Το νέο τεύχος του DSD

Στο νέο τεύχος του Dead Sea Discoveries 16:2 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

Jacob Stromberg, "The Role of Redaction Criticism in the Evaluation of a Textual Variant: Another Look at 1QIsa^ª XXXII 14 (38:21-22", 155-189

Με την ανακάλυψη των κειμένων της Νεκράς Θαλάσσης, δόθηκε νέα έμφαση στην έκταση στην οποίοα διασώθηκαν στα χειρόγραφα αυτά τα τελευταία στάδια της διαμόρφωσης της εβραϊκής Βίβλου. Είναι γενικά αποδεκτό ότια τέτοιες πληροφορίες έχουμε στο 1QIsa^ª XXXII 14. Εδώ το Ησ 38,21-22, το οποίο οι ερμηνευτές υποψιάσθηκαν ότι ήταν μεταγενέστερο πολύ πριν τη ανακάλυψη των κειμένων της Ν. Θάλασσας, είναι γραμμένο με ένα δεύτερο χέρι στο περιθώριο. Αυτό οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το 1QIsa^ª διασώζει μία αρχαιότερη σύντομη μορφή του κειμένου. Σε αυτήν τη μελέτη ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι παρά την εγκυρότητα αυτής της προσέγγισης στην περίπτωση του 1QIsa^ª XXXII 14 πρόκειται μάλλον για παράλειψη. Καθίσταται σαφές ότι η αναθεωρητική ανάλυση του Ησ 38, εμπλουτισμένη από στοιχεία του παράλληλου 2 Βασ 20, βοηθά στην κριτική αξιολόγηση του 1QIsa^ª XXXII 14.

Shani Tzoref, "Qumran Pesharim and the Pentateuch: Explicit Citation, Overt Typologies, and Implicit Interpretive Tradition", 190-220
To Qumran pesher χαρακτηρίζεται ως ερμηνεία σε νεότερη εποχή των ποιητικών / προφητικών βιβλίων. Η προηγούμενη έρευνα επικεντρώθηκε στην ερμηνεία pesher εκείνων των έργων που η μεταγενέστερη παράδοση του κανόνα τα χαρακτηρίζει ως "Ύστεροι προφήτες" και του βιβλίου των Ψαλμών, τα κύρια κείμενα στα pesharim. Στην παρούσα μελέτη ο συγγραφέας ερευνά τη χρήση της Πεντατεύχου στο pesher του Κουμράν, και συζητά περιπτώσεις σαφής παράθεση, σαφούς τυπολογίας της Πεντατεύχου κι έμμεσων ερμηνευτικών παραδόσεων. Τα περισσότερο σημαντικά χαρακτηριστικά που προκύπτουν είναι η κεντρική θέση που κατέχει το Δευτερονόμιο και η έντονη εξάρτηση από τις προηγούμενες ερμηνευτικές παραδόσεις.

Matthew Goff, "Gilgamesh the Giant: The Qumran Book of Giants' Appropriation of Gilgamesh Motif", 221-253
Το Βιβλίο του Γιγάντων στο Κουμράν φανερώνει γνώση των θρύλων από το κλασικό έπος του Γιλγαμές της Μεσοποταμίας. Διατυπώνεται η υπόθεση ότι ο συγγραφέας του Βιβλίου των Γγάντων άντλησε από αυτό το έπος με σκοπό να το πολεμήσει. Για παράδειγμα το όνομα του ήρωα στο μύθο δίνεται σε έναν από τους δολοφονικούς, κακούς γίγαντες της αρχέγονης εποχής. Η έρευνα των αποσπασμάτων του Βιβλίου των Γιγάντων, και ιδιαίτερα τα 4Q530 2 ii και 4Q531 22, ωστόσο υπαινίσσονται ότι βασικές πλευρές του τρόπου που παρουσιάζει τον Γιλγαμές δε μπορούν να ερμηνευθούν μέσα στο πλαίσιο μίας πολεμικής εναντίον των λογοτεχνικών παραδόσεων της Μεσοποταμίας. Το Βιβλίο των Γιγάντων δημιουργικά προσαρμόζει μοτίβα του έπους και καθιστά τον Γιλγαμές ένα χαρακτήρα με τη δική του αξία με τρόπου που δεν έχουν και πολύ να κάνουν με τον Γιλγαμές του αρχικού κειμένου.

Hannan Birenboim, "Tevul Yom and the Red Heifer: Pharisaic and Sadducean Halakah", 254-273
Τόσο τα κείμενα του Κουμράν όσο και οι ραβινικές πηγές διδάσκουν για μία αντιπαράθεση μεταξύ των Φαρισαίων από τη μια και των Σαδδουκαίων και της ομάδας του Κουμράν από την άλλη, όσον αφορά την κόκκινη νεαρή αγελάδα: οι Σαδδουκαίοι τη θεωρούσαν θυσία κι υποστήριζαν ότι ένας tevul yom δεν επιτρέπεται να ασχοληθεί με αυτήν, ενώ οι Φαρισαίοι, που δεν την θεωρούσαν θυσία, υποστήριζαν ότι επιτρεπόταν ένας tevul yom να ασχοληθεί μαζί της. Αυτή η αντιπαράθεση ξεκίνησε από την επιθυμία των Φαρισαίων να αναγκάσουν τους απλούς ανθρώπους να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν περισσότερο στη λατρεία: με το να μην θεωρούν την κόκκινη νεαρή αγελάδα ως θυσία καθιστούσαν δυνατή στις μάζες τη συμμετοχή στην προετοιμασία της στάκτης και ακόμη το ράντισμα με αυτές των ακαθάρτων. Αυτό όμως έβρισκε την αντίδραση των Σαδδουκαίων και των μελών της κοινότητας του Κουμράν.

Βάση δεδομένων παπύρων με εργαλείο αναζήτησης

Για τη βάση δεδομένων Papyrological Navigator μιλήσαμε ήδη σε παλαιότερη ανάρτηση. Πληροφορούμε σήμερα τους αναγνώστες του ιστολογίου ότι η διεύθυνση αυτού του χρήσιμου εργαλείο έχει αλλάξει. Για όσους θέλουν να επισκεφθούν τη σχετική σελίδα με τη μάσκα αναζήτησης θα πρέπει να επιλέξουν την παρακάτω διεύθυνση:

http://papyri.info/navigator/search

Το νέο τεύχος του Rivista Biblica

Στο νέο τεύχος του Rivista biblica 56:4 (2008) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

• Georg Fischer, "Il libro di Geremia, specchio della cultura scritta e letta in Israele", 393-417
• Deborah F. Sawyer, "Explorations on the theme of female characterisation in the Hebrew Bible", 419-431
• Santi Grasso, "Emmaus, testo della criteriologia ecclesiale per la fede nella risurrezione di Gesù (Lc 24,13-35)", 433-453
• Roberto Amici, "Etero-didascalie e falsi maestri nelle lettere a Timoteo e a Tito", 455-473
• Pier P. Pavarotti, "L'espressione kat'eme in Fil 1,12 : una traduzione definitiva?", 475-486

Η Ιστορία των Χρόνων της Κ.Δ. στην Ελλάδα

Η έρευνα στον τομέα της Ιστορίας Χρόνων στην Ελλάδα ακολούθησε σε γενικές γραμμές τις τάσεις που εκδηλώθηκαν και στο διεθνή χώρο. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι περισσότεροι καθηγητές που δίδαξαν το μάθημα της Ιστορίας Χρόνων στα ελληνικά Πανεπιστήμια σπούδασαν στον εξωτερικό και κυρίως στη Γερμανία. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τα περισσότερα έργα Ιστορίας Χρόνων της Κ.Δ. ήταν ή χρησιμοποιήθηκαν ως διδακτικά εγχειρίδια, ενώ λιγότερες είναι οι ειδικότερες μελέτες με θέματα σχετικά με την Ιστορία Χρόνων.

Στα 1918 ο Παναγιώτης Μπρατσιώτης εξέδωσε το σήμερα εξαντλημένο έργο του «Συμβολαὶ εἰς τὴν Βιβλικὴν Ἱστορίαν, ὀ Ἰουδαϊσμὸς ἐπὶ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, Μέρος Α΄, Αἱ πολιτικαὶ Σχέσεις τοῦ ἐν Παλαιστίνῃ Ἰουδαϊσμοῦ ὲπὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ», το οποίο ασχολείται κυρίως με τον Παλαιστινιακό Ιουδαϊσμό και τη σχέση του με τον Ιησού και την πρώτη εκκλησία.

Ο Ευάγγελος Αντωνιάδης (1934-1946) υπήρξε καθηγητής της Ιστορίας της εποχής της Κ.Δ. και σπούδασε στο Göttingen. Υιοθέτησε αρκετές από τις αρχές της Θρησκειοϊστορικής Σχολής, όπως διαφαίνεται στο έργο του, το οποίο ασχολείται κυρίως με τη σχέση του ελληνικού κόσμου και χριστιανισμού (Ἡ κατάστασις τῶν Ἀθηνῶν ἐπί τῆς ἐποχῆς τοῦ ἀπ. Παύλου (1932), : Ὁ ἄγνωστος Θεός (1918), Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐν Ἀθήναις (1920), Ἡ ἐν Ἀρείῳ πάγῳ ὁμιλία καὶ ἡ νεωτέρα κριτικὴ ἐπιστήμη (1920).

Με τον ελληνικό κόσμο και την πιθανή σχέση του με τα κείμενα του αποστόλου Παύλου ασχολήθηκε και ο Βασίλειος Ιωαννίδης σε δύο έργα του: Ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ οἱ στωϊκοὶ φιλόσοφοι (1934, 1957) και Ὁ μυστικισμὸς τοῦ ἀποστόλου Παύλου καί αἱ θρησκευτικαὶ ἰδέαι καὶ τάσεις τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων (1936, 1957).

Το πρώτο εγχειρίδιο Ιστορίας Χρόνων, το οποίο ακόμη και σήμερα αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για το μελετητή της Κ.Δ. είναι το ογκώδες έργο του καθηγητή της Ιστορίας των Θρησκευμάτων Λεωνίδα Φιλιππίδη, Ἱστορία τῆς ἐποχῆς τῆς Καινῆς Διαθήκης ἐξ ἐπόψεως παγκοσμίου καί πανθρησκειακῆς, Αθήνα 1958. Όπως προδίδει και ο τίτλος του το έργο αυτό παρουσιάζει μία γενικότερη επισκόπηση της παγκόσμιας ιστορίας συμπεριλαμβάνοντας σε αυτό εκτός από τα σχετικά με τον Ιουδαϊσμό και Ελληνισμό κεφάλαια και άλλα σχετικά με τα υπόλοιπα σύγχρονα θρησκεύματα, με το μονοθεϊσμό, με την ιστορική γεωγραφία και τη γεωφυσική εικόνα της Παλαιστίνης αλλά και με τη γλώσσα και άλλα φιλολογικά ζητήματα των κειμένων της Κ.Δ.

Τα πανεπιστημιακά εγχειρίδια της Ιστορίας των Χρόνων, που ακολούθησαν, εκείνο του καθηγητή Σ. Αγουρίδη και εκείνα των καθηγητών Ι. Γαλάνη και Γ. Γαλίτη, κινήθηκαν σε ένα στενότερο χρονικό πλαίσιο, κατά το πρότυπο των αντίστοιχων ευρωπαϊκών εγχειριδίων Σε αυτά τονίζεται η πολυμορφία του ελληνορωμαϊκού κόσμου, κι αποφεύγεται ο μονομερής τονισμός του Ελληνισμού ή του Ιουδαϊσμού στη διαμόρφωση του αρχέγονου χριστιανισμού και των κειμένων της Κ.Δ. Επιπλέον δίνονται στοιχεία σχετικά με τις κοινωνικές ομάδες της εποχής στον Παλαιστινιακό και ελληνορωμαϊκό κόσμο.

Επιμέρους μελέτες με θέματα Ιστορίας Εποχής της Κ.Δ. έγραψαν οι Β. Στογιάννος, ο οποίος τονίζει ιδιαίτερα το ελληνικό στοιχείο στα κείμενα της Κ.Δ., ο Γεώργιος Γρατσέας που ασχολήθηκε κυρίως με τον ιουδαϊκό υπόβαθρο αλλά και τη σχέση της ελληνιστικής γραμματείας (και κυρίως του Πλουτάρχου) με τα κείμενα της Κ.Δ., ο Γεώργιος Γαλίτης ο οποίος ασχολήθηκε με θέματα αρχέγονου Χριστιανισμού και σχέσης του με τον ιουδαϊκό και εθνικό κόσμο και ο Ιωάννης Γαλάνης, ο οποίος εξέδωσε αρκετές μελέτες με θέματα που αφορούν κυρίως στις σχέσεις Ελληνισμού και Ιουδαϊσμού στην εποχή της Κ.Δ. στην ιουδαϊκή κυρίως Διασπορά του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Ο Σ. Αγουρίδης πραγματεύθηκε επίσης σε διάφορες μελέτες του θέματα Ιστορίας Χρόνων (όπως για παράδειγμα τη σχέση Κ.Δ. και κειμένων της Νεκράς Θαλάσσης). Μικρότερες μελέτες σε θέματα Ιστορίας Χρόνων έχει δημοσιεύσει και ο καθ. I. Καραβιδόπουλος.

Με τα πρωτοχριστιανικά δείπνα και την ένταξή τους μέσα στο πολιτισμικό περιβάλλον του ελληνορωμαϊκού κόσμου (και ειδικότερα εκείνο στην αρχαία Κόρινθο) ασχολήθηκε ο Δ. Πασσάκος.

Με την Ιστορία των Χρόνων της Κ.Δ. και εκείνη του αρχέγονου Χριστιανισμού και αναφορικά με τις Πράξεις των Αποστόλων ασχολήθηκε ο καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ., Χρήστος Οικονόμου. Αναφέρουμε τη μελέτη του για τις απαρχές του χριστιανισμού στην Κύπρο (Οἱ ἀπαρχές τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν Κύπρο. Ἱστορική, φιλολογική, θεολογική καί θρησκειοϊστορική ἀνάλυση τῆς διηγήσεως τῶν Πράξεων 13, 1-12 (Δ.Δ. 1986, 31996) και εκείνη για την κοινότητα της Θεσσαλονίκης (Ἡ συγκρότηση τῆς πρώτης χριστιανικῆς κοινότητας τῆς Θεσσαλονίκης (1999).

Το πιο πρόσφατο έργο στον ελλαδικό χώρο που αφορά στην Ιστορία Χρόνων της Κ.Δ. είναι το έργο του Κ. Ζάρρα, Ιστορία Χρόνων της Κ.Δ. (2006), το οποίο κάνοντας ευρεία χρήση των αρχαίων ιουδαϊκών πηγών παρουσιάζει την Ιστορία του Ιουδαϊσμού μέχρι το 2ο αι. μ.Χ. και καταγράφει όλες τις νεώτερες εξελίξεις στη μελέτη του Ιουδαϊσμού της εποχής του Δεύτερου Ναού.

Με μία ιδιαίτερη ομάδα μέσα στον Ιουδαϊσμό, αυτή των Σαδδουκαίων, ασχολείται και η εργασία του Α. Κραλίδη, Οι Σαδδουκαίοι. Ιστορική και θρησκειολογική μελέτη (2007).

Τέλος αναφέρουμε τη μελέτη της γράφουσας, Η Μακεδονία στην εποχή της Κ.Δ. (2002), όπου με τη βοήθεια των αρχαιολογικών, επιγραφικών και άλλων γραπτών πηγών η συγγραφέας αποπειράται να αναπαραστήσει το πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό περιβάλλον των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων στις τρεις μακεδονικές πόλεις, των Φιλίππων, της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας.

[Οπωσδήποτε τα παραπάνω δεν θα πρέπει να θεωρηθούν μία εξαντλητική παρουσίαση του θέματος. Γνωρίζοντας ότι υπάρχουν ελλείψεις και παραλείψεις, σε καμιά περίπτωση ωστόσο σκόπιμες, θα ήμουν ευγνώμων προς στους αναγνώστες του ιστολογίου, εάν θα είχαν να προσθέσουν οποιεσδήποτε πληροφορίες στην παραπάνω σύντομη παρουσίαση.]

Το νέο τεύχος του The Polish journal of biblical research

Στο νέο τεύχος του The Polish journal of biblical research 6:2 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα:

• Zdzislaw J. Kapera, "Preliminary information about Józef T. Milik's unpublished manuscript of 'The Testament of Levi' ", 109-112
• Ursula Schattner-Rieser, "Remarques préliminaires sur le 'Testament de Lévi', monographie inachevée de J. T. Milik et quelques restitutions du document araméen supposé original (4Q213a frag. 1-2)", 113-121
• David F. Graf, "Jósef Tadeusz Milik (1922-2006) : 'Nabataean epigrapher par excellence' ", 123-134
• Henry I. MacAdam, "Lectio difficilior : Richard Bauckham and the development of the gospel tradition", 135-159
• Jürgen Zangenberg, "Some remarks on the Polish excavations at Bethsaida : (review article)", 161-166