαδή, που αναπτύσσονται γύρω από ένα λόγιο του Ιησού, στην περίπτωσή μας αυτό για την εξουσία του Υιού του Ανθρώπου στο στ. 10. Η πλειονότητα των ερευνητών θεωρεί σήμερα πως πρόκειται για δύο διαφορετικά βέβαια φιλολογικά είδη, από τα οποία όμως το δεύτερο δεν υπήρξε ποτέ ανεξάρτητο από το πρώτο στην παράδοση. 
Σύμφωνα με την τυπολογία που πρότεινε ο Gerd Theißen για τις αφηγήσεις των θαυμάτων το συγκεκριμένο θαύμα κατατάσσεται στις περιπτώσεις θαυμάτων θεραπείας  και διατηρεί πολλά από τα μοτίβα αυτού του είδους των αφηγήσεων: την παρουσία του πλήθους, τη δυσκολία προσέγγισης του Ιησού, την υπέρβαση της δυσκολίας, την πίστη, τη θεραπεία και την απόδειξη του θαύματος και τέλος την ομολογία του πλήθους. Και το δεύτερο μέρος, ο διάλογος του Ιησού με τους γραμματείας διατηρεί επίσης αρκετά από τα χαρακτηριστικά αυτής της ιδιαίτερης μορφής παράδοσης, των αποφθεγμάτων ή συζητήσεων αντιπαράθεσης: το λόγιο γύρω από το οποίο αναπτύσσεται η ιστορία, ο σύντομος διάλογος που προκαλείται από ένα λόγο ή μία πράξη του Ιησού. Η ιστορία φαίνεται να ανήκει από λογοτεχνικής απόψεως στις παρενθετικές αφηγήσεις (sandwich narratives), μία συνηθισμένη τεχνική στον Μκ: ο ευαγγελιστής συχνά παρεμβάλλει μέσα σε μία αφήγηση μία δεύτερη, η οποία έχει ως σκοπό μέσα από την καθυστέρηση της πλοκής να οδηγήσει στην κορύφωση του δράματος και στην υπογράμμιση του ιδιαίτερου χριστολογικού μηνύματος της περικοπής (χαρακτηριστικό παράδειγμα το θαύμα της αιμορροούσας κι εκείνο της κόρης του Ιαείρου). Εδώ ο διάλογος του Ιησού με τους διαλογιζόμενους γραμματείς (2,6-10), για το ποιος μπορεί να έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες, λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο: α) καθυστερεί την πραγματοποίηση της θεραπείας, την οποία όμως β) μέσα από τα δύο ρητορικά ερωτήματα, των γραμματέων στο στ. 7 και του Ιησού στο στ. 9, προετοιμάζει, κι έτσι γ) αναδεικνύει μία μεγάλη αλήθεια για το πρόσωπο του Ιησού, ότι, δηλαδή, έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός της θεραπείας. Περνώντας σε μία περισσότερο συγχρονική προσέγγιση της περικοπής –αντιμετωπίζοντάς την δηλαδή ως μία ολοκληρωμένη ενότητα μέσα σε μία ευρύτερη συνάφεια κι εξετάζοντας τη δομή της– παρατηρούμε ότι αυτό που διασφαλίζει τη συνοχή της κι ενώνει τους δύο ομόκεντρους αφηγηματικούς κύκλους –της θεραπείας και του διαλόγου με τους γραμματείς– είναι το πρόσωπο του Υιού του Ανθρώπου, δηλαδή του Ιησού, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο της ιστορίας ως ο βασικός πρωταγωνιστής κι ως εκείνος που της δίνει νόημα αλλά και του οποίου η ταυτότητα προσδιορίζεται μέσα από αυτήν. 

