Στο τρίτο μέρος του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου του ο Κ. ασχολείται με το Μυστικό Ευαγγέλιο του Μάρκου.
3. Σκανδαλώδεις τελετουργίες μέσα στη νύχτα; Το Μυστικό Ευαγγέλιο του Μάρκου (Α΄ μέρος)
Το συγκεκριμένο κείμενο προκάλεσε και ακόμη προκαλεί έντονες συζητήσεις κυρίως στις Η.Π.Α. Πρόκειται για δύο αποσπάσματα –ένα μεγαλύτερο κι ένα μικρότερο- που είναι ενταγμένα σε μία αρχαία επιστολή, μια συνάφεια απολύτως απαραίτητη για την κατανόησή τους.
Σε αυτό το κεφάλαιο ο Κ. ακολουθεί αντίστροφη πορεία από ό,τι στα προηγούμενα κεφάλαια· πρώτα παρουσιάζεται το αρχαίο κείμενο του Μυστικού Ευαγγελίου και η συνάφειά του και στη συνέχεια εξετάζονται ζητήματα σχετικά με την εύρεσή του, την αξία του ως πηγή και τη γνησιότητά του.
Περιεχόμενο – δομή του κειμένου (απόκρυφου ευαγγελίου και επιστολής)
Το κείμενο, το οποίο διασώζει τα δύο αποσπάσματα του Μυστικού Ευαγγελίου, είναι μία επιστολή του Κλήμεντα Αλεξανδρέα (140/150 – 220 μ.Χ.). Στους πρώτους στίχους 1-7, ο συγγρ. της επιστολής καταδικάζει την αίρεση του Καρποκράτη. Στους στίχους 8-11 αναπτύσσεται το θέμα της αλήθειας (υπάρχουν αληθινά πράγματα, υπάρχει η αλήθεια, υπάρχει όμως και μία αληθινή αλήθεια, την οποία μόνο η γνήσια πίστη γνωρίζει). Από το στ. 11 εξ. ο συγγρ. ασχολείται με το θέμα του Μυστικού Ευαγγελίου του Μάρκου. Στην αρχή (στ. 11-15) ο Κλήμης ασκεί κριτική στα όσα λένε οι Καρποκρατιανοί για το ευαγγέλιο του Μάρκου. Ακόμη κι όταν λένε κάτι αληθές, αυτό είναι αναμεμειγμένο με τόσα ψεύδη, που δεν έχει καμία αξία. Στους στ. 15-18 δίνονται κάποιες πληροφορίες για το κατά Μάρκον. Ο Μκ ως μαθητής του Πέτρου κατέγραψε στη Ρώμη τα έργα του Κυρίου, δεν περιέλαβε όμως στο ευαγγέλιό του κάποιες περισσότερο «μυστικές» όψεις του έργου του Ιησού. Το ευαγγέλιό του είναι περισσότερο ευαγγέλιο των κατηχουμένων. Στους στ. 18-26 παρουσιάζεται η ιστορία συγγραφής της αλεξανδρινής εκδοχής του κατά Μάρκον. Όταν ο Μάρκος πήγε στην Αλεξάνδρεια, αποφάσισε να επεξεργαστεί το ευαγγέλιό του προσδίδοντάς του τώρα ένα περισσότερο πνευματικό χαρακτήρα. Το νέο αυτό κείμενο απευθυνόταν στους ώριμους πνευματικά χριστιανούς. Και πάλι ο Μάρκος δεν κατέγραψε κάθε δύσκολο και υψηλό νόημα, αλλά κράτησε μυστική την «ιεροφαντικήν διδασκαλίαν του Κυρίου» (στ. 23) (ένας όρος που θυμίζει τα αρχαία μυστήρια). Από το στ. 27 της πρώτης σελίδας του χειρογράφου έως και το στ. 2 της δεύτερης σελίδας γίνεται λόγος για τα όσα ακολούθησαν το θάνατο του Μάρκου. Η εκκλησία της Αλεξάνδρειας έχει στην κατοχή της αυτό το δεύτερο ευαγγελικό κείμενο, το οποίο όμως είναι προσβάσιμο μόνο στους μυημένους στα μεγάλα μυστήρια. Από το στ. 2 έως στ. 13 εμφανίζονται στο προσκήνιο ο Καρποκράτης και οι οπαδοί του, που θεωρούν ότι αυτό το κείμενο εξυπηρετεί τις γνωστικές τους τάσεις και αλλοιώνουν το κείμενο του αρχαίου ευαγγελικού κειμένου. Επομένως στην Αλεξάνδρεια σύμφωνα με την επιστολή κυκλοφορούσαν 3 διαφορετικές εκδοχές του κατά Μάρκον: το κανονικό κείμενο που έφερε ο Μάρκος από τη Ρώμη, η πνευματική εκδοχή, που συνέγραψε ο Μάρκος στην Αλεξάνδρεια και τέλος το αλλοιωμένο κείμενο των Καρποκρατιανών. Στους στ. 10-13 της 2ης σελίδας το θέμα και πάλι είναι η αλήθεια. Ο Κ. προτείνει την εξής ανάγνωση των στ. 11-12: θα πρέπει να ζητηθεί από τους Καρποκρατιανούς να υποστηρίξουν με όρκο τη θέση τους ότι το Μυστικό ευαγγέλιο του Μάρκου δεν έχει υποστεί αλλοιώσεις. Με τη βοήθεια βιβλικών χωρίων ο Κλήμης εξηγεί τον τρόπο που πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει τους Καρποκρατιανούς και γενικότερα τους αιρετικούς.
Από το στ. 19 ο Κλήμης παραθέτει τα δύο αποσπάσματα του Μυστικού Ευαγγελίου. Ανάμεσα στο Μκ 10,34 και 10,35 πρόσθεσε ένα νέο κείμενο. Ο Ιησούς και οι μαθητές του πηγαίνουν στη Βηθανία πέραν του Ιορδάνη. Εκεί ζούσε μία γυναίκα, της οποίας ο αδελφός πέθανε. Μετά από παράκλησή της ο Ιησούς ανασταίνει το νεαρό άνδρα (η αφήγηση χρησιμοποιεί στοιχεία από τη διήγηση της ανάστασης του Λαζάρου στο Ιω και από τη διήγηση του Μάρκου για την ανάσταση του Ιησού). Ο νεαρός («νεανίσκος») «ἐμβλέψας αὐτῷ [τῷ Ἰησοῦ] ἠγάπησεν αὐτὸν» (φράση που αντιστρέφει όσα λέγονται στο κανονικό Μκ 10,21). Ο Ιησούς δεν του επιτρέπει να τον ακολουθήσει. Αργότερα πληροφορούμαστε ότι ο νεαρός άνδρας ήταν πλούσιος. Μετά από 6 μέρες ο Ιησούς του αναθέτει μία αποστολή, η οποία δε μας αποκαλύπτεται. Αργά το απόγευμα αναζητά τον Ιησού (η σκηνή θυμίζει τη συνάντηση με το Νικόδημο στο Ιω 3,2). Φορά μόνο «σινδόνα ἐπὶ γυμνοῦ», μια φράση που θυμίζει το Μκ 14,51 (τη σκηνή σύλληψης του Ιησού). Ο νεαρός μένει όλη τη νύχτα κοντά στον Ιησού και γίνεται μαθητής του. Στη συνέχεια ο Ιησούς αναχωρεί. Εδώ το τελειώνει η πρώτη περικοπή.
Η δεύτερη περικοπή ακολουθεί το 10,46 του κανονικού ευαγγελίου. Στην Ιεριχώ περιμένουν τον Ιησού η αδελφή του νεαρού, η μητέρα του και η Σαλώμη κι ο Ιησούς δεν τις δέχεται. Το γιατί δεν είναι βέβαιο.
Γι’ αυτά τα δύο κείμενα, που είναι γνήσια, ο Κλήμης υπόσχεται ότι θα δώσει μία εξήγηση, το κείμενο όμως διακόπτεται δυστυχώς εδώ.
3. Σκανδαλώδεις τελετουργίες μέσα στη νύχτα; Το Μυστικό Ευαγγέλιο του Μάρκου (Α΄ μέρος)
Το συγκεκριμένο κείμενο προκάλεσε και ακόμη προκαλεί έντονες συζητήσεις κυρίως στις Η.Π.Α. Πρόκειται για δύο αποσπάσματα –ένα μεγαλύτερο κι ένα μικρότερο- που είναι ενταγμένα σε μία αρχαία επιστολή, μια συνάφεια απολύτως απαραίτητη για την κατανόησή τους.
Σε αυτό το κεφάλαιο ο Κ. ακολουθεί αντίστροφη πορεία από ό,τι στα προηγούμενα κεφάλαια· πρώτα παρουσιάζεται το αρχαίο κείμενο του Μυστικού Ευαγγελίου και η συνάφειά του και στη συνέχεια εξετάζονται ζητήματα σχετικά με την εύρεσή του, την αξία του ως πηγή και τη γνησιότητά του.
Περιεχόμενο – δομή του κειμένου (απόκρυφου ευαγγελίου και επιστολής)
Το κείμενο, το οποίο διασώζει τα δύο αποσπάσματα του Μυστικού Ευαγγελίου, είναι μία επιστολή του Κλήμεντα Αλεξανδρέα (140/150 – 220 μ.Χ.). Στους πρώτους στίχους 1-7, ο συγγρ. της επιστολής καταδικάζει την αίρεση του Καρποκράτη. Στους στίχους 8-11 αναπτύσσεται το θέμα της αλήθειας (υπάρχουν αληθινά πράγματα, υπάρχει η αλήθεια, υπάρχει όμως και μία αληθινή αλήθεια, την οποία μόνο η γνήσια πίστη γνωρίζει). Από το στ. 11 εξ. ο συγγρ. ασχολείται με το θέμα του Μυστικού Ευαγγελίου του Μάρκου. Στην αρχή (στ. 11-15) ο Κλήμης ασκεί κριτική στα όσα λένε οι Καρποκρατιανοί για το ευαγγέλιο του Μάρκου. Ακόμη κι όταν λένε κάτι αληθές, αυτό είναι αναμεμειγμένο με τόσα ψεύδη, που δεν έχει καμία αξία. Στους στ. 15-18 δίνονται κάποιες πληροφορίες για το κατά Μάρκον. Ο Μκ ως μαθητής του Πέτρου κατέγραψε στη Ρώμη τα έργα του Κυρίου, δεν περιέλαβε όμως στο ευαγγέλιό του κάποιες περισσότερο «μυστικές» όψεις του έργου του Ιησού. Το ευαγγέλιό του είναι περισσότερο ευαγγέλιο των κατηχουμένων. Στους στ. 18-26 παρουσιάζεται η ιστορία συγγραφής της αλεξανδρινής εκδοχής του κατά Μάρκον. Όταν ο Μάρκος πήγε στην Αλεξάνδρεια, αποφάσισε να επεξεργαστεί το ευαγγέλιό του προσδίδοντάς του τώρα ένα περισσότερο πνευματικό χαρακτήρα. Το νέο αυτό κείμενο απευθυνόταν στους ώριμους πνευματικά χριστιανούς. Και πάλι ο Μάρκος δεν κατέγραψε κάθε δύσκολο και υψηλό νόημα, αλλά κράτησε μυστική την «ιεροφαντικήν διδασκαλίαν του Κυρίου» (στ. 23) (ένας όρος που θυμίζει τα αρχαία μυστήρια). Από το στ. 27 της πρώτης σελίδας του χειρογράφου έως και το στ. 2 της δεύτερης σελίδας γίνεται λόγος για τα όσα ακολούθησαν το θάνατο του Μάρκου. Η εκκλησία της Αλεξάνδρειας έχει στην κατοχή της αυτό το δεύτερο ευαγγελικό κείμενο, το οποίο όμως είναι προσβάσιμο μόνο στους μυημένους στα μεγάλα μυστήρια. Από το στ. 2 έως στ. 13 εμφανίζονται στο προσκήνιο ο Καρποκράτης και οι οπαδοί του, που θεωρούν ότι αυτό το κείμενο εξυπηρετεί τις γνωστικές τους τάσεις και αλλοιώνουν το κείμενο του αρχαίου ευαγγελικού κειμένου. Επομένως στην Αλεξάνδρεια σύμφωνα με την επιστολή κυκλοφορούσαν 3 διαφορετικές εκδοχές του κατά Μάρκον: το κανονικό κείμενο που έφερε ο Μάρκος από τη Ρώμη, η πνευματική εκδοχή, που συνέγραψε ο Μάρκος στην Αλεξάνδρεια και τέλος το αλλοιωμένο κείμενο των Καρποκρατιανών. Στους στ. 10-13 της 2ης σελίδας το θέμα και πάλι είναι η αλήθεια. Ο Κ. προτείνει την εξής ανάγνωση των στ. 11-12: θα πρέπει να ζητηθεί από τους Καρποκρατιανούς να υποστηρίξουν με όρκο τη θέση τους ότι το Μυστικό ευαγγέλιο του Μάρκου δεν έχει υποστεί αλλοιώσεις. Με τη βοήθεια βιβλικών χωρίων ο Κλήμης εξηγεί τον τρόπο που πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει τους Καρποκρατιανούς και γενικότερα τους αιρετικούς.
Από το στ. 19 ο Κλήμης παραθέτει τα δύο αποσπάσματα του Μυστικού Ευαγγελίου. Ανάμεσα στο Μκ 10,34 και 10,35 πρόσθεσε ένα νέο κείμενο. Ο Ιησούς και οι μαθητές του πηγαίνουν στη Βηθανία πέραν του Ιορδάνη. Εκεί ζούσε μία γυναίκα, της οποίας ο αδελφός πέθανε. Μετά από παράκλησή της ο Ιησούς ανασταίνει το νεαρό άνδρα (η αφήγηση χρησιμοποιεί στοιχεία από τη διήγηση της ανάστασης του Λαζάρου στο Ιω και από τη διήγηση του Μάρκου για την ανάσταση του Ιησού). Ο νεαρός («νεανίσκος») «ἐμβλέψας αὐτῷ [τῷ Ἰησοῦ] ἠγάπησεν αὐτὸν» (φράση που αντιστρέφει όσα λέγονται στο κανονικό Μκ 10,21). Ο Ιησούς δεν του επιτρέπει να τον ακολουθήσει. Αργότερα πληροφορούμαστε ότι ο νεαρός άνδρας ήταν πλούσιος. Μετά από 6 μέρες ο Ιησούς του αναθέτει μία αποστολή, η οποία δε μας αποκαλύπτεται. Αργά το απόγευμα αναζητά τον Ιησού (η σκηνή θυμίζει τη συνάντηση με το Νικόδημο στο Ιω 3,2). Φορά μόνο «σινδόνα ἐπὶ γυμνοῦ», μια φράση που θυμίζει το Μκ 14,51 (τη σκηνή σύλληψης του Ιησού). Ο νεαρός μένει όλη τη νύχτα κοντά στον Ιησού και γίνεται μαθητής του. Στη συνέχεια ο Ιησούς αναχωρεί. Εδώ το τελειώνει η πρώτη περικοπή.
Η δεύτερη περικοπή ακολουθεί το 10,46 του κανονικού ευαγγελίου. Στην Ιεριχώ περιμένουν τον Ιησού η αδελφή του νεαρού, η μητέρα του και η Σαλώμη κι ο Ιησούς δεν τις δέχεται. Το γιατί δεν είναι βέβαιο.
Γι’ αυτά τα δύο κείμενα, που είναι γνήσια, ο Κλήμης υπόσχεται ότι θα δώσει μία εξήγηση, το κείμενο όμως διακόπτεται δυστυχώς εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου