Σάββατο 25 Απριλίου 2009

Άρθρο του Lüdemann για τη σχέση των βιβλικών σπουδών με τη Θρησκειοϊστορική Σχολή

Ο καθηγητής Gerd Lüdemann έχει αναρτήσει στη σελίδα του το άρθρο για τη σχέση βιβλικών επιστημών και Θρησκειοϊστορικής Σχολής. Το άρθρο του θα δημοσιευθεί στο τεύχος 28:2 (2008) του Toronto Journal of Theology. Για να το διαβάσετε πατήστε στον παρακάτω τίτλο:

Το νέο τεύχος του ΖABR

Στο νέο τεύχος του Zeitsschrift für altorientalische und biblische Rechtsgeschichte 14 (2008) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

  • Caroline Waerzeggers - Michael Jursa, "On the initiation of Babylonian priests", 1-38
  • Richard Haase, "Fälle der Befreiung von den öffentlichen Dienstpflichten sahhan und luzzi nach der hethitischen Rechtssatzung", 39-46
  • Paul B. Harvey - Baruch Halpern, "W.M.L. de Wette's 'Dissertatio critica ...' : context and translation", 47-85
  • Eckart Otto, "Deuteronomiumsstudien : 1: die Literaturgeschichte von Deuteronomium 1-3", 86-236
  • Nadav Na'aman, "Sojourners and Levites in the kingdom of Judah in the seventh century BCE", 237-279
  • David Rothstein, "The titles of the "secondary" wives in Genesis and Jubilees : literary and legal implication", 280-290
  • Joseph Fleishman, "Variations on "set among sons" in Jeremiah 3:19", 291-310
  • Klaus P.Adam, "Law and narrative : the narratives of Saul and David understood within the framework of a legal discussion on homicide law (Ex 21:12-14)", 311-335
  • Eckart Otto, "Zum ost-westlichen Rechtstransfer im antiken Mittelmeerraum : ein Bericht über zwei Forschungsprojekte in Innsbruck und Basel", 336-349
  • Martin Arneth, "Der Gotteskämpfer am Jabbok", 350-364
  • Eckart Otto, "Das Buch Levitikus zwischen Priesterschrift und Pentateuch", 365-407
  • Volker Wagner, "Die seranîm der Philister und die Ältesten Israels", 408-433
  • Eckart Otto, "Ersetzen oder Ergänzen von Gesetzen in der Rechtshermeneutik des Pentateuch : zu einem Buch von Jeffrey Stackert", 434-442
  • Roger Tomes, "Home-grown or imported? : an examination of Bernard Jackson's 'Wisdom-laws'", 443-462
  • Eckart Otto, "Ist das Deuteronomium "nicht mehr und nicht weniger als eine 'Lehrstunde der Geschichtsdidaktik'"? : zu einem Buch von Johannes Taschner", 463-474
  • Eckart Otto, "'Gender mainstreaming' im biblischen und altorientalischen Recht", 475-486

Παρασκευή 24 Απριλίου 2009

Τρίτη συνάντηση της Prague-Princeton Biennale for Jesus Research - Ημέρα τρίτη

Τελευταία μέρα του συνεδρίου σήμερα. Οι εισηγητές πραγματεύθηκαν θέματα σχετικά με τη ζωή του Ιησού.

Ο πρώτος εισηγητής ήταν ο καθ. Ithamar Gruenwald [Of What Are Jews Guilty: A New Answer (Matthew 27,25)]. Στην εισήγησή του πρότεινε μία νέα ερμηνεία του σχετικού χωρίου, το οποίο εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αποτελεί ένα αγκάθι στο διάλογο Ιουδαίων-Χριστιανών. Ας σημειωθεί ότι ο σχετικός στίχος ανήκει στο ιδιαίτερο υλικό του Ματθαίου. Με αφορμή αυτόν το στίχο ο καθηγητής έθεσε ζητήματα επιστημολογίας της Κ.Δ. και πρότεινε την απελευθέρωση των σπουδών της Κ.Δ. από τις υπόλοιπες θεολογικές δεσμεύσεις (κυρίως αναφέρθηκε στον τρόπο που τέτοια κείμενα χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα για την προώθηση συγκεκριμένων εθνικιστικών ιδεολογιών κτλ.). Όσον αφορά στο κείμενο παρουσίασε μία σειρά από μαρτυρίες από την Τανναϊτική γραμματεία και υποστήριξε ότι η φράση εδώ έχει την έννοια της εγγύησης εκ μέρους των μαρτύρων εναντίον του Ιησού και της ανάληψης κάθε ευθύνης για τα λεγόμενά τους και για την καταδίκη του Ιησού.

Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο M. Wojciechowski (The Symbolic Acts of Jesus). O καθηγητής παρατήρησε ότι διάφορες συμβολικές πράξεις του Ιησού μπορούν να θεωρηθούν ως ουδέτερα παραδείγματα των παραδόσεων σχετικά με τη ζωή του. Η μελέτη τους είναι απελευθερωμένη από οποιεσδήποτε προκαταλήψεις, γιατί αυτή η κατηγορία δεν είναι σημαντική ούτε για τη θεολογία της αρχαίας Εκκλησίας ούτε για τους σύγχρονους ερευνητές. Παρουσίασε μία σειρά από παραδείγματα συμβολικών πράξεων: την παρουσία του στο ίδιο τραπέζι με τελώνες, το άγγιγμα ή την επίθεση των χειρών, το άγγιγμα ενός λεπρού, το ότι έφτυσε και στη συνέχεια ακούμπησε με τα χέριά του, την ευλογία των παιδιών, τη θριαμβευτική είσοδο στην Ιερουσαλήμ, το ότι καταράστηκε τη συκιά, την εκδίωξη των εμπόρων από το ναό, το ότι έπλυνε τα πόδια των μαθητών, το ότι αρνήθηκε να πιει κρασί πριν τη σύλληψή του, το ότι μετέδωσε με την αναπνοή του το Άγιο Πνεύμα. Ο ομιλητής υποστήριξε ότι είναι πιθανό να εντοπίσουμε μέσα στα ευαγγέλια αξιόπιστες παραδόσεις για τον ιστορικό Ιησού και για τις προθέσεις του.

Ο επόμενος ομιλητής ήταν ο καθηγητής S. Boe [Is there a relationship between Paul's idea of being "crucified with Christ" (Gal 2:19; 5:24; 6:14; Rom 6:6) and the Logia on Cross-bearing (Mt 10:38; 16:24; Mk 8:34; Lk 9:23; 14:27)?]. Ο Boe έκανε μία φιλολογική ανάλυση των σχετικών χωρίων. Υποστήριξε ότι η σταύρωση δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ στην αρχαιότητα ως μεταφορά με θετικό περιεχόμενο. Υποστήριξε ότι ο Παύλος γνώριζε τη συνοπτική παράδοση, την οποία εδώ έμμεσα αναπτύσσει χωρίς να παραθέτει κατά λέξη.

H τελευταία πρωινή εισήγηση ήταν εκείνη του P. Pokorný (Jesus' Expectation of the Kingdom of God and Post-Easter Eschatology). O ομιλητής ασχολήθηκε με το γνωστό θέμα της καθυστέρησης της παρουσίας. Οι πρώτοι χριστιανοί αντιμετώπισαν έντονα το πρόβλημα, φαίνεται όμως ότι πολύ σύντομα το έλυσαν (ίσως μέσα στην πρώτη γενιά) και η διδασκαλία του Ιησού για την επικείμενη παρουσία παρέμεινε μέσα στον κανόνα, κάτι που δηλώνει ότι στην εξαγγελία της παρουσίας υπήρχαν στοιχεία που έδιναν τη δυνατότητα στους μαθητές του να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ της προσδοκίας της Βασιλείας του Θεού και της μεταπασχάλιας εσχατολογίας. Η ανάστασή του σύντομα ερμηνεύθηκε ως η αποκατάσταση της εικόνας του Θεού, ο οποίος δεν ξεχνά τους ταπεινωμένους και αυτούς που πεθαίνουν. Αυτό αποτέλεσε και τη βάση για την κατανόηση του θανάτου του Ιησού ως θανάτου για "τους άλλους".

Η πρώτη ομιλία το απόγευμα ήταν εκείνη του καθ. C. Breytenbach (From Mark's Son of God to Jesus of Nazareth: a cul-de- sac?). Ο ομιλητής παρουσίασε τις τάσεις που αναπτύχθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια στο χώρο της έρευνας του ιστορικού Ιησού και ασχολήθηκε με τον τρόπο που λειτούργησε η μνήμη (συλλογική και ατομική στη διάσωση της παράδοσης για τον Ιησού). Συζήτησε τη σχέση μνήμης και ιστοριογραφίας καθώς και εκείνη μεταξύ μνήμης και κοινότητας. Εφαρμόζοντας όσα θεωρητικά είπε στο πρώτο μέρος στο κείμενο του Μκ και στον τρόπο που παρουσιάζει τον Ιησού, τόνισε τη μεγάλη δυσκολία να επιστρέψουμε στον ιστορικό Ιησού της Ναζαρέτ που είναι και το θέμα όλων αυτών των παραδόσεων.

Στη συνέχεια ο καθ. T. Fornberg (Mark 9:1 - A Reference to the Transfiguration and / or the Parousia?) ασχολήθηκε με το θέμα της σχέσης παρουσίας και μεταμόρφωσης. Στο Μκ 9,1 η φράση "μετά από έξι μέρες" συνδέει το Μκ 8 (με την ομολογία του Πέτρου) με το Μκ 9 για τη μεταμόρφωση. Σύμφωνα με τον ομιλητή το Μκ 9,1 για τη βασιλεία του Θεού μοιάζει να είναι περισσότερο χαρακτηριστικό του Ιησού από ό,τι το Μτ 16,28 για την παρουσία του Χριστού. Ο Μτ άλλαξε τη διατύπωση. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί τη λ. "παρουσία" στο κεφ. 24 μπορεί να συγκριθεί με το 2 Πετ 1 και 3 με τη σύνδεση μεταξύ της παρουσίας και της μεταμόρφωσης. Επειδή η μεταμόρφωση μπορεί να θεωρηθεί μια πρόγευση της βασιλείας του Θεού που θα έρθει εν δυνάμει ο Μτ δεν παραποίησε το αρχικό μήνυμα, αλλά επικεντρώθηκε σε έναν άλλο τρόπο περιγραφής των εσχατολογικών γεγονότων. Η χρήση του Μκ 9,1 με άμεση σύνδεση προς τα 9,2-8 υποστηρίζεται από τους περισσότερους αρχαίους χριστιανούς συγγραφείς που ασχολούνται με το θέμα. Την ίδια στιγμή οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκουν να υπάρχει και μία σύνδεση με την παρουσία. Ο Μτ ξαναέγραψε το Μκ 9,1 με έναν τέτοιο τρόπο ώστε να ανοίξει τη δυνατότητα για μία αυστηρά εσχατολογική ερμηνεία, η οποία σήμερα αποδεικνύεται λανθασμένη, αφού έχουν περάσει 2000 χρόνια. Είναι ένα ανοικτό θέμα σύμφωνα με τον ομιλητή, εάν ο Ιησούς διατύπωσε ποτέ μια τέτοια ιδέα.Το Μκ 13,32 με το παράλληλό του στο Μτ φαίνεται να υποστηρίζουν το αντίθετο. Επομένως το συμπέρασμα κάποιων ερμηνευτών ότι ο Ιησούς έσφαλε σχετικά με την έλευση της παρουσίας, φαίνεται να είναι βιαστικό.

Η τελευταία εισήγηση ήταν εκείνη του M. Myllykoski (The Descent of the Spirit and the Voice of the Father. The Text of Mark 1:10-11 and its Parallels). Στην εισήγησή του ο ομιλητής συνέδεσε την ιστορία του κειμένου του συγκεκριμένου χωρίου 1,10-11 με την ιστορία του αρχέγονου χριστιανισμού κατά το 2ο αι. Κατά την εποχή εκείνη μία σειρά από αποκλίνοντες από τη γενικά αποδεκτή πίστη τόνισαν ότι κατά το βάπτισμα του Ιησού η θεϊκή δύναμη κατέβηκε από τον ουρανό και μπήκε μέσα στον Ιησού. Αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζεται στην παράδοση του κειμένου των συνοπτικών ευαγγελίων. Στα χειρόγραφα του 2ου αι. και σε άλλους μάρτυρες του ίδιου αιώνα προτιμάται η ιδέα ότι η κάθοδος του Πνεύματος έγινε μέσα στον Ιησού (εἰς αὐτὸν). Αυτή όμως η γραφή του κειμένου αμφισβητείται όλο περισσότερο στη συνέχεια και αντικαθίσταται με την ουδέτερη δογματικά έκφραση "ἐπ' αὐτόν". Σε πολλούς μάρτυρες του κειμένου Δυτικού Τύπου το κείμενο Μτ 3,16 είναι εγγύτερα στο Μκ 1,10 από ό,τι στο Αλεξανδρινό Κείμενο και τονίζει την κάθοδο του Πνεύματος ως μία προσωπική εμπειρία του Ιησού. Αυτή η αρχαία παράδοση αντικαταστάθηκε από μία σκηνή καθόδου του Πνεύματος, της οποίας μάρτυρες γίνονται οι παρευρισκόμενοι. Αυτή η παράδοση διασώζεται σο κείμενο της πλειονότητας των μαρτύρων και υιοθετήθηκε από την NTG 27. Το κείμενο Δυτικού Τύπου με τη φωνή του Πατέρα στο Λκ 3,22 επίσης έχει πολλούς μάρτυρες από το 2ο αι., αλλά κι αυτή η γραφή δίνει στη συνέχεια τη θέση της σε εκείνη που είναι γνωστή από τα Μκ και Μτ.

Η επόμενη συνάντηση προγραμματίζεται να γίνει σε δύο χρόνια στο Princeton. Ήδη μέχρι το φθινόπωρο 2009 θα κυκλοφορήσουν τα πρακτικά των δύο πρώτων συναντήσεων (από τις εκδόσεις Eerdmans) και τα πρακτικά του παρόντος συνεδρίου θα εκδοθούν από τον εκδοτικό οίκο Mohr Siebeck αργότερα.

Ένα άρθρο για τη λατρεία του αυτοκράτορα στον Ιωάννη και Λουκά

Στο νέο τεύχος του Münchener theologische Zeitschrift 60:1 (2009) έχει δημοσιευθεί μεταξύ άλλων και το εξής άρθρο βιβλικού ενδιαφέροντος:

Stephan Witetschek, "Christus und Caesar bei Lukas und Johannes : der Kaiserkult in Ephesos und das Neue Testament", 51-61

Πέμπτη 23 Απριλίου 2009

Τρίτη συνάντηση της Prague-Princeton Biennale for Jesus Research - Ημέρα δεύτερη

Η σημερινή μέρα ήταν ιδιαίτερα πλούσια και οι περισσότερες εισηγήσεις πολύ καλές.

Πρώτη εισήγηση σήμερα το πρωί ήταν εκείνη του καθ. Gerd Theißen (Historischer Jesus und kerygmatischer Jesus). O ομιλητής έθεσε στην αρχή το ερώτημα πώς μπορεί να εξηγηθεί ιστορικά ότι οι άνθρωποι είδαν στον Ιησού κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό άνθρωπο. Οι απαντήσεις που έχουν δοθεί μέχρι σήμερα είναι οι εξής: 1) επειδή το δήλωσε ο ίδιος ο Ιησούς, 2) εξαιτίας των εμφανίσεων μετά την ανάσταση και 3) επειδή του αποδόθηκε ο ρόλος του σωτήρα που ήταν γνωστός από το περιβάλλον του. Ο καθηγητής σχολίασε τις τρεις αυτές απαντήσεις και τις συνέδεσε αντίστοιχα με 1) την αρχαία αντίληψη για την κοινωνική θέση, 2) τη μονοθεϊστική δυναμική και 3) το συγκρητισμό της υπέρβασης (στην αντιπαράθεση των αρχαίων χριστιανών με τις διάφορες μορφές σωτήρων, έπρεπε να τονίσουν ότι ο Ιησούς ήταν πολύ ανώτερος από όλους αυτούς).
Σε αυτά τα τρία σημεία ο Theißen πρόσθεσε ένα τέταρτο, το οποίο βασίζεται στη γνωσιολογική θρησκειολογία. Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν οι αντίθετες προς τις γενικά αποδεκτές ιδέες οδηγούν στην υπέρβαση των οντολογικών ορίων και γίνονται αφορμή για τη διάδοση θρησκευτικών ιδεών. Σύμφωνα με τον ομιλητή αυτό το θεωρητικό μοντέλο μπορεί να εξηγήσει τη διάδοση του κηρύγματος για τον Χριστό.

Ο δεύτερος ομιλητής ήταν ο καθηγητής U. Luz (The Use of Jesus-traditions in the Post-Pauline Letters and Paul). Θέμα της εισήγησής του ήταν η χρήση της παράδοσης του Ιησού από τον Παύλο και η διερεύνηση του κατά πόσο ο χριστιανισμός του Παύλου (για τον οποίο έκανε λόγο η θρησκειοϊστορική Σχολή) μπορεί να θεωρηθεί μία νέα θρησκεία σε σύγκριση προς το κίνημα του Ιησού στην Παλαιστίνη. Είναι ο Παύλος ο δεύτερος ιδρυτής του Χριστιανισμού; Στο πρώτο μέρος της εισήγησης ο Luz αναζήτησε ίχνη της παράδοσης για τον Ιησού σε κείμενα του αρχέγονου Χριστιανισμού εκτός του Παύλου (Ιγνάτιο, Πολύκαρπο, ποιμαντικές επιστολές κ.ά.) Τα συμπεράσματα αυτού του πρώτου μέρους ήταν ότι οι συγγραφείς αυτών των κειμένων είχαν καλή γνώση της παράδοσης του Ιησού, κυρίως γνώριζαν τον Ματθαίο κι ίσως και τον Λουκά και οι αναφορές στον Κύριο δεν είναι κατά λέξη παραπομπές σε λόγιά του αλλά συνήθως είναι προσαρμοσμένες στη συνάφεια ή παρατίθενται από μνήμης.
Στον Παύλο υπάρχουν τέτοιες σαφείς αναφορές στα λόγια του Κυρίου αλλά και πάλι δεν είναι κατά λέξη παραθέσεις. Αυτές οι αναφορές δεν είναι αρκετές. Όσον αφορά στο υλικό από την παράδοση του Ιησού, που παραθέτει, αυτό σχετίζεται με την ιστορία του Πάθους και με λόγια του Ιησού που συνδέονται με την Ομιλία σε πεδινό τόπο. Το συμπέρασμα της σύγκρισης με τα παραδείγματα από τα άλλα κείμενα του αρχέγονου Χριστιανισμού είναι ότι υπάρχει μία συνέχεια μεταξύ τους. Ο Παύλος δεν αποτελεί εξαίρεση και φυσικά δεν υπήρξε ο ιδρυτής ενός χριστιανισμού που δεν στηριζόταν στον Ιησού.

Η επόμενη εισήγηση ήταν εκείνη του P. Marecek [The Appearance of Jesus on the Road to Emmaus (Lk 24:13-35). Its Historicity and Significance]. Ο ομιλητής χρησιμοποίησε διάφορα ερμηνευτικά εργαλεία για να αναπαραστήσει την ιστορία του συγκεκριμένου κειμένου, να εντοπίσει την ιστορική του συνάφεια και να αναδείξει το νόημά του. Με τη βοήθεια της κριτικής των μορφών ανέλυσε τις ενότητες του κειμένου για να εντοπίσει τις χαρακτηριστικές δομές και τα θέματα της περικοπής. Στη συνέχεια εφαρμόζοντας την κριτική της σύνταξης ο ομιλητής παρουσίασε τον τρόπο που ο συγγραφέας του τρίτου ευαγγελίου επέλεξε και ενέταξε τις πηγές του κατά τη σύνταξη της συγκεκριμένης περικοπής.

Η τελευταία εισήγηση της πρωινής συνεδρίας ήταν εκείνη της καθηγήτριας M. Rysková (Paulus und die Tradition der Jesusworte). Η εισηγήτρια τόνισε στην αρχή τη σημασία που είχε η προφητική παράδοση στις αρχαίες εκκλησιαστικές κοινότητες. Ιδιαίτερα στις κοινότητες που ίδρυσε ο Παύλος το χάρισμα της προφητείας έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Στη συνέχεια έθεσε τα εξής ερωτήματα: πώς ήταν αυτή η παράδοση, αν μπορεί να εντοπισθεί στα κείμενα του Παύλου, που είναι από τα αρχαιότερα της Κ.Δ., τι μπορεί να εντοπισθεί σε αυτά, αν υπάρχει μία σχέση μεταξύ της παράδοσης και της προφητείας στις παύλειες κοινότητες. Η απάντηση στα ερωτήματα έγινε σε τρία μέρη: στην αρχή η Rysková ανέλυσε το θέμα του Παύλου ως προφήτη στη γραμμή των προφητών της Π.Δ., στη συνέχεια εξέτασε τη σχέση του Παύλου με την παράδοση των λόγων του Ιησού και τέλος, επικεντρώθηκε στο 1 Θεσσ 4,15 εξ. ως ένα πιθανό παράδειγμα ενός προφητικού λόγου του Παύλου ο οποίος συνεχίζει τους λόγους του Ιησού. Σε αυτό το παράδειγμα καθίσταται σαφές ότι η "προφητική ερμηνεία" που κάνει ο Παύλος έδωσε την ευκαιρία σύνδεσης των ιδεών της παράδοσης (κηρύγματος) με συγκεκριμένα προβλήματα της χριστιανικής ζωής.

Στην απογευματινή συνεδρία πρώτος ομιλητής ήταν ο J. Charlesworth (The Historical Jesus in the Fourth Gospel: A Paradigm Shift). Ο ομιλητής αμφισβήτησε την άποψη, η οποία κυριαρχεί μέχρι και σήμερα στην έρευνα του ιστορικού Ιησού, ότι το κατά Ιωάννην δεν παρέχει καμιά ιστορική μαρτυρία για τη ζωή του Ιησού. Ανέφερε 10 λόγους γιατί αυτό δε μπορεί να ισχύσει: 1) το κατά Ιωάννην έχει βέβαια έντονο θεολογικό χρωματισμό αλλά δεν είναι το μόνο ευαγγέλιο που έχει θεολογία, 2) ο Ιωάννης δεν εξαρτάται απόλυτα από τους συνοπτικούς, 3) οι παραδόσεις που διασώζει το Ιω δεν είναι υποχρεωτικό να είναι μεταγενέστερες εκείνων των συνοπτικών, 4) οι συνοπτικοί δεν είναι ανώτεροι από το Ιω όσον αφορά στις ιστορικές πληροφορίες, 5) η χρονολογία που παρέχουν τα συνοπτικά δεν είναι ανώτερη εκείνης του Ιω, 6) η γεωγραφία των συνοπτικών ίσως προϋποθέτει την έμφαση που θέτει το Ιω στη Γαλιλαία, 7) η εξουσία του Ιησού και η αντίληψη που έχει για τον εαυτό του δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του Ιω, 8) οι παραδόσεις του Ιω για τους λόγους του Ιησού μπορεί να στηρίζονται σε υλικό αρχαιότερο των συνοπτικών, 9) ονόματα και ανωνυμία: δεν υπάρχουν κανόνες στον τρόπο που μεταδόθηκαν οι παραδόσεις, 10) το Ιω γνωρίζει τον Ιουδαϊσμό πριν το 70 καλύτερα από τους συνοπτικούς. Η πρόταση του Charlesworth είναι ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι πηγές κι ότι τα αρχαιολογικά δεδομένα αποδεικνύον ότι υπάρχει ιστορικό υλικό σχετικά με τον Ιησού στο Ιω.

Η δεύτερη εισήγηση ήταν του V. Vitkovskyi (Hat Jesus historische Parallelen? Methodologische Erwägungen). Η εισήγησή του στηρίχθηκε σε δύο βασικές θέσεις: α) ότι τουλάχιστον μερικοί λαοί μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους, γιατί έχουν την ίδια πορεία και β) ότι η μορφή του Ιησού δεν είναι απλά ιστορική αλλά και λογοτεχνική. Στη συνέχεια σύγκρινε την πορεία τεσσάρων λαών: Έλληνες, Ιουδαίοι, Τσέχοι και Ρώσοι και τέσσερις μορφές από αυτούς τους λαούς: Σωκράτη, Ιησού, Huss κι έναν εθνικό ήρωα των Ρώσων (μου διαφεύγει το όνομα) και προσπάθησε να βρει ομοιότητες μεταξύ τους και να διατυπώσει ένα μοντέλο του αγωνιστή, μάρτυρα ήρωα. [Α.Τ. τα πρόσωπα που χρησιμοποίησε δεν είχαν κοινά στοιχεία μεταξύ τους, κάτι που επισημάνθηκε στις ερωτήσεις. Η μόνη εγγύτητα που μπορεί να διαπιστωθεί είναι μεταξύ του Σωκράτη και του Ιησού. Επίσης ο τρόπος που παρουσιάστηκε η πορεία της ιστορίας των τεσσάρων λαών ήταν υπεραπλουστευτική και αστήρικτη σε ιστορικά στοιχεία.]

Στη συνέχεια ο J. Klimes διάβασε τη δική του εισήγηση (Jesus' gradual acceptation of an identity of suffering Messiah from the point of view of psychology). Ουσιαστικά προσπάθησε να εντοπίσει στο πρόσωπο του Ιησού μία πορεία ανάπτυξης της αυτοσυνειδησίας του ιδιαίτερα λίγο πριν από το πάθος με τη βοήθεια του μοντέλου της των φάσεων ανάπτυξης μίας νέας ταυτότητας μετά από ένα σοκ. [Α.Τ.: στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίσθηκε το πρόβλημα εφαρμογής τέτοιων ψυχολογικών μοντέλων σε ένα πρόσωπο, όπως είναι ο Ιησούς, για τον οποίο δε διαθέτουμε τίποτε άλλο από τις αφηγήσεις τρίτων για το πρόσωπό του.]

Τελευταία ήταν η δική μου εισήγηση (Judas' death: A Case of Early Christian damnatio memoriae?). Στην εισήγηση σύγκρινα τρεις αφηγήσεις για το θάνατο του Ιούδα (Μτ 27,3-10, Πρξ 1,15-20 και ένα απόσπασμα του Παπία) και εντόπισα τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν στον παρελθόν να συνδυασθούν αυτές οι αφηγήσεις σε μία ενιαία αφήγηση για το θάνατο του Ιούδα, οι τρόποι που πεθαίνει ο Ιούδας είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους. Αυτό σε συνδυσμό με την έντονη παρουσία χωρίων και έμμεσων αναφορών στην Π.Δ. στις συγκεκριμένες αφηγήσεις έθεσε το ερώτημα κατά πόσο αυτές είναι ιστορικά αξιόπιστες. Η σύγχρονη έρευνα για την πολιτισμική μνήμη κατέληξε σε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα: οι αρχαίες κοινωνίες διέσωσαν γεγονότα μέσα σε προφορικές παραδόσεις, οι οποίες όμως δεν είναι απλά ξερές αφηγήσεις και "δοχεία" αποθήκευσης δεδομένων αλλά μάλλον μία δημιουργική και συνθετική ανάμνηση των γεγονότων. Ο αφηγητής δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετεί τις πληροφορίες του. Επομένως δε μπορεί να υπάρξει ένας μόνο τρόπος ανάμνησης ενός συγκεκριμένου γεγονότος / προσώπου αλλά πολλοί ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας. Άλλωστε η μνήμη δεν είναι συνήθως ατομική αλλά διαμορφώνεται μέσα σε συλλογικές συνάφεις (κοινωνική μνήμη). Επομένως τα χωρία της Π.Δ. στην περίπτωση του Ιούδα δημιουργούν τέτοια πλαίσια εναποθέτησης των δεδομένων σχετικά με τον Ιούδα και με τα παραπάνω μπορεί να εξηγηθεί η ύπαρξη των διαφορετικών αφηγήσεων για το θάνατο του Ιούδα. Αυτές οι αφηγήσεις παρά τις διαφορές τους παρουσιάζουν ένα κοινό σημείο: όλες παρουσιάζουν τον Ιούδα αρνητικά ατιμάζοντας τη μνήμη του. Αυτή η τάση θα μπορούσε να συνδεθεί με ένα ανάλογο φαινόμενο του ελληνορωμαϊκού κόσμου, τη damnatio memoriae (στο κείμενο χρησιμοποιήθηκε όχι με τη συνηθισμένη έννοια της απάλειψης ενός ονόματος από μία επιγραφή ή της παράστασης ενός αυτοκράτορα από νομίσματα κτλ.αλλά με τη γενικότερη τάση ατίμωσης του ονόματος εκείνου που θεωρήθηκε προδότης). Από κοινωνιολογική άποψη αυτές οι πρακτικές σκοπό έχουν να ενισχύσουν την ταυτότητα μίας ομάδας, να θέσουν τα όρια της αποβάλλοντας έξω από αυτά καθένα που την απειλεί. Σε λογοτεχνικό επίπεδο μία ιδιαίτερη περίπτωση damnatio κάποιου είναι η περιγραφή του θανάτου των ασεβών, υβριστών, προδοτών κτλ. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιγραφές (ξαφνικός θάνατος, αρρώστεια με φρικτά συμπτώματα κτλ.) απαντούν και στις τρεις αφηγήσεις για τον θάνατο του Ιούδα. Στην περίπτωση του Μτ η αυτοκτονία του Ιούδα δε φαίνεται να είναι μία ευγενική πράξη αλλά ο θάνατος που αρμόζει σε έναν προδότη. Βέβαια στο Μτ έχουμε ίχνη μόνο αυτής της damnatio [όπως μου επεσήμανε στη συζήτηση και ο καθ. Luz] στις Πρξ όμως και στον Παπία αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο. Για να πετύχουν αυτήν την αμαύρωση της μνήμης του Ιούδα οι τρεις αυτές παραδόσεις χρησιμοποιούν μοτίβα του θανάτου του ασεβούς που είναι γνωστά από το περιβάλλον και κείμενα της Π.Δ. Με τη βοήθεια της διακειμενικότητας και της λεγόμενης interfigurality (μεταβίβαση στο χαρακτήρα μίας ιστορίας χαρακτηριστικών ενός άλλου χαρακτήρα από άλλο κείμενο) οι τρεις αυτές παραδόσεις προειδοποιούσαν τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας και όριζαν τα χαρακτηριστικά του αληθινού μέλους της εκκλησιαστικής κοινότητας.

Ένα νέο άρθρο στο JGRChrJ 6 (2009)

Αναρτήθηκε στο ηλεκτρονικό τεύχος 6 (2009) του Journal of Greco-Roman Christianity and Judaism το άρθρο του Erlend D. MacGillivray για την έννοια της πατρωνείας και την ανταποδοτικότητα στον ελληνορωμαϊκό κόσμο και στην Κ.Δ.:

"Re-Evaluating Patronage and Reciprocity in Antiquity and New Testament Studies"

Ένα άρθρο για τον Παύλο στο νέο Theologische Revue

Στο νέο Theologische Revue το κύριο άρθρο αυτού του τεύχους [105:2 (2009)] είναι αφιερωμένο στον Παύλο και στη διδασκαλία του "περί δικαιώσεως", όπως αυτή κατανοείται από τη σύγχρονη τάση προσέγγισης του Παύλου, που ονομάζεται New Perspective:

Stefan Schreiber, "Paulus und die Tradition : zur Hermeneutik der "Rechtfertigung" in neuer Perspektive", 91-102

Δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο νέο Revue théologique de Louvain

Στο νέο τεύχος του Revue théologique de Louvain 40:1 (2009) δημοσιεύονται μεταξύ άλλων και δύο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

  • Pierre M. Bogaert, "Les formes anciennes du livre d'Esther : réflexions sur les livres bibliques à traditions multiples à l'occasion de la publication du texte de l'ancienne version latine", 66-77
  • Martin B. Bourgine, "Saint Paul et la philosophie : crise du multiculturalisme et universel chrétien", 78-94

Τετάρτη 22 Απριλίου 2009

Τρίτη συνάντηση της Prague-Princeton Biennale for Jesus Research - Ημέρα πρώτη

Αγαπητοί αναγνώστες του ιστολογίου, βρίσκομαι από σήμερα στην όμορφη Πράγα, γιατί συμμετέχω στην τρίτη συνάντηση της Prague-Princeton Biennale για τον ιστορικό Ιησού. Στο ξενοδοχείο παρέχεται πρόσβαση στο διαδίκτυο κι επομένως θα σας ενημερώσω για τις εργασίες του συνεδρίου.
Σήμερα οι ομιλητές ήταν τρεις: L.M. McDonald, H.-G. Bethge, W. Pratscher.

To θέμα του καθηγητή McDonald ήταν: Jesus Knowledge and Use of So-called Non-canonical Texts
Η παρουσίαση του καθηγητή επικεντρώθηκε στο αν ο Ιησούς ήξερε και χρησιμοποίησε μη κανονικά κείμενα ως ιερά θρησκευτικά κείμενα, δηλαδή ως έγκυρες γραπτές πηγές. Έκανε μία σύγκριση μεταξύ των Παραβολών του Ενώχ και των κανονικών ευαγγελίων. Υποστήριξε ότι ο Ιησούς γνώριζε τις παραδόσεις για τον Υιό του Ανθρώπου που υπάρχουν στις Παραβολές του Ενώχ και σε άλλα μη κανονικά ιουδαϊκά κείμενα.

Ο δεύτερος ομιλητής ήταν ο καθηγητής H.-G. Bethge (Neuinterpretationen der Jesustradition in Codex Tschacos), o οποίος ασχολήθηκε με το θέμα της παρουσίασης της μορφής του Ιησού στα κείμενα του κώδικα Tschacos (πρόκειται για τον κώδικα που περιείχε μεταξύ άλλων κειμένων και το ευαγγέλιο του Ιούδα). Τα κείμενα EpPt και 1 ApocJac παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες σε σχέση με το κείμενο των ίδιων βιβλίων στη συλλογή του Ng Hammadi.

Tέλος ο καθ. W. Pratscher (Die Jesustraditionen im 2. Clemensbrief) παρουσίασε τα βιβλικά παραθέματα λογίων του Κυρίου που διασώζονται στη Β΄ επιστολή του Κλήμεντος. Παρουσιάζουν μία έντονη εξάρτηση από το κείμενο του Ματθαίου. Ο Pratscher πρότεινε διάφορες θεωρίες: απευθείας εξάρτηση απ΄το κείμενο του ευαγγελίου, εξάρτηση από την προφορική παράδοση, ένα απόκρυφο ευαγγέλιο ή μία συλλογή βιβλικών παραθεμάτων. 4 επιπλέον κείμενα υπαινίσσονται σχέσεις με απόκρυφη παράδοση. Θέματά τους είναι η καθυστέρηση της παρουσίας και η σωστή συμπεριφορά. Ο Pratscher υποστήριξε μάλιστα ότι σε αυτήν περίπτωση κατά πάσα πιθανότητα υπάρχει μεγαλύτερη εξάρτηση από το απόκρυφο ευαγγέλιο από ό,τι στα άλλα παραθέματα.

Ένα νέο ιστολόγιο για τον απόστολο Παύλο

Από την ιστοσελίδα Biblioblogs πληροφορούμαστε για το ενδιαφέρον ιστολόγιο του Kevin Scull που φέρει το όνομα "Paul of Tarsus: in Historical Context". Για να το επισκεφτείτε, πατήστε εδώ.

P. Harland: μαγνητοφωνημένες διαλέξεις για τη λατρεία των θεών

Στο ιστολόγιό του ο P. Harland έχει αναρτήσει μία σειρά από μαγνητοφωνημένες ομιλίες του για την απόδοση τιμών σε θεότητες του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Για να βρεθείτε στη σχετική ανάρτηση κι από εκεί στα ηχητικά αρχεία, πατήστε εδώ.

Δευτέρα 20 Απριλίου 2009

Η νέα επιστημονική συζήτηση για τα χειρόγραφα του Κουμράν

Από το ιστολόγιο του Jim West πληροφορούμαστε ότι στην ηλεκτρονική έκδοση της Τhe Jerusalem Report έχει αναρτηθεί ένα ενδιαφέρον άρθρο για την πρόσφατη συζήτηση που έχει "ανάψει" στους επιστημονικούς κύκλους σχετικά με την πρόσφατα δημοσιευμένη θεωρία της καθ. Rachel Elior. O Jim έχει σώσει το σχετικό άρθρο σε τρία μέρη. Για να βρεθείτε στη σχετική σελίδα του ιστολογίου του κι από εκεί να κατεβάσετε το άρθρο σε pdf, πατήστε εδώ.

Κυριακή 19 Απριλίου 2009




Χ ρ ι σ τ ό ς Α ν έ σ τ η !

Christ is Risen! Christus ist auferstanden! Christus is opgestaan! Kristus het opgestaan! Christus resurrexit! Le Christ est ressuscité! Cristo è risorto!
Cristo ressuscitou!
¡Cristo ha resucitado!
Хрiстосъ Воскресе! Христос Воскрес!Христос Вaскрсе! Kristus Vstal A Mrtvych! Kriste aĝsdga! Christos harjav i merelotz! Meshiha qam!