Αμαρτία και ασθένεια
Αυτό που ουσιαστικά προκαλεί την αντίδραση των γραμματέων είναι η φράση του Ιησού «ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι», μία φράση που στην παθητική της εκφορά (divinum passivum) σαφώς αναφέρεται στον ίδιο τον Θεό. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι γραμματείς αντιλαμβάνονται πως ο Ιησούς κατά κάποιον τρόπο οικειοποιείται αυτήν την ιδιότητα κι ότι εδώ εμμέσως πλην σαφώς αναφέρεται στο πρόσωπό του, μία υποψία που επιβεβαιώνεται λίγο αργότερα στους στ. 9 εξ. Είναι επίσης ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Ιησούς συνδέει τη συγχώρηση των αμαρτιών με το πρόσωπο του Υιού του Ανθρώπου (κάτι που δεν βρίσκουμε στην ιουδαϊκή γραμματεία). Στα συνοπτικά ευαγγέλια η έννοια της συγχώρησης, απαλλαγμένη από το λατρευτικό της ένδυμα (όπως την συναντούμε στα προφητικά κείμενα για τη μεσσιανική εποχή), απαντά σε σχέση με την εποχή της βασιλείας του Θεού. Ειδικότερα στο κατά Μάρκον ευαγγέλιο απαντά τέσσερις φορές: 1,4· 3,28· 4,12· 11,25. Η θεραπεία του παραλυτικού αποτελεί ένα επιπλέον σημείο της επελαύνουσας Βασιλείας του Θεού, την οποία εγκαινίασε ο Ιησούς με τον ερχομό του στον κόσμο. Τα ζεύγη αμαρτία-συγχώρεση, ασθένεια-θεραπεία απαντούν με έναν υπαινικτικό τρόπο λίγο αργότερα στο ίδιο κεφάλαιο, στο στ. 17, όταν στην ίδια πορεία αντιπαράθεσης με τους γραμματείς ο Ιησούς σημειώνει επικριτικά: «Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ οἱ κακῶς ἔχοντες. Οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν». Κατά κάποιον τρόπο η θεραπεία του παραλυτικού αποτελεί την επιβεβαίωση αυτού του λόγου του. Έτσι ο Ιησούς, ο Υιός του Ανθρώπου, ο οποίος λίγο νωρίτερα κατέδειξε ότι μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες μέσα από τη θεραπεία του παραλυτικού, εμφανίζεται εδώ ως ο ιατρός των αμαρτωλών, οι οποίοι ασθενούν κάτω από βάρος των αμαρτιών τους. 
Το ζήτημα της περικοπής δεν είναι να αναπτύξει μία θεολογική διδασκαλία για την αιτιακή σχέση μεταξύ αμαρτίας και ασθένειας. Οπωσδήποτε, βέβαια, σε αυτήν την περικοπή υποφώσκει η γνωστή από τον αρχαίο κόσμο σχέση μεταξύ πράξης και συνεπειών. Είναι επίσης προφανής η αντίληψη ότι η ασθένεια συνδέεται κατά κάποιον τρόπο με την έννοια της αμαρτίας. Όμως αυτή η σαφής -στον αρχαίο κόσμο-  σχέση αιτίας και αποτελέσματος φαίνεται να αμβλύνεται τόσο εξαιτίας του ότι αυτή η αμαρτία δεν προσωποποιείται στη συγκεκριμένη περίπτωση όσο και μέσα από την ερμηνεία της περικοπής, κάτι που εναρμονίζεται με το γενικότερο πνεύμα και μήνυμα του κατά Μάρκον ευαγγελίου. Δεν είναι το θέμα  της περικοπής ότι ένας αμαρτωλός άνθρωπος τιμωρήθηκε για τις αμαρτίες του, αλλά ότι ο Ιησούς, ο οποίος ήδη στην αρχή του κατά Μάρκον αναγγέλλει την έλευση της βασιλείας του Θεού και καλεί σε μετάνοια και πίστη, έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες και να θεραπεύει και να εκπληρώνει έτσι στο πρόσωπό του αυτές τις εξαγγελίες. Η συγχώρηση των αμαρτιών σημαίνει αποκατάσταση των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό κι η θεραπεία αποτελεί απτή εκδήλωση της εξουσίας του Ιησού, ο οποίος ως Υιός του Ανθρώπου εγκαινιάζει τα έσχατα και αποκαθιστά με το λόγο, τα έργα του και κυρίως με το πάθος του τις διαταραγμένες σχέσεις του Θεού με τους ανθρώπους. Στην ευαγγελική παράδοση η αμαρτία προϋποτίθεται ως μία αδιαμφισβήτητη και τυραννική πραγματικότητα κι η ασθένεια κατανοείται ως σύμπτωμά της. Ο Ιησούς συναντά τον άνθρωπο μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα και τον απελευθερώνει. Έτσι το θαύμα του παραλυτικού δεν θα πρέπει να κατανοηθεί ως ένα μεμονωμένο περιστατικό μέσα σε μία σειρά παρόμοιων θαυμαστών γεγονότων. Ο αποφθεγματικός χαρακτήρας του λογίου για τον Υιό του Ανθρώπου στο στ. 10 παραπέμπει στην παραδειγματική κατανόησή της θαυμαστής θεραπείας στο παρόν της κοινότητας ως εγγίζουσας πραγματικότητας και ως σημείου της Βασιλείας του Θεού. 

(Από το βιβλίο Αικ. Τσαλαμπούνη, Εξηγητικά, Δεμέτη, Θεσσαλονίκη 2013, 89-106)

Ο ευαγγελιστής που λείπει: παρεμβάσεις σε ένα βυζαντινό χειρόγραφο / The missing evangelist: additions in a manuscript

add_ms_39591_ffiiiv-1r
Στο ιστολόγιο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης Medieval Manuscripts Blog η Sarah Biggs διηγείται μία ενδιαφέρουσα ιστορία καλλιτεχνικής παρέμβασης σε ένα βυζαντινό χειρόγραφο των μ. 12ου αι. [Add MS 39591 (Gregory-Aland 548)]


Στο τρέχον τεύχος του FSR / In the current issue of FSR

Feminist Studies in Religion 30:2 (2014)

  • Susan E. Hylen, "The 'Domestication' of Saint Thecla: Characterization of Thecla in the Life and Miracles of Saint Thecla" (abstract)

Special Section: Comparative Feminist Hermeneutics

  • Elisabeth Schüssler Fiorenza, "Introduction: Comparative Feminist Studies of Sacred Texts/Scriptures" 

Τα ελληνικά εκλογάδια / The Greek lectionaries

Διαβάστε την πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση του Peter Head για τα ελληνικά εκλογάδια, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πεδίο έρευνας στην ιστορία του κειμένου της Καινής Διαθήκης:

Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015

Το τρέχον τεύχος του PEQ / The current issue of PEQ

Palestine Exploration Quarterly 146:4 (2014)

  • Zeidan A. Kafafi, "New Insights on the Copper Mines of Wadi Faynan/Jordan," 263-280 (abstract)
  • Khaled Shenwan / Al-Bashaireh / Gregory W. L. Hodgins, "The Chronology of Qasr El-Bint, Petra: Discussion and New Radiocarbon Dates," 281-292 (abstract)
  • Zeyad al-Salameen / Hani Falahat, "An Inscribed Nabataean Bronze Object Dedicated to Obodas the God from Wadi Muse, Southern Jordan," 293–307 (abstract)
  • Lamia El-Khouri, "Byzantine and Umayyad Period Pottery at Barsinia (2006 Season of Excavation)," 308–331 (abstract)


REPORTS

  • Avner Amiri, "Neighbourhoods Outside the Walled City of Tiberias," 332–333


Στο τρέχον τεύχος του Louvain Studies / In the current issue of Louvain Studies

Louvain Studies 38:1 (2014)


  • Barbara Baert, "The Dancing Daughter and the Head of John the Baptist (Mark 6:14-29) Revisited: An Interdisciplinary Approach," 5-29 (abstract
  • David G. Hunter, "'Accompanied by a Believing Wife': Raymond F. Collins on Ministry and Celibacy in Early Christianity," 76-85 (abstract)

Δύο χειρόγραφα με εξωβιβλικά κείμενα στο CSNTM / Two manuscripts with extra-biblical texts on the CSNTM website

Στην ιστοσελίδα του Center for the Study of the New Testament Manuscripts έχουν αναρτηθεί δύο πάπυροι της Chester Beatty Library με εξωβιβλικά κείμενα:

(α) Ιαννής και Ιαμβρής (3ος-4ος αι.)
(β) Ενώχ και Μελίτων (4ος αι.)

Πέμπτη 5 Μαρτίου 2015

Οι σπουδές για τον Ιώσηπο / Studies on Josephus

Ένα σύντομο ενδιαφέρον άρθρο για την πορεία των σπουδών στον Ιώσηπο στο διεθνή ακαδημαϊκό χώρο δημοσιεύεται στο Ancient Jew Review: 

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015

Δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο StR / Two articles of biblical interest in the current issue of StR

Studies in Religion / Sciences Religieuses 44:1 (2015)

  • Jean-Jacques Lavoie, "Vin et bière en Proverbes 31,4–7," 33-54 (abstract)
  • Daniel C. Timmer, "Empire Here or Hereafter? A Postcolonial Reading of the Wisdom of Solomon," 77-90 (abstract)

Εξωβιβλικές μαρτυρίες για τον Ιησού / Non-biblical evidence about Jesus

Στη σελίδα του περιοδικού Biblical Archaeology Review έχει αναρτηθεί το άρθρο του Lawrence Mykytiuk από το τεύχος Ιανουρίου / Φεβρουαρίου 2015 του περιοδικού σχετικά με τις εξωβιβλικές μαρτυρίες για τον Ιησού:

Κυριακή 1 Μαρτίου 2015

Ιω 1,43-51 / Jn 1:43-51

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι από το πρώτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννην ευαγγελίου και περιγράφει την κλήση δύο μαθητών από τον Ιησού: του Φίλιππου και του φίλου του Ναθαναήλ. Το περιστατικό εντάσσεται σε μία ενότητα κλήσεων των πρώτων μαθητών και στην ευρύτερη ενότητα της δράσης του Ιησού στην Γαλιλαία, Σαμάρεια και Ιουδαία (1,19-6,71). 
Η ενότητα χωρίζεται στις εξής υποενότητες: (α) ο Ιησούς συναντά τον Φίλιππο (στ. 43-44), (β) ο Φίλιππος ενημερώνει τον Ναθαναήλ (στ. 45-46), (γ) η συνάντηση του Ναθαναήλ με τον Ιησού (στ. 47-41).
Η συνάντηση του Ιησού με τον Φίλιππο και τον Ναθαναήλ παρουσιάζει ομοιότητες με την προηγούμενη αφήγηση της συνάντησης με τον Ανδρέα και τον Σίμωνα, κάτι που οδήγησε ορισμένους ερμηνευτές στην ταύτιση του ανώνυμου μαθητή στο στ. 37 (ο άλλος είναι ο Ανδρέας σύμφωνα με τον στ. 40) με τον Φίλιππο. Μολονότι αυτό είναι πιθανό, δεν είναι κι απαραίτητο για να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ των δύο αφηγήσεων. Η αναλογία σε αυτήν την περίπτωση έγκειται στο ότι τόσο ο Ανδρέας όσο κι ο Φίλιππος γίνονται μάρτυρες του Ιησού καταθέτοντας τη δική τους εμπειρία στους Πέτρο και Ναθαναήλ αντίστοιχα. 
Η σύνδεση του Ανδρέα και του Σίμωνα με την Βηθσαϊδά διαφοροποιεί τον Ιωάννη από τους συνοπτικούς, όπου ως τόπος κατοικίας του Πέτρου δηλώνεται η Καπερναούμ (βλ. Μκ 1,29-31). Είναι πιθανό η Βηθσαϊδά να ήταν ο τόπος καταγωγής των δύο αδελφών και να μετακινήθηκαν προς την Καπερναούμ. Σε κάθε περίπτωση το Ιω εδώ ακολουθεί μία ανεξάρτητη από εκείνη των συνοπτικών παράδοση κι η έμφαση του ευαγγελίου σε περιοχές της Γαλιλαίας, για τις οποίες οι Συνοπτικοί δεν κάνουν λόγο, πιθανόν είναι ενδεικτικό της ιδιαίτερης παράδοσής του από την περιοχή της Γαλιλαίας κι ενός ακροατηρίου που προέρχεται από εκεί.
Ο Ναθαναήλ αντιμετωπίζει τον ενθουσιασμό του Φιλίππου ότι βρήκαν τον Μεσσία με επιφύλαξη, καθώς δεν θεωρεί ότι μπορεί ο Μεσσίας να κατάγεται από μία τέτοια πόλη σαν την Ναζαρέτ. Αυτή η αρνητική στάση δεν είναι υποχρεωτικό να οφείλεται σε κάποια κακή φήμη της Ναζαρέτ, αλλά ίσως στο ότι είναι μια μικρή και άσημη πόλη και πολύ περισσότερο στο ότι δεν συνδέεται στις προφητείες με το πρόσωπο του Μεσσία.
Τέλος, ο Ιησούς πληροφορεί τον Ναθαναήλ ότι τον γνωρίζει, γιατί τον είδε κάτω από τη συκιά. Ορισμένοι ερμηνευτές θεωρούν ότι η φράση είναι συνώνυμη με τη μελέτη του Νόμου, κάτι τέτοιο όμως μαρτυρείται μόνο σε μεταγενέστερες πηγές. Ίσως, σύμφωνα με κάποιους άλλους, συνδέεται με την ιστορία της Σωσάννας στον Δανιήλ, όπου το ψεύδος των κατηγόρων της αποδεικνύεται από το ότι δίνουν λάθος πληροφορίες για το δένδρο κάτω από το οποίο την είδαν. Σε αυτήν την περίπτωση η αληθινή μαρτυρία του Ιησού αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά. Ο Ναθαναήλ επίσης προσφωνείται ως "ἀληθινὸς Ἰσραηλίτης" σε αντιδιαστολή προς του Ιουδαίους, την υποκρισία των οποίων ελέγχει το Ιω. 
Η συγκεκριμένη περικοπή παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο θεολογικό ενδιαφέρον, κυρίως όσον αφορά την χριστολογία του τετάρτου ευαγγελίου. 
α) Η Παλαιά Διαθήκη (προφήτες και Μωυσής) προφητεύει για τον Ιησού, ο οποίος είναι η εκπλήρωση της υπόσχεσης για σωτηρία. 
β) Ο Ιησούς χαρακτηρίζεται ως ο Μεσσίας των Γραφών και με την δαυιδική του καταγωγή συνδέεται και η δήλωση ότι είναι ο γιος του Ιωσήφ (ανάλογη σύνδεση και στην συνοπτική παράδοση, βλ. Μτ 1,16· Λκ 3,31). 
γ) Ο Ιησούς είναι ο υιός του Θεού και ο βασιλεύς του Ισραήλ. Η διπλή αυτή ομολογία για την ταυτότητα του Ιησού είναι εξαιρετικά σημαντική για το τέταρτο ευαγγέλιο. Σε ένα πρώτο επίπεδο συνδέεται άμεσα με τις παλαιοδιαθηκικές επαγγελίες και δηλώνει τη μεσσιανική ιδιότητα του Ιησού. Ίσως έτσι να την κατανοεί κι ο Ναθαναήλ εδώ. Καθώς όμως η ιστορία του Ιησού ξεδιπλώνεται στο Ιω, αποδεικνύεται ότι ο Ιησούς είναι πολύ μεγαλύτερος από τις εθνικές προσδοκίες του Ισραήλ κι ανώτερος από κάθε κοσμικό άρχοντα καθώς είναι ο ίδιος ο Θεός βασιλιάς. Εδώ ο Ναθαναήλ ομολογεί ότι ο Ιησούς είναι αληθινός και φτάνει σε αυτήν την ομολογία εξαιτίας της προσωπικής του εμπειρίας (την ίδια εμπειρία επικαλείται ο Φίλιππος με την πρόσκληση "ἔρχου καὶ ἴδε" [στ. 46]). Αυτή όμως η εμπειρική βεβαιότητα συνεπικουρείται από τη μαρτυρία της Γραφής, η οποία επίσης βεβαιώνει την ταυτότητα του Ιησού.
δ) Απαντώντας στην ομολογία του Ναθαναήλ ο Ιησούς μαρτυρεί κάτι ακόμη για την ταυτότητά του παραπέμποντας στο όραμα του Ιακώβ στο Γεν 28,12 ("ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεωγότα καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ θεοῦ ἀναβαίνοντας καὶ καταβαίνοντας ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου"). Εδώ φαίνεται να πλέκονται δύο ενδιαφέροντα χριστολογικά στοιχεία. Από τη μία ο Ιησούς είναι η γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης, ο μεσίτης και μεσάζων μεταξύ των ανθρώπων και του Θεού (μια ιδέα που απαντά κι αλλού στο Ιω) κι ο αληθινός τόπος συνάντησης ουρανού και γης (πολύ ανώτερος από την Βαιθήλ, τον τόπο που ο Ιακώβ είχε το όραμα της κλίμακος). Σε αυτήν την περιγραφή ο ευαγγελιστής προσθέτει κι ένα ακόμη χριστολογικό τίτλο του Ιησού, γνωστό από τη συνοπτική παράδοση, εκείνο του υιού του ανθρώπου. Το αποκαλυπτικό περιεχόμενο της εικόνας του υιού του ανθρώπου στον ουρανό, της κρίσης και των ανοικτών ουρανών είναι ήδη γνωστό. Το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι αυτό το αποκαλυπτικό μέλλον μεταφέρεται τώρα στο παρόν του Ναθαναήλ και της κοινότητας. Τώρα όσοι τον δέχονται θα ζήσουν τον υιό του ανθρώπου, δηλ. τον Ιησού, ως τον πραγματικό τόπο συνάντησης ουρανού και γης. Για τους πιστούς η κρίση ήδη έχει πραγματοποιηθεί (3,18) και βιώνουν την αιώνια ζωή περνώντας από τον θάνατο στη ζωή. 

Το τρέχον τεύχος του JBQ / The current issue of JBQ

Στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Jewish Bible Quarterly 43:1/169 (2015) φιλοξενούνται τα εξής άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

B' Σύνοδος του Βατικανού και εξήγηση της ΚΔ / Second Vatican Council and NT exegesis

Το τρέχον τεύχος του περιοδικού Berliner Theologische Zeitschrift 31:2 (2014) φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στη Β΄ Βατικάνειο Σύνοδο και στον αντίκτυπο που αυτή είχε στην ευαγγελική θεολογία. Μεταξύ των άρθρων που φιλοξενούνται στο τεύχος και η μελέτη του C. Breytenbach σχετικά με την επίδραση που άσκησε η καθολική εξήγηση της ΚΔ σε εκείνη των ευαγγελικών βιβλικών θεολόγων μετά τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού:

Cilliers Breytenbach, "Das II. Vatikanische Konzil und „evangelische“ Exegese des Neuen Testaments" 
This essay reviews the influence Catholic New Testament scholarship had on German Protestant exegesis since Vaticanum II. The influence of leading Catholic scholars like R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, F. Mußner, F. Neirynck, R. Schnackenburg, H. Schürmann, A. Vögtle, and P. Hoffmann and of their students, as well as the importance of exegetical colloquia like the Colloquium Biblicum in Louvain and the ecumenical Colloquium Paulinum in Rome are highlighted.

Ο γνωστικισμός κι οι απαρχές του / Gnosticism and its origins

Στο ιστολόγιο Anxious Bench o Philip Jenkins έχει αρχίσει μία ενδιαφέρουσα σειρά αναρτήσεων για τον γνωστικισμό: