Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2010

Το νέο τεύχος του BN / The recent issue of BN

Στο νέο τεύχος του Biblische Notizen 143 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Emmanuel O. Nwaoru, "Change of Garment: a Symbolic “Rite of Passage” in Joseph Narrative (Gen 37; 39; 41)", 5-22

Η ιστορία του Ιωσήφ δεν θα ήταν τόσο συναρπαστική, εάν δεν χρησιμοποιούνταν η «αλλαγή του ενδύματος» ως αφηγηματικό και θεολογικό μέσο. Σε περίπου 5 περιπτώσεις ο Ιωσήφ ενδύεται νέα ενδύματα και σε 3 εκδύεται των ενδυμάτων του. Αυτά λαμβάνουν χώρα σε τέσσερις στρατηγικής σημασίας χώρους, δηλ. στην οικογένεια του Ιωσήφ, στο σπίτι του Ποτιφάρ, στην φυλακή της Αιγύπτου και στην αυλή του Φαραώ. Καθώς όμως αλλάζει η κοινωνική του θέση εξαιτίας της αλλαγής του ενδύματός του, έτσι αλλάζει και το υλικό των ενδυμάτων του. Στο άρθρο εξετάζεται η δομή της αφήγησης και υποστηρίζεται η άποψη ότι ο αφηγητής έχει ως σκοπό του να καταστήσει την αλλαγή του ενδύματος μία συμβολική «τελετή της μετάβασης» σε θέσεις, οι οποίες αποτελούν ορόσημα στη ζωή του Ιωσήφ. Επίσης συνδέει την πραγματική σημασία του μοτίβου σε σύγκριση με την εμπειρία του Ιωσήφ με τις θρησκευτικές και κοινωνικές αξίες, με τις οποίες είναι φορτισμένη η αλλαγή του ενδύματος σε κάποιες κοινωνίες της Αφρικής.

Volker Wagner, "Gab es eine Fassung von Ex 12 ohne Pesach?", 23-44
Αν οι δύο περικοπές Εξ 12, 1-14 και 21 – 24, σύμφωνα με την υφολογική δομή των κεφαλαίων 12 και 13 και σε αναλογία προς συγκρίσιμα κείμενα στην Πεντάτευχο, κατανοηθούν ως μία εντολή του יהוה και τη γνωστοποίησή της στο λαό μέσω του Μωυσή, τότε η αναφορά του Πεσάχ στο Εξ 12,11bβ και 21bγ αποδεικνύεται ότι είναι δευτερογενής ιστορικά. Η αφήγηση της τελευταίας νύχτας του Ισραήλ στην Αίγυπτο δεν ανάφερε την επιτέλεση μιας θυσίας και τον εορτασμό του Πάσχα.

Norbert Clemens Baumgart, "Ein Gott, der Atem gibt. Zu intertextuellen Zusammenhängen im Pentateuch", 45-68
Η ανάλυση των κειμένων της Πεντατεύχου σε σχέση με το Σάββατο και την εβδομάδα, την εργασία και την αργία (Γεν 1, 1 – 2, 3. Εξ 16. 20, 8 – 11. 23, 12. 31, 12 – 17. Δευτ 5, 12 – 15) καταδεικνύει το πώς η αντίληψη περί Θεού και των πράξεών του διαμορφώνει εκ των προτέρων και δομεί την οργάνωση του χρόνου στον Ισραήλ. Οι ανθρωπομορφισμοί του Θεού που ξεκουράζεται μία μέρα μετά τη δημιουργία (Εξ 20, 11. 31, 17) προκαλεί στο λαό του Θεού έναν πολύπλευρο συνειρμό (Εξ 23, 12. Δευτ 5, 14). Ο ανθρωπομορφισμός μπορεί επομένως να κατανοηθεί ως ένας μάρτυρας της σχέσης του Ισραήλ με το Θεού. Μία θεολογία της δημιουργίας καθιστά σαφείς τις προϋποθέσεις αυτής της σχέσης και μία θεολογία της ιστορίας καθιστά σαφείς τους τρόπους πραγματοποίησης των δυνατοτήτων αυτής της σχέσης.

Harald Schweizer, "Koranische Fortschreibung eines hebräischen Textes – Hermeneutische Überlegungen anhand der Gestalt Josefs", 69-79
Η συνοπτική σύγκριση των δύο εκδοχών μίας ιστορίας πρέπει να γίνει σε τρία επίπεδα: η σύνταξη των εκφράσεων συγκρίνει τα δεδομένα, επισημαίνει τις παραλείψεις και τις αντικαταστάσεις ή τις προσθήκες. Η σημειολογία πραγματεύεται την ικανοποιητική κατανόηση της κυριολεκτικής σημασίας των δύο εκδοχών. Ενώ η πραγματολογική ανάλυση χρησιμοποιεί συμπεράσματα της discourse analysis, συγκρίνει τα ενδιαφέροντα που μπορούν να ανιχνευθούν πίσω από τις δύο εκδοχές. Τέλος ζητήματα της ερμηνευτικής λαμβάνονται επίσης υπόψη. Συμπερασματικά οι εκδοχή του Κορανίου για την ιστορία του Ιωσήφ χρησιμοποιεί το εβραϊκό πρωτότυπο για να το μετατρέψει σε ένα είδος κατήχησης. Η αφηγηματική λογική καταστρέφεται στο μεγαλύτερό της βαθμό. Οι υποτιθέμενη «ομορφιά» της ιστορίας του Ιωσήφ δεν στηρίζεται στα φιλολογικά της χαρακτηριστικά.

Miriam von Nordheim-Diehl, "Wer herrscht in der Scheol? Eine Untersuchung zu Jes 14,9", 81-91
Ο Κάτω Κόσμος Sheol περιγράφεται με διάφορους τρόπου στην εβραϊκή Βίβλο: 1) είναι ένας τόπος, όπου ο Γιαχβέ δεν είναι παρών (π.χ. στο Ψα 88, 6), 2) ο Γιαχβέ δε δρα στη Sheol (π.χ. Αμώς 9, 2). Συνήθως αυτές οι αλλαγές θεωρούνται ως μία εξέλιξη μέσα στην ιστορία της θρησκείας του αρχαίου Ισραήλ, η οποία εντοπίζεται σε διαφορετικά χωρία της εβραϊκής Βίβλου. Η παρούσα μελέτη ασχολείται με ένα μόνο χωρίο (Ησ 14, 9): η ιστορία του κειμένου του καθιστά σαφή τη μετατόπιση από τη δύναμη της Sheol στη βασιλεία του Γιαχβέ μέσα σε αυτήν.

Wolfgang Schütte, "Hos 10,9 – Söhne der Ungerechtigkeit?", 93-96
Το בני עלוה/ υιοί του Alwa στο Ως 19, 9 μπορεί να κατανοηθεί ως μία αναφορά στο λαό της Εδώμ, όπως συμβαίνει κι αλλού στην Π.Δ. κι όχι ως μία απλή αναφορά σε μία εβραϊκή λέξη όπως τη λέξη «αδικία» που χρησιμοποιούν οι Ο΄.

Juan Manuel Tebes, "The “Wisdom” of Edom", 97-117
Στο παρόν άρθρο εξετάζεται η πιθανή σημασία των αναφορών των Ιερ 49, 7 και Οβδ 7b – 8 στην «σοφία» και «κατανόηση» του Εδώμ. Μία έρευνα και επανεκτίμηση των προηγούμενων υποθέσεων, που διατυπώθηκαν από τους βιβλικούς ερευνητές, εντοπίζει τρεις βασικές γραμμές αιτιολόγησης και εξήγησης των έμμεσων αναφορών στη σοφία του Εδώμ: την ύπαρξη κάποιω εδωμιτικών σοφιολογικών κειμένων, τις πολιτικές συμμαχίες της Εδώμ ενόψει των επιδρομών της νεοβαβυλωνιακής εποχής και την εδωμιτική μεταλλουργία στα ορυχεία χαλκού του Faynan. Μετά την επανεξέταση της βιβλικής αφήγησης, που συνδέεται με τα κείμενα της αρχαίας Εγγύς Ανατολής και τις αρχαιολογικές μαρτυρίες ο συγγραφέας καταλήγει ότι η μεταλλουργική τέχνη είναι εκείνη που οδήγησε πιθανόν σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς.

Meik Gerhards, Die Selbstrechtfertigung des Prexaspes (Herodot III 62,3-4) als Zeugnis für den persischen Auferstehungsglauben, 119-132
Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η αυτοδικαίωση του Πρηξάσπη στο Ηρόδ. ΙΙΙ 62, 3-4 περιέχει μία έμμεση αναφορά στην πίστη των Περσών στην ανάσταση. Γι’ αυτό το λόγο συγκρίνει ανάλογες δηλώσεις στην Ιλιάδα του Ομήρου και προτείνει μία ερμηνεία της δήλωσης του Πρηξάσπη μέσα στην ευρύτερη συνάφεια των Ιστοριών του Ηρόδοτου. Με αυτόν τον τρόπο η δήλωση του Πρηξάσπη θεωρείται δικαιολογημένα ως μία μαρτυρία για την ύπαρξη της πίστης στην ανάσταση στην Περσία κατά τον 5ο αι. π.Χ.

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αν και αντιλαμβάνομαι ότι τα διάφορα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τις προσωπικές σας απόψεις, μπαίνω στον πειρασμό να σχολιάσω τα του άρθρου περί σεόλ, καθότι ασχολούμαι εντατικά με το θέμα τους τελευταίους μήνες, όπως φανερώνει και το ιστολόγιό μου.

Καμία σοβαρή ερμηνεία της ιστορίας ενός δόγματος δεν μπορεί να γίνει όταν η χρονολόγηση των διαθέσιμων κειμένων βασίζεται σε μια αλυσίδα από εικασίες (γλωσσικής, θρησκειολογικής, ανθρωπολογικής και κοινωνιολογικής φύσης), οι οποίες μάλιστα αναθεωρούνται κάθε τόσο, όπως συνέβη με την πρόσφατη αποκωδικοποίηση του εβραϊκού θραύσματος του 10 αι. π.Χ.

Όσο για τις μεταφορές του Ησ 14:9, ο E.W. Bullinger εύστοχα επισημαίνει τη χρήση της προσωποποιίας (ή προσωποποίησης). Αναμφίβολα ο σεόλ δεν είναι πρόσωπο ώστε να έχει στόμα ή να ταράζεται ή να λαχταρά. Αυτό που σίγουρα έχει, ως πραγματικός τάφος του χωματένιου ανθρώπου, είναι σκουλήκια.—Figures of Speech Used in the Bible, 1898, σελ. 866.

Οι ιδέες περί υπέργειας και υπόγειας επικράτειας του Γιαχβέ εκκινούν από την εντελώς αναπόδεικτη εικασία ότι αρχικά οι Ισραηλίτες υιοθέτησαν κάποιον ντόπιο θεό του παλαιστινιακού πανθέου, με συγκεκριμένη εμβέλεια ισχύος, όπως γενικά συνέβαινε στον πολυθεϊσμό. Θεωρώ ότι αυτό απλούστατα έρχεται σε αντίφαση με τις σαφείς βιβλικές δηλώσεις ότι ο Γιαχβέ είναι ο δημιουργός του σύμπαντος. Αμφιβάλλω επίσης αν η (επίσης αναπόδεικτη και συνεχώς μεταβαλλόμενη) θεωρία των πηγών μπορεί να ανατρέψει αυτό το συμπέρασμα, περί καθολικής βιβλικής αποδοχής του ρόλου του Γιαχβέ ως Δημιουργού των πάντων.

Και αν μπορούν πολλά να ειπωθούν φιλολογικώς και θρησκειολογικώς, η ιστορική πραγματικότητα—δηλαδή η μετάνοια ενός ολόκληρου έθνους εξαιτίας της βαβυλωνιακής εξορίας που τον οδήγησε να αναγνωρίσει ως αληθινούς προφήτες αυτούς οι οποίοι κατακεραύνωναν την άρχουσα τάξη, δηλ. μονάρχες, ιερατείο, φυλάρχους, πλουσίους, και να εφαρμόσουν σχολαστικά τις μονοθεϊστικές επιταγές—είναι ο πλέον αξιόπιστος μάρτυρας, κατά τη γνώμη μου, στα ζητήματα της χρονολόγησης και της ιστορίας του αρχέγονου ιουδαϊσμού. Εκτός αν κάποιος εισηγηθεί ότι οι Εβραίοι μάθανε τον μονοθεϊσμό από τη Βαβυλώνα...

Tsalampouni Ekaterini είπε...

Ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σας. Έχετε πραγματικά δίκιο, όσα αναρτώ είναι προς ενημέρωση και δεν αντιπροσωπεύουν πάντα τις προσωπικές μου απόψεις. Είναι όμως απαραίτητο να υπάρχει πολυφωνία στην έρευνα για να υπάρχει και πρόοδος, έστω κι αν κάποιες φορές οι γνώμες είναι τόσο αντίθετες μεταξύ τους. Διάβασα με προσοχή τα σχόλιά σας και θα συμφωνήσω μαζί σας για τις δυσκολίες που υπάρχουν όταν κανείς μελετά ένα κείμενο του οποίου η γένεση ανάγεται σε εποχές πολύ μακρινές από το σήμερα. Φυσικά δεν είμαι ειδική στο θέμα της Sheol ούτε έχω ασχοληθεί διεξοδικά μαζί της, οπότε δεν θα ήθελα να υπεισέλθω σε τεχνικές λεπτομέρειες για τις οποίες είναι αρμόδιος να μιλήσει κάποιος ειδικός. Από την άλλη όμως δε μπορώ να αρνηθώ την ποικιλία των παραστάσεων μέσα στην Π.Δ. (την οποία διαπιστώνω από το ιστολόγιό σας ότι κι εσείς επισημαίνετε) όσον αφορά στη μεταθανάτια κατάσταση, που σίγουρα κάτι δηλώνει (το τι το αφήνω στους ειδικούς). Η ποικιλία αυτή δε νομίζω ότι αναιρεί την ιστορική πορεία του Ισραήλ, ίσως μάλιστα μας βοηθά να κατανοήσουμε κάποιες πλευρές της. Ούτε πάλι πιστεύω ότι οι ποικίλες προσεγγίσεις ουσιαστικά υποβαθμίζουν την ιστορία πίστης του Ισραήλ. Είναι προσπάθειες ανίχνευσής της όχι πάντοτε το ίδιο επιτυχής. Όσον αφορά μάλιστα στο γεγονός της Αιχμαλωσίας και τη σημασία του για τη διαμόρφωση της αυτοσυνειδησίας του λαού του Ισραήλ θα με βρείτε απόλυτα σύμφωνη.