Φωτογραφία της ημέρας: Ρωμαϊκός γάμος / Photo of the day: Roman marriage

Σκηνή γαμήλιας τελετής. Λεπτομέρεια από σαρκοφάγο του 2ου αι. μ.Χ.
Βρετανικό Μουσείο.

Στην αρχαία Ρώμη υπήρχαν διάφοροι τύποι σύναψης γάμου κι ανάλογο τυπικό κατά περίπτωση. Οι δύο βασικοί τύποι γάμου ήταν: ο αρχαιότερος τύπος ήταν εκείνος σύμφωνα με τον οποίο η γυναίκα περνούσε στην κηδεμονία του συζύγου της (conventio in manu). Σε αυτήν την περίπτωση έχανε κάθε κληρονομικό δικαίωμα στην πατρική της οικογένεια. Yπήρχαν τρεις διαφορετικοί τύποι τέτοιου γάμου: confarreatio,  συνήθως ανάμεσα στις αριστοκρατικές οικογένειες, coemptio, όπου λάμβανε χώρα μία συμβολική αγοραπωλησία της νύφης μεταξύ των δύο οικογενειών και usus, όπου ένα ζευγάρι θεωρούνταν παντρεμένο μετά από ένα χρόνο συγκατοίκησης. Aπό τα χρόνια της Δημοκρατίας κι εξής επεκράτησε ωστόσο ο τύπος του ελεύθερου γάμου (sine manu), όπου η γυναίκα παρέμενε κάτω από την κηδεμονία του πατέρα της. Σε αυτήν την περίπτωση διατηρούσε τα κληρονομικά της δικαιώματα στην πατρική της οικογένεια και μπορούσε να πάρει πίσω την προίκα της σε περίπτωση διάλυσης του γάμου. Εκτός από αυτούς τους δύο τύπους γάμου που είχαν νομική αναγνώριση υπήρχαν και διάφοροι άλλοι τύποι γάμου, οι οποίοι ήταν ηθικά αποδεκτοί δεν είχαν όμως νομική αναγνώριση. Τα παιδιά τέτοιων γάμων έπαιρναν το κοινωνικό status της συζύγου κι ο πατέρας δεν είχε νομικά δικαιώματα σε αυτά. Τέτοιου είδους γάμοι ήταν οι γάμοι μεταξύ δούλων, αν βέβαια είχαν την άδεια του κυρίο τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κύριός τους διατηρούσε το δικαίωμα να πουλήσει τα παιδιά των δούλων του, αν ήθελε. 

Συνήθως οι κοπέλες παντρεύονταν από 12 έτη κι άνω, ενώ τα αγόρια από τα 14 κι άνω. Στις αριστοκρατικές οικογένειες πριν τον γάμο υπήρχε ένα μεγάλο διάστημα αρραβώνος ώστε οι δύο οικογένειες να γνωριστούν καλύτερα. Σε αυτό το διάστημα η μέλλουσα σύζυγος μπορούσε να ζήσει μαζί με τον μέλλοντα σύζυγό της στο σπίτι του. 

Η μέρα των γάμων επιλεγόταν με μεγάλη προσοχή ώστε να μην υπάρχουν κακοί οιωνοί που θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο να βλάψουν την τύχη των νεονύμφων. 

Την παραμονή του γάμου η μελλόνυμφη θυσίαζε τα παιχνίδιά του στους lares της οικογένειας. Το νυφικό ένδυμα αποτελούνταν από ένα πέπλο σε κόκκινο χρώμα (flammeum) κι ένα λευκό ένδυμα το οποίο έδεναν με ζώνη που είχε ένα ιδιαίτερο τύπο κόμπου (nodus herculeus). Αυτόν έπρεπε να τον λύσει ο γαμπρός. Την συνόδευε μία γυναίκα που είχε παντρευτεί μόνο μία φορά στη ζωή της (pronuba). Πρώτα γίνονταν οι σχετικές θυσίες, στη συνέχεια υπογραφόταν το σύμφωνο του γάμου (tabulae nuptiales) και μετά η pronuba έπαιρνε τα χέρια του άνδρα και της γυναίκας και τα έβαζε το ένα μέσα στο άλλο (βλ. εικόνα). Αυτήν ήταν η πιο σημαντική στιγμή της γαμήλιας τελετής. Οι νεόνυμφοι έδιναν σιωπηλούς όρκους πίστης.

Ακολουθούσε το γαμήλιο γλέντι κι ο γαμπρός στο τέλος του προσποιούνταν ότι άρπαζε τη νύφη από την αγκαλιά της μητέρας. Ήταν μία συμβολική ανάμνηση της αρπαγής των γυναικών των Σαββίνων. Με πομπή της οποίας προηγούνταν τρία μικρά αγόρια η νύφη έφτανε στο σπίτι του γαμπρού. Το ένα από τα αγόρια είχε δάδα με φωτιά από την εστία του σπιτιού της νύφης και οι στάχτες του θεωρούνταν σημάδι τύχης και μοιράζονταν στους παρευρισκόμενους. Ο σύζυγος που περίμενε μέσα την ρωτούσε το όνομά της κι εκείνη απαντούσε: "Όπου εσύ είσαι Γάιος, εγώ θα είμαι Γαΐα". Στη συνέχεια την σήκωναν επάνω από το πλατύσκαλο του σπιτιού, το οποίο δεν έπρεπε να πατήσει, αφού ακόμη δεν ήταν μέλος της οικογένειας ούτε όμως και ξένη. Μέσα στο σπίτι ο γαμπρός τελούσε μία σύντομη θρησκευτική τελετή κι η pronuba κάθιζε τη νύφη στο γαμήλιο κρεβάτι. Την επόμενη μέρα η νύφη ντυμένη πλέον ως matrona θυσίαζε στους lares και τους penates της νέας της οικογένειας. 

Άραγε ποιους τύπους γάμου είχε ο Παύλος υπόψη του, όταν στην Α΄ Κορινθίους ζητά από τις χριστιανές και τους χριστιανούς να μη διαλύσουν το γάμο τους με τους εθνικούς συντρόφους τους κι ουσιαστικά τους αναγνωρίζει εντάσσοντάς τους μέσα σε ένα ευρύτερο σωτηριολογικό πλαίσιο;

Στο τρέχον τεύχος του In die Skriflig / In the current issue of In die Skriflig

In die Skriflig 50:2 (2016)

• Alistair I. Wilson, "‘Hope Kept in Heaven’ in Colossians and 1 Peter"
• Paul R. McCuistion, "Fulfilled through the prophets" 

Φοίνικες, αυτοί οι άγνωστοι / Phoenicians the unknown

Φοινικικό πλοίο, λεπτομέρεια παράστασης σε σαρκοφάγο (Πηγή: wikimedia)

Στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Haaretz δημοσιεύεται ένα κατατοπιστικό άρθρο για τους Φοίνικες και την παρουσία τους στην αρχαία Μεσόγειο:

Did the Phoenicians Even Exist?

H μνήμη στην αρχαία Ρώμη και στον αρχέγονο Χριστιανισμό (βιβλιοκρισία) / Memory in ancient Rome and early Christianity (review)

Bryn Mawr Classical Review 2016.07.31
Karl Galinsky (ed.), Memory in Ancient Rome and Early Christianity. Oxford; New York: Oxford University Press, 2016. Pp. xiv, 406. ISBN 9780198744764. $135.00.

Reviewed by Douglas Boin, Saint Louis University

Στο τρέχον τεύχος του HTS / In the current issue of HTS

Hervomde teologiese studies 72:4 (2016)

• Johann Cook, "The text-critical and exegetical value of the Dead Sea Scrolls"
• Pieter M. Venter, "Did Ms Wisdom of Proverbs 8 become a mystery in 4QInstruction?"

Κοπτικό λεξικό στο διαδίκτυο / Coptic dictionary online

Ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για όσους εργάζονται με τα κοπτικά κείμενα διατίθεται ελεύθερο στο διαδίκτυο. Πρόκειται για το διαδικτυακό κοπτικό λεξικό καρπό του ερευνητικού προγράμματος KELLIA: 

Coptic Dictionary Online

Η οργάνωση του ρωμαϊκού στρατού / The structure of the Roman army

Στην ιστοσελίδα Realm of History έχει αναρτηθεί ένα κατατοπιστικό βίντεο με ένα συνοδευτικό σύντομο άρθρο σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης του ρωμαϊκού στρατού:

Short Animation Demonstrates The Superb Organization Of The Ancient Roman Army

Ζωντανεύοντας την αρχαία Όστια / Animating ancient Ostia

Στην ιστοσελίδα Realm of History έχει αναρτηθεί ένα σύντομο αλλά κατατοπιστικό άρθρο σχετικά με την Όστια, το επίνειο της αρχαίας Ρώμης.

Superb Animations Present Ostia Antica, The Harbor City Of Ancient Rome

Το τρέχον τεύχος του JSHJ / The current issue of JSHJ

Journal for the Study of the Historical Jesus 14 (2016)

• Anthony Le Donne, "The Third Quest in Retrospect," 1-5
• James Crossley, "Some Future for Historical Jesus Studies," 7-11
• Dale C. Allison, "Memory, Methodology, and the Historical Jesus: A Response to Richard Bauckham," 13-27 (abstract)
• Richard Bauckham, "The General and the Particular in Memory: A Critique of Dale Allison’s Approach to the Historical Jesus," 28-51 (abstract)
• Robert J. Myles, "The Fetish for a Subversive Jesus," 52-70 (abstract)
• Simon J. Joseph, "Jesus and the Temple Incident: A New Proposal," 71-95 (abstract)

Η ηθική της Καινής Διαθήκης κι η σχέση της με το πολιτισμικό περιβάλλον / NT ethics and its cultural context

Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα άρθρο του Hector Avalos σχετικά με τον τρόπο που παρουσιάζεται από τους σύγχρονους καινοδιαθηκολόγους η ηθική του Ιησού και της Καινής Διαθήκης. Ο Avalos υποστηρίζει ότι αντί να τονίζεται η πρωτοτυπία της θα πρέπει να κατανοηθεί μέσα στο πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής του Ιησού και των μαθητών του.

The Bad Jesus, Love, and the Parochialism of New Testament Ethics

Στο τρέχον τεύχος του JSQ / In the current issue of JSQ

Jewish Studies Quarterly 23:1 (2016)

• Matthew Goldstone, "Rebuke and the Self-Acknowledged Limits of Rabbinic Authority," 1-21 (abstract)
• Jonathan A. Pomeranz, "'Seven Pits for the Good Man': Torah and Popular Wisdom in Rabbinic Babylonia," 22-46 (abstract)

Στο τρέχον τεύχος του RThL / In the current issue of RThL

Revue théologique de Louvain 47:2 (2016)

• Camille Focant, "Paul face à un dilemme éthique complexe: Le cas d'Onésime et Philémon," 161-177
• Maurice, Gilbert, "La fourmi et l'abeille selon le livre des Proverbes," 178-198
• Françoise Vinel, "«Inspiration et vérité de l'Écriture sainte»: Un document de la Commission biblique pontificale (2014)," 199-217

Άρτεμις η Εφεσία: η εικονογραφική της απεικόνιση / Artemis of Ephesus: iconography

Ένα σύντομο αλλά εμπεριστατωμένο άρθρο για τον τρόπο απεικόνισης της Αρτέμιδος της Εφεσίας έχει αναρτήσει η Margaret Mowczko στο ιστολόγιό της New Life. Η λατρεία της θεάς ήταν διαδεδομένη σε ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Την συναντούμε και στην Καινή Διαθήκη, στο περιστατικό της Εφέσου στις Πράξεις των Αποστόλων. Επιπλέον, σύμφωνα με ορισμένους ερμηνευτές η λατρεία της και οι πιστοί της πρέπει να κρύβονται πίσω από τις θηριομαχίες που αναφέρει ο Παύλος στην Α΄ Κορ 15:32 ή την αίρεση στην Α΄ Τιμ:

The Regalia of Artemis Ephesia

Το τρέχον τεύχος του Lectio difficilior / The current issue of Lectio difficilior

Lectio difficilior 1 (2016)

• Nancy Rahn, "Frauenstimmen gegen den Tod: Zur besonderen Sichtbarkeit weiblicher Klage in der 
• klassischen syrischen Literatur" 
• Yvonne Sophie Thöne, "Zwischen Unterordnung und Unnahbarkeit: Humanimale Bildsprache im Hohelied und in der Ikonographie des Alten Orients"

Aνακάλυψη αιγυπτιακού αγάλματος στην Tel-Hazor / Discovery of an Egyptian statue at Tel-Hazor

Το τμήμα αγάλματος του Αιγύπτιου αξιωματούχου που βρέθηκε
στην Tel-Hazor (Φωτο: The Jerusalem Post)

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τμήμα ενός αγάλματος (φωτο) Αιγύπτιου αξιωματούχου στην Tel-Hazor. Πρόκειται για το τμήμα ποδιού άνδρα ο οποίος κάθεται σε τετράγωνη βάση, επάνω στην οποία είναι χαραγμένα ιερογλυφικά, τα οποία δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθεί. Μάλλον αρχικά ήταν στημένο στον τάφο του αξιωματούχου, ο οποίος μάλλον έδρασε στην Μέμφιδα, ή στο ναό του θεού Ptah, καθώς στο κείμενο που διασώζεται γίνεται λόγος για αυτόν και γνωρίζουμε ότι κεντρικό του ιερό υπήρχε επίσης στη Μέμφιδα. Η επιγραφή διασώζει επίσης φράση χαρακτηριστική σε αιγυπτιακές ταφικές επιγραφές. Το νέο εύρημα έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά ευρημάτων αιγυπτιακής προέλευσης που εντοπίστηκαν στην περιοχή της Hazor κατά τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα αυτό μαζί με τμήμα αγάλματος του Φαραώ Μυκερίνου (25ος αι. π.Χ.) βρέθηκαν σε κτίριο της πόλης που μάλλον είχε διοικητική λειτουργία. Μολονότι τα αγάλματα βρέθηκαν σε στρώματα που χρονολογούνται στην περίοδο του Νέου Βασιλείου (15ος-13ος αι. π.Χ.), χρονολογούνται στην περίοδο του Παλαιού Βασιλείου (19ος-18ος αι.), όταν η Hazor ακόμη δεν υπήρχε. Φαίνεται ότι κάποιος Φαραώ του Νέου Βασιλείου τα δώρησε στον βασιλιά ή σε ιερά της πόλης. Τα περισσότερα από αυτά τα αγάλματα καταστράφηκαν κατά τον 13ο αι. π.Χ. όταν η πόλη καταλήφθηκε. 

Για να διαβάσετε περισσότερα για το νέο εύρημα και την βιβλική πόλη Hazor, πατήστε στον παρακάτω τίτλο:

Historic archeological discovery of Egyptian statue unearthed in Tel-Hazor

Φωτογραφία της ημέρας: τρόποι αλιείας στον ελληνορωμαϊκό κόσμο / Photo of the day: fishing techniques in the Graeco-Roman world

Φωτο 1: Σκηνή ψαρέματος σε μωσαϊκό από το Hadrumetum (Τυνησία) - 3ος αι. μ.Χ.

Φωτο 2: Τυνησία, Douga.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιώνουν ότι τα ψάρια αποτελούσαν μια από τις σημαντικές τροφές των αρχαίων Ρωμαίων. Σε μωσαϊκά από ρωμαϊκά κτίσματα βρέθηκαν πολλές παραστάσεις αλιείας. Η λεπτομέρεια στην παραπάνω φωτογραφία προέρχεται από μωσαϊκό που βρέθηκε στην αρχαία Τυνησία και παρουσιάζει διάφορες τεχνικές. Από τη μέση επάνω και στη φορά του ρολογιού: ψάρεμα με καλάμι, σαγήνη, αμφίβληστρο, παγίδες. Σε αυτά μπορεί κανείς να προσθέσει και το καμάκι, όπως φαίνεται στη φωτογραφία 2. Οπωσδήποτε η κάθε τεχνική σχετιζόταν με το προς αλίευση είδος, είχε μεγαλύτερα ή λιγότερα αποτελέσματα και απασχολούσε ανάλογο εργατικό δυναμικό. Οι "καρποί" της θάλασσας πρόσφεραν απασχόληση σε ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων σε όλο το φάσμα από την αλίευση μέχρι την επεξεργασία και την διάθεση στην αγορά. Πολλές από τις τεχνικές αλιείας αναφέρονται και στα ευαγγέλια, καθώς ο χώρος στον οποίο έδρασε κυρίως ο Ιησούς ήταν τα χωριά κι οι κωμοπόλεις της Γαλιλαίας κι αρκετοί από τους μαθητές τους ήταν αλιείς. 

Στο τρέχον τεύχος του HTR / In the current issue of HTR

Harvard Theological Review 109:3 (2016)

• Nicholas Baker-Brian, "“Putrid Boils and Sores, and Burning Wounds in the Body”: The Valorization of Health and Illness in Late Antique Manichaeism," 442-466 (abstract)
• Matthew Thiessen, "The Many for One or One for the Many? Reading Mark 10:45 in the Roman Empire," 447-466 (abstract)

Το τρέχον τεύχος του ASE / The current issue of ASE

Annalli di storia dell' esegesi 33:1 (2016)

The Letter to the Hebrews

• Simon C. Mimouni, "Ouverture introductive," 11-14
• Pierre de Salis, "'Aux Hébreux', lettre ou épître?," 15-29
• Steeve Bélanger, "L’Épître aux Hébreux dans le contexte spéculatif sur la figure de Melchisédéch durant la période du Second Temple de Jérusalem (IIe  siècle avant notre ère - Ier siècle de notre ère)," 31-77
• Simon C. Mimouni, "Le «grand prêtre» Jésus «à la manière de Melchisédech» dans l’Épître aux Hébreux," 79-105

Early Christianity

• Simon Butticaz, "Paul et la culture antique de l’honneur. Contexte et enjeux de la justification par la foi dans la Lettre aux Galates," 107-128
• Bert Jan Lietaert Peerbolte & Leendert F. Groenendijk, "Family Discourse, Identity Formation, and the Education of Children in Earliest Christianity," 129-149
• Cambry Pardee, "Peter’s Tarnished Image: Scribal Polishing in the Gospel of Luke (Ms. 0171)," 151-174

Religion in Modern Age

• Cristiana Facchini, "Luigi Luzzatti e la teoria della tolleranza religiosa. Per una storia del consumo pubblico delle scienze delle religioni," 175-200

Discussion of Books

• Luca Arcari, Daniele Tripaldi, Thomas Witulski, "Discussion of Thomas Witulski’s Works on Dating the Revelation," 201-236
• Adriana Destro, Mauro Pesce, Claudio Gianotto, Luca Arcari, "Discussion of the Book of Adriana Destro – Mauro Pesce, Il racconto e la scrittura. Introduzione alla lettura dei vangeli, Roma, Carocci, 2014," 237-257
• Simon C. Mimouni, Claudio Gianotto, Mauro Pesce, "Discussion of the Book of Simon C. Mimouni, Jacques le Juste, frère de Jésus de Nazareth. Histoire de la communauté nazoréenne/chrétienne de Jérusalem du Ier au IVe siècle, Paris, Bayard, 2015," 259-288

Περιλήψεις / Abstracts

Αναπαράσταση της καταστροφής της Πομπηίας / Animation of Pompeii's destruction

Στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ. η πόλη της Πομπηίας μαζί με εκείνη του Herculaneum καταστράφηκαν όταν ο Βεζούβιος εξερράγη και σκέπασε την γύρω περιοχή με στάχτη. Η πόλη ξεχάστηκε για να έρθει ξανά στο φως στα 1748. Το Μουσείο της Μελβούρνης φιλοξένησε στα 2009 μία έκθεση με τον τίτλο "A Day in Pompeii". Στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωση παρουσιάστηκε και βίντεο με αναπαράσταση των τελευταίων 48 ωρών της Πομπηίας:

A Day in Pompeii

Το τρέχον τεύχος του JS / The current issue of JS

Journal of Semitics 24:2 (2015)

• Kristopher Lyle, "Benefits of a principled analysis of Biblical Hebrew prepositions," 403-426 (abstract)
• Jock Matthew Agai, "Rethinking Yoruba culture in the light of Yoruba origins," 427-450 (abstract)
• Gudrun Lier, et al., "An appraisal of source material for the study of Targum minor prophets," 451-469 (abstract)
• Sidney Berman, "Translation shifts and the improvement of Bible translations : the case of Ruth 4:13 in the Setswana versions," 470-483 (abstract)
• Johan Wildenboer, "Joshua 24 : some literary and theological remarks," 484-502 (abstract)
• Casper Greeff, "Hidden messages from teeth of the past revealed; palaeodontology in the Holy Land," 522-543 (abstract)
• Aron Pinker, "Schadenfreude in the Tanak," 544-574 (abstract)
• Gudrun Lier / Lucas Cornelis Muller, "Another look at the function of מַשָֺּׂא in prophetic literature," 575-593 (abstract)
• Risimati Hobyane, "Canonical narrative schema : a key to understanding the victory discourse in Judith : a Greimassian contribution," 638-656 (abstract)
• Wilhelm J. Wessels, "Leaders and times of crisis : Jeremiah 5:1-6 a case in point," 657-677 (abstract)
• V. Christides, "The Himyarite kingdom on the eve of and after the Ethiopian dominance in the sixth century A.D. in the Martyrdom of St. Arethas and his companions and in the Acts of St. Gregentius," 678-700 (abstract)
• Paul Decock, "Bernard of Clairvaux's reading of the Song of Songs 2:4-5 : wounded by love - putting order in love," 701-718 (abstract)
• David Ussishkin, "Sennacherib's campaign in Judah : the conquest of Lachish," 719-758 (abstract)