Τρίτη 13 Ιανουαρίου 2009

Klauck: Die apokryphe Bibel (9)


Άνθρωποι και άλλα ζώα στις απόκρυφες Πράξεις των Αποστόλων (Β΄μέρος)


ΙΙ. Οι Πράξεις του Παύλου
Στα 1900 ήταν γνωστά τρία επιμέρους τμήματα των Πράξεων του Παύλου, που παραδίδονται το ένα ξεχωριστά από το άλλο: οι Πράξεις της Θέκλας, η Γ΄ Κορινθίους και το Μαρτύριο του Παύλου. Μόνο μετά την εύρεση ενός κοπτικού παπύρου στην Heidelberg κι ενός ελληνικού από το Hamburg έγινε γνωστό το σύνολο αυτού του βιβλίου.

1. Η Θέκλα και οι φώκιες
Σε όλο το κείμενο των Πράξεων της Θέκλας απαντούμε μεταφορές και παρομοιώσεις που σχετίζονται με τον κόσμο των ζώων. Ο Κ. αναφέρει διάφορα τέτοια παραδείγματα. Στη σκηνή στην αρένα της Αντιόχειας η Θέκλα αντιμετωπίζει διάφορα θηρία και τελικά πηδά μέσα σε μια πισίνα με φώκιες λέγοντας τα λόγια: «βαπτίζομαι στο όνομα του Ιησού Χριστού την τελευταία μέρα της ζωής μου». Οι φώκιες πεθαίνουν και η Θέκλα μετά από αρκετές δοκιμασίες απελευθερώνεται. Οι φώκιες θεωρούνταν στην αρχαιότητα επικίνδυνα ζώα και συχνά χρησιμοποιούνταν σε ρωμαϊκές θηριομαχίες. Μία λαϊκή παράδοση τις θεωρούσε κήτη, που προέρχονταν από την άβυσσο της θάλασσας (βλ. ακόμη Οδύσσεια 15,480-481). Επίσης μία άλλη λαϊκή αντίληψη θεωρούσε ότι το δέρμα της φώκιας προστάτευε από τους κεραυνούς. Αναφέρεται ότι ο Αύγουστος, ο οποίος φοβόταν τους κεραυνούς δεν έβγαινε έξω ποτέ χωρίς να φορά ένα τέτοιο δέρμα (Σουετώνιου, Divus Augustus 90). Όλα τα παραπάνω καθιστούν σε ένα αφηγηματικό επίπεδο τη συγκεκριμένη αφήγηση από τις Πράξεις της Θέκλας πιστευτή.
[Α.Τ.: το περιστατικό με τις φώκιες πέρα από την όποια αφηγηματική αξία, ίσως έχει κι ένα βαθύτερο περιεχόμενο καθώς συνδέει αυτά τα θηρία με το βάπτισμα. Το βάπτισμα είναι αυτό που μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να νικήσει κάθε κακό και κάθε σκοτεινή κίνηση μέσα του].

2. Ο Παύλος και τα λιοντάρια
Το δεύτερο παράδειγμα είναι ένα επεισόδιο που έλαβε χώρα στην αρένα της Εφέσου. Είναι γνωστό στον Ιερώνυμο, ο οποίος το σατιρίζει (De viris illustribus 7), ο Ιππόλυτος το παραβάλλει με τη βιβλική αφήγηση για τον Δανιήλ στο λάκκο των λεόντων (Commentarium in Danielem III 29,3) κι ο Κομμοδιανός αναφέρεται έμμεσα σε αυτό σε ένα ποίημά του (Carmen apologeticum 627-628). Το περιστατικό περιγράφεται στις πρώτες 5 σελίδες του ελληνικού παπύρου του Hamburg και στον πάπυρο LXI της συλλογής Bodmer. O Παύλος αφηγείται στο σπίτι του Ακύλα και της Πρίσκιλλας πώς στο δρόμο για την Ιεριχώ λίγο μετά τη μεταστροφή του κι ενώ προσευχόταν παρουσιάστηκε μπροστά του ένα λιοντάρι και με ανθρώπινη φωνή του ζήτησε να βαπτισθεί. Ο απόστολος εκπλήρωσε την επιθυμία του. Στο κείμενο μάλιστα αναφέρεται ότι στη συνέχεια το λιοντάρι ακολούθησε την αγαμία. Ο Κ. θεωρεί ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα της σύνδεσης που έκανε η συριακή Εκκλησίας μεταξύ του βαπτίσματος και της αγαμίας. Αργότερα ο Παύλος καταδικάστηκε να θηριομαχήσει σε μια κατάμεστη αρένα. Το λιοντάρι όμως αντί να τον κατασπαράξει, κάθισε σαν ήμερο αρνί στα πόδιά του. Ήταν το λιοντάρι που είχε βαπτίσει. Στη συνέχεια ο απόστολος απελευθερώνεται και το λιοντάρι αποσύρεται στα όρη.
Ο Κ. αρχικά συζητά τη θηριομαχία στην Έφεσο και εκτιμά ότι ίσως είναι μια προσπάθεια να συμπληρωθεί αφηγηματικά η πληροφορία που υπάρχει στο 1 Κορ 15,32 (πρβλ. επίσης 2 Τιμ 4,17). Στη συνέχεια εντοπίζει στον τρόπο που εκτυλίσσεται το περιστατικό στοιχεία από τη γνωστή στα ρωμαϊκά χρόνια ιστορία του Ανδροκλή και του λιονταριού. Τέλος ο Κ. αναζητά το πιθανό βαθύτερο νόημα της ιστορίας. Το λιοντάρι είναι το σύμβολο για εκείνο το τμήμα της ψυχής, το οποίο σύμφωνα με την πλατωνική ορολογία ονομάζεται «θυμός» (βλ. επίσης το λόγιον 7 του Ευαγγελίου του Θωμά). Επομένως και στην ιστορία εδώ συμβολίζει τη σεξουαλικότητα και τις ορμές, οι οποίες δε μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να υπερβεί το θάνατο. Μπορεί να σωθεί μόνο με το βάπτισμα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: