Σήμερα σε γενικές γραμμές ακολουθείται η διάκριση των διαφόρων ειδών / μορφών αφηγήσεων θαυμάτων στην ευαγγελική παράδοση που πρότεινε ο καινοδιαθηκολόγος Gerd Theißen στο κλασικό του έργο για τα θαύματα:
Θαύματα εξορκισμών / εκδίωξης δαιμόνων
(Μκ 1,23-28. 5,1-20. 9,14-29)
Ο άνθρωπος που κατέχεται από δαιμόνιο / δαιμόνια οδηγείται ή εμφανίζεται μπροστά στον Ιησού. Ακολουθεί συνήθως διάλογος μεταξύ του Ιησού και του δαιμονίου. Το δαιμόνιο τελικά εκβάλλεται.
Θεραπείες και αναστάσεις
(Μκ 1,29-31. 5,25-34. 7,31-37. 8,22-26. 10,46-52)
Ο Ιησούς θεραπεύει ασθενείς ή ανασταίνει νεκρούς. Βασικό μοτίβο που κυριαρχεί στην αφήγηση είναι εκείνο της πίστης.
Θαύματα ενάντια στο θρησκευτικό ή στο κοινωνικό κατεστημένο (π.χ. κατά το Σάββατο)
(Μκ 2,1-12. 3,1-6. Μτ 8,5-13. Λκ 17,11-17)
Πρόκειται για θαύματα που ουσιαστικά ασκούν κριτική στο κοινωνικό και θρησκευτικό κατεστημένο και αποδυναμώνουν την τυπολατρική τήρηση του Νόμου ή υπερβαίνουν τις κοινωνικές/εθνικές διακρίσεις.
Θαύματα δωρεάς
(Μκ 6,30-44. 8,1-10. Λκ 5,1-11)
Ο Ιησούς προσφέρει υλικά αγαθά (π.χ. τροφή). Ο τρόπος που εκδηλώνονται αυτά τα θαύματα δεν είναι εντυπωσιακός, πιστοποιούνται όμως συνηθως από μεγάλο πλήθος.
Θαύματα σωτηρίας
(Μκ 4,35-41. 6,45-52)
Θαυμαστή σωτηρία σε κατάσταση κινδύνου.
Επιφάνειες
(Μκ 6,45-52. 9,2-10)
Θαυμαστή εμφάνιση ή εξαφάνιση του Ιησού. Τέτοια θαύματα πιστοποιούν την θεότητά του και έχουν πολλές έμμεσες αναφορές στις επιφάνειες της ΠΔ. Ταυτόχρονα ανακαλούν στην μνήμη τις εμφανίσεις του Ιησού ως Αναστημένου.
Όλα τα θαύματα ωστόσο ακολουθούν την εξής βασική δομή:
- Εισαγωγή - Εδώ εμφανίζονται τα πρόσωπο της ιστορίας και περιγράφεται η κατάσταση
- Κύριο μέρος - Το πρόβλημα - κορύφωση της έντασης - η θαυματουργική πράξη - αποτέλεσμα της θαυματουργικής πράξης
- Κατακλείδα - Η εντύπωση που προκαλεί το θαύμα στους παρευρισκομένους
Στους διάφορους τύπους θαυμάτων συναντούμε σύμφωνα με την αφηγηματολογία χαρακτήρες, μοτίβα και θέματα. Χαρακτήρες είναι τα πρόσωπα που εμφανίζονται στην κάθε αφήγηση (π.χ. το πλήθος, οι μαθητές, οι αντίπαλοι του Ιησού, ο ίδιος ο Ιησούς, το δαιμόνιο). Μοτίβα είναι τα μικρότερα κι όχι αυτόνομα αφηγηματικά στοιχεία. Μπορεί να είναι απλές φράσεις κι εικόνες που επαναλαμβάνονται σε κάθε αφήγηση στερεότυπα. Αυτή η επανάληψη δεν είναι τυχαία, αλλά έχει ένα βαθύτερο θεολογικό νόημα, όπως θα φανεί στις αναλύσεις θαυμάτων που θα ακολουθήσουν τις επόμενες εβδομάδες. Συχνά τα μοτίβα εμφανίζονται σε διαφορετικούς συνδυασμούς (δεν συναντάμε δηλ. τα ίδια μοτίβα σε όλα τα θαύματα). Τέλος, θέματα ονομάζονται οι βασικές ιδέες της αφήγησης που δίνουν εσωτερική μορφή και πληρότητα στη διαδοχή των μοτίβων και χαρακτήρων. Κάθε θέμα μπορεί να περιέχει έναν αριθμό από μοτίβα, τα οποία μπορεί να είναι συγκεκριμένα, χωρίς αυτό να αποκλείει να περιέχονται και σε άλλα θέματα.
Ένα σημαντικό μοτίβο σε όλα τα θαύματα της συνοπτικής παράδοσης είναι εκείνο της πίστης. Πρόκειται για σημαντικό μοτίβο, το οποίο συνήθως απαντά στο κύριο μέρος και πριν από το ίδιο το θαύμα. Σε κάθε ευαγγελιστή, ωστόσο, το μοτίβο της πίστης λειτουργεί διαφορετικά μέσα στην αφήγηση προκειμένου να δοθεί διαφορετική θεολογική έμφαση.
Στο κατά Μάρκον η πίστη ως υπέρβαση στηρίζεται στην ελεύθερη απόφαση του ανθρώπου που ζητά βοήθεια (συχνά εδώ το μοτίβο της πίστης συνδέεται με το μοτίβο της δυσκολίας προσέγγισης του Ιησού). Στο κατά Ματθαίον η πίστη συνδέεται με το στοιχείο της γνώσης (όσοι προσεγγίζουν τον Ιησού γνωρίζουν ότι μπορεί να τους θεραπεύσει), το οποίο εκφράζεται στην έκκληση για βοήθεια ή στην προσευχή. Το θαύμα σε αυτήν την περίπτωση συνδέεται με την ιστορία της σωτηρίας όχι μόνο του Ισραήλ αλλά και των εθνικών. Στο κατά Λουκάν κυριαρχεί το συναισθηματικό στοιχείο της ευγνωμοσύνης που συχνά συνδέεται άμεσα με την πίστη. Γενικά στις συνοπτικές αφηγήσεις των θαυμάτων η πίστη θεωρείται προϋπόθεση για την τέλεση του θαύματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου