P. Ricoeur Για τη μετάφραση / P. Ricoeur On translation

Κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Πατάκη η ελληνική μετάφραση τριών κειμένων του γνωστού διανοητή Paul Ricoeur (1913-2005) τα οποία έχουν ως θέμα τους τη μετάφραση και τα προβλήματα που συνδέονται με τη μεταφραστική διαδικασία:

Paul Ricoeur, Για τη Μετάφραση. Μτφρ. Γ. Αυγουστής, επίμετρο Αλεξάνδρα Λιανέρη. Εκδόσεις Πατάκη 2010

132 σελίδες
ISBN: 9789601637235
10,60 ευρώ

Περίληψη οπισθόφυλλου
Τα τρία κείμενα που παρουσιάζονται συγκεντρωμένα εδώ συνιστούν ένα συνεκτικό σύνολο, στο πλαίσιο του οποίου ο Πολ Ρικέρ -ο οποίος, παρεμπιπτόντως, ξεκίνησε τη φιλοσοφική του σταδιοδρομία µέσω της μετάφρασης ενός βιβλίου του Έντµουντ Χούσερλ- προσπαθεί να ξεπεράσει ένα γνωστό παράδοξο: η μετάφραση είναι, από όποια θεωρητική σκοπιά και αν δει κανείς το ζήτημα, αδύνατη και παρ' όλα αυτά επιχειρείται πάντα µε επιτυχία. Ο Ρικέρ υποστηρίζει ότι πρέπει να πάψουμε να δίνουμε σημασία στις εκδηλώσεις μεροληπτικής εναντίωσης στη μετάφραση και να δούμε την τελευταία ως την πραγμάτωση μιας "ισοδυναμίας δίχως ταυτότητα". Ο θεωρητικός προβληματισμός του συνιστά μια ξεχωριστή συμβολή στο πεδίο έρευνας που μελετά τις επαφές, τις συγκρούσεις και τις αντιπαραθέσεις μεταξύ της αρχαιότητας και της νεότερης παράδοσης. Η σημασία των παρατηρήσεών του είναι προφανής για τα τεκταινόμενα στο χώρο της μετάφρασης στη νεοελληνική πολιτισμική συγκυρία. Οι καίριες και πάντα ενδιαφέρουσες προτάσεις του µας καλούν να δούμε τη μετάφραση ως ένα από τα συστατικά στοιχεία μιας πολιτισμικής δυναμικής που δομεί το δικό µας παρόν µέσω μιας εκ νέου ανάγνωσης του παρελθόντος, το οποίο κατά αυτόν τον τρόπο ζωντανεύει και πάλι.

Από την πρώτη μελέτη του μικρού αυτού τόμου ("Η μετάφραση ως πρόκληση και πηγή ευτυχίας") σταχυολογούμε ένα μικρό απόσπασμα (σσ. 15 εξ.). Μιλώντας για τη μετάφραση και παίρνοντας αφορμή από τον Μπένγιαμιν και τον Φρόυντ ο Ricoeur παρατηρεί ότι:

"...και στη μετάφραση, το έργο το οποίο διεκπεραιώνει ο μεταφραστής έχει ως αποτέλεσμα κάτι να περισώζεται και κάτι να αφήνεται να χαθεί.

"... Αυτό που έχουμε εδώ είναι η δημιουργία μιας σχέσης μεταξύ δύο συμβαλλόμενων μερών με τη διαμεσολάβηση της μεταφραστικής πράξης: από τη μια, του ξένου -ενός όρου που περιλαμβάνει το έργο, το συγγραφέα και τη γλώσσα του - και, από την άλλη, του αναγνώστη, του δέκτη δηλαδή του μεταφρασμένου κειμένου. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο μεταφραστής, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με τη μεταφορά αυτούσιου του μηνύματος από τη μια γλώσσα στην άλλη. Η δοκιμασία στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως προκύπτει από αυτήν ακριβώς την ελάχιστα βολική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο μεταφραστής στο ρόλο του ως διαμεσολαβητή. Ο Φραντς Ροζεντσβάιχ έχει αναφερθεί σε αυτή τη δοκιμασία μνημονεύοντάς την ως ένα παράδοξο. Η πράξη της μετάφρασης, λέει, δε συνιστά παρά την υποταγή σε δύο αφέντες: αφενός, τον ξένο και το έργο, το οποίο αποτελεί έκφρασή του, και, αφετέρου, τον αναγνώστη, που επιθυμεί να κάνει δικό του το νόημα αυτού ακριβώς του έργου. Ένας συγγραφέας ξένος, ανοίκειος, και ένας αναγώστης που μοιράζεται την ίδια γλώσσα με το μεταφραστή. Αυτό το παράδοξο αποτελεί στην πραγματικότητα μέρος μιας προβληματικής μοναδικής στην ιδιοτυπία της, μιας προβληματικής η οποία έχει επικυρωθεί στη συνείδησή μας με διττό τρόπο: με μια υπόσχεση πίστης και μια υποψία προδοσίας.."