Στις 6 Ιουνίου 1989 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος κάλεσε με εγκύκλιό του όλους τους Ορθοδόξους να καθιερώσουν την 1η Σεπτεμβρίου, αρχή της Ινδίκτου στην προσευχή για την προστασία του περιβάλλοντος. Μολονότι η Ορθόδοξη Εκκλησία πάντοτε συμπεριλάμβανε το περιβάλλον στις προσευχές της, για πρώτη φορά με το κάλεσμα του Πατριάρχη και την "Ἱκετήριο ἀκολουθία ὑπέρ τοῦ περιβάλλοντος ἡμᾶς στοιχείου" που συνέθεσε την επόμενη χρονιά ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης οι προσευχές των Ορθοδόξων δεν αναφέρονταν στην προστασία των ανθρώπων από τις φυσικές καταστροφές αλλά στην προστασία του περιβάλλοντος από τις καταστροφικές πράξεις των ανθρώπων.
Την πολιτική του προκατόχου του ακολούθησε και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος μάλιστα έχει χαρακτηρισθεί ως ο "πράσινος Πατριάρχης". Μέσα από παρεμβάσεις, εγκύκλιες επιστολές, μηνύματα τόσο μόνος του όσο και από κοινού με άλλους θρησκευτικούς ηγέτες και από μία σειρά συνεδρίων ο Πατριάρχης τόνισε με έμφαση ότι ως αμαρτία πρέπει να λογισθεί και η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η στάση του Οικουμενικού Πατριάρχη απέναντι στην οικολογική καταστροφή προστίθεται στις φωνές του υπόλοιπου χριστιανικού κόσμου για την αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων και τη βάναυση ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στα υπόλοιπα είδη και την ίδια την γη.
Ειδικότερα από το δεύτερο μισό του 20ου αι. κι εξής αναπτύχθηκε μία συγκεκριμένη ερμηνευτική βιβλική προσέγγιση, η λεγόμενη "οικολογική ερμηνευτική προσέγγιση", η οποία ανατρέχει στο ίδιο το κείμενο της Βίβλου αναζητώντας απαντήσεις στο μεγάλο οικολογικό πρόβλημα. Στον αγγλοσαξωνικό κόσμο έχουν αναπτυχθεί διάφορες επιμέρους τάσεις μέσα στη γενικότερη αυτή ερμηνευτική τάση. Σύμφωνα με την τυπολογία που αναπτύσσει ο Horrell κ.ά. (SCE 21:2 (2008), 219-238) ακολουθώντας και τον F. Watson μπορούμε να διακρίνουμε δύο βασικές τάσεις:
(1) της αντίστασης
α) αντίστασης στο βιβλικό κείμενο και κριτική στάση απέναντι σε αυτό. Η τάση αυτή εκπροσωπείται κυρίως από την Earth Bible Team. Οι εκπρόσωποι αυτής της τάσης έχουν αναπτύξει 6 βασικές ερμηνευτικές αρχές που σκοπό έχουν να αποκλείσουν μέσα από μία κριτική διαδικασία καθετί μέσα στο βιβλικό κείμενο, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ανθρωποκεντρικό κι επομένως καταστροφικό για τη φύση: της εγγενούς αξίας της φύσης, της αλληλεξάρτησης όλων των μελών της δημιουργίας, του δικαιώματος που έχει η γη να υψώσει τη φωνή της ενάντια στην αδικία, του συγκεκριμένου σκοπού που η γη και όλα τα δημιουργήματα εκπληρώνουν μέσα στο κοσμικών διαστάσεων σχέδιο, της αμοιβαίας σχέσης κηδεμονίας και, τέλος, του δικαιώματος αντίστασης της γης σε κάθε αδικία εις βάρος της.
β) αντίστασης στην οικολογία για χάρη του βιβλικού κειμένου. Αυτή η τάση αναπτύσσεται κυρίως σε φονταμενταλιστικούς και ευαγγελικαλικούς κύκλους στις ΗΠΑ. Η τάση αυτή στις ελαφρότερες εκδοχές της διακρίνεται από απολογητική διάθεση, υποστηρίζει την κατά γράμμα θεοπνευστία του βιβλικού κειμένου. Σε περισσότερο ακραίες εκδοχές διακρίνεται από μία έντονη εσχατολογική διάθεση και βλέπει μέσα σε κάθε οικολογική και φυσική καταστροφή σημάδια του ερχομού των εσχάτων.
(2) της διάσωσης του βιβλικού κειμένου από κάθε παρερμηνεία και της αποκατάστασης του βαθύτερου οικολογικού μηνύματος μέσα στο βιβλικό κείμενο με σκοπό της αξιολόγησής του ως βάσης ενός χριστιανικού οικολογικά ευαισθητοποιημένου διαλόγου. Έτσι το βιβλικό κείμενο είναι οικολογικά "καλό" και προσφέρει υλικό για την ανάπτυξη ενός χριστιανικού οικολογικού ήθους, εάν προσεγγισθεί με τα κατάλληλα ερμηνευτικά εργαλεία. Το πρόβλημα έγκειται στις διάφορες παραδόσεις ερμηνείας του κειμένου. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της τάσης έχει αναπτυχθεί η ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι ο "οικονόμος" της φύσης, ρόλος, ο οποίος κατανοείται μέσα στη λογική της ανθρώπινης αλληλεγγύης προς την υπόλοιπη δημιουργία.
Οπωσδήποτε η κάθε ερμηνευτική τάση που παρουσιάστηκε παραπάνω έχει τα δυνατά και τα αδύνατά της σημεία. Σε κάθε όμως περίπτωση καθίσταται σαφές ότι η ορθόδοξη βιβλική ερμηνευτική θα πρέπει να σταθεί κριτικά απέναντι σε αυτές και να αναπτύξει τον ιδιαίτερο ερμηνευτικό της λόγο αξιοποιώντας τόσο τα θετικά στοιχεία αυτών των τάσεων όσο και την δική της ιδιαίτερη παράδοση, αποφεύγοντας την εύκολη λύση μίας απολογητικής υπεράσπισης του βιβλικού κειμένου κακοποιώντας το πολλές φορές ερμηνευτικά με σκοπό τον εντοπισμό απαντήσεων σε κάθε σύγχρονη οικολογική ανησυχία. Το βιβλικό κείμενο θα πρέπει να αξιοποιηθεί κριτικά λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη ότι πέρα από το διαχρονικό του μήνυμα στην εκφορά του αντικατοπτρίζει το κοσμοείδωλο και τον αξιακό κόσμο της εποχής του. Από την άλλη οι βασικές θεολογικές αρχές που το διέπουν και οι οποίες θα πρέπει να εντοπισθούν με τη βοήθεια διάφορων ερμηνευτικών εργαλείων μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη ενός οικολογικά ευαισθητοποιημένου σύγχρονου θεολογικού λόγου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου