Τακτική επισκόπηση ειδήσεων σχετικών με τις βιβλικές σπουδές και τον αρχέγονο Χριστιανισμό
Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009
Η χρήση του Διαδικτύου στις ανθρωπιστικές επιστήμες
Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009
Άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο SBL Forum
Love Turns into Hate: The Rape of Tamar (2 Sam 13:1–22) in Baroque Art
Sara Kipfer
Know*Be*Do: Using the Bible to Teach Ethics to Children
Valerie A. Stein
"They’ve Given You a Number and Taken Away Your Name": Gnostic Themes in The Prisoner, Television’s Ultimate Cult Classic”
Mark Holwager and Valarie Ziegler
The City as Salvific Space: Heterotopic Place and Environmental Ethics in the New Jerusalem )Thomas W. Martin
Έκθεση "Μακεδονίας νόμισμα"
"Ο Μέγας Αλέξανδρος ήθελε να κατακτήσει τον κόσμο. Με το νόμισμα όμως των 14,5 γραμμαρίων που κληρονόμησε από τον πατέρα του, κι ήταν ελαφρύτερο από το αντίστοιχο αθηναϊκό των 17,5 γραμμαρίων, τα πράγματα ήταν δύσκολα. Έτσι, άλλαξε το νομισματικό σύστημα, με αποτέλεσμα το αλεξάνδρειο νόμισμα να εντοπίζεται ακόμα και σήμερα και στην Ινδία και την Αίγυπτο"
Ο τόπος της Δευτέρας Παρουσίας
SEG XXXVII (1987), αρ. 468. Chr. Habicht, „Neue Inschriften aus Demetrias“, στο έργο: Demetrias V. Mit Beiträgen von Simon C. Backhuizen / Fritz Gschnitzer / Christian Habicht / Pater Marzolff, Die Deutschen Archäologischen Forschungen in Thessalien, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichtlichen Archäologie des Mittelmeer-Kulturraumes, Bd. 27, Bonn: Habelt, 1987, σσ. 301-302, αρ. 27
τόπος Βηθφαγη, ὅθεν τ[ὸν π]ῶλον
ἔλυσαν οἱ μαθηταὶ καὶ ἤνε[γκαν] τῷ Ἰησοῦ
καὶ ἐκάθισεν καὶ εἰσῆλ[θεν εἰ]ς τὴν πό[λιν],
ἀναμέσον δὲ τῆς πόλεως καὶ τοῦ
ὄρους τῶν ἐλαῶν ἶδον τὴν [φά]-
ραγγα Ἰωσαφατ, ἔνθα ἡ κρίσις
γείνεται. vacat
Η επιγραφή είναι μέρος ενός μωσαϊκού βασιλικής που βρέθηκε στην πόλη της Δημητριάδος και χρονολογείται στα 400-450 μ.Χ. Είναι ο σχολιασμός της παράστασης μίας πόλης με τρεις πύργους και ενός οικοδομήματος που ομοιάζει με πύργο.
Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην επιγραφή είναι το τέλος της (στ. 5-7). Σε κανένα από τα ευαγγέλια δε γίνεται λόγος για την κοιλάδα Ιωσαφάτ. Αντίθετα αυτή εμφανίζεται και μάλιστα σε σχέση με την κρίση του Γιαχβέ επί των εθνών στον προφήτη Ιωήλ (Ιωήλ 4,2. 4,12.14). Ονομάζεται μάλιστα και "κοιλάδα τῆς δίκης". Δε φαίνεται εκεί ο προφήτης να έχει υπόψη του την κοιλάδα Κεδρών κοντά στην Ιερουσαλήμ. Η ιδέα όμως ταύτισης της κοιλάδας Κεδρών με την κοιλάδα Ιωσαφάτ και η ιδέα ότι η Δευτέρα Παρουσία θα λάβει χώρα στην Ιερουσαλήμ απαντούν σε διάφορα χριστιανικά κείμενα από το 330 κι εξής:
Θεωρία της αφήγησης και ταυτότητα
Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009
Δὐο άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο νέο Theologisches Gespräch
- Jörg Jeremias, "Schöpfung und Sintflut in der Urgeschichte des AT", 3-14
- Michael Rohde, "Kain und das ausgebliebene Gebet : Anmerkungen zum Verständnis der Figuren, der Opferablehnung und der Sünde von Genesis 4", 15-33
Μαγική επιγραφή στα αραμαϊκά σε ανθρώπινο κρανίο
"Basic questions continue to baffle: Why a skull? I have no certain answer. That so few examples exist, in comparison to the large number of bowls, suggests that the use of skulls for incantation texts was rare. Judaism, of course, has many taboos regarding human remains. Even touching a corpse imparts impurity. Necromancy is forbidden (although it was obviously sometimes practiced). Perhaps the skull was used for this text because it was thought that the spirits of the dead, to which skulls are obviously connected, have access to the supernatural realm. In the end, this skull and its text remain mysterious, unfortunately revealing less than they conceal."
Η μοίρα και η ελεύθερη θέληση στον Ιώσηπο
Jonathan Klawans, "Josephus on Fate, Free Will, and Ancient Jewish Types of Compatibilism", 44-90
Άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο νέο OFo
- Sotirios Despotis, "The Way to Emmaus (Lk 24,13-32)", 169-180
- Gunther Wenz, "Paulus in Athen. Jüdischer Monotheismus, griechische Philosophie und das Evangelium vom auferstandenen Gekreuzigten", 181-190
- Athanassios Despotis, "Gemeinsame Auslegungsprinzipien bei den großen Kappadokiern", 191-200
- Johan Lust, Messianism and the Septuagint. Collected Essays (Evangelia G. Dafni), 219-222
Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009
Τρόποι παράθεσης βιβλικών κειμένων στις επιγραφές
- επιγραφικά κείμενα με κατά λέξη παραθέσεις (είτε μέσα σε ένα νέο κειμενικό πλαίσιο είτε ως αυτόνομη παράθεση), π.χ. η χριστιανική επιγραφή του τ. 3ου αι. μ.Χ. από την Αλεξάνδρεια: "ἐπὶ ἀσπίδα καὶ βασιλίσκον ἐπιβήσῃ" - κατά λέξη παράθεση του Ψα 90,13
- παράφραση, όπου λέξεις του αρχικού κειμένου ή παρόμοιες από το ίδιο σημασιολογικό πεδίο χρησιμοποιούνται σε ένα νέο κείμενο με μία νέα σύνταξη, παραπέμπουν όμως τον αναγνώστη στο αρχικό κείμενο. Για παράδειγμα η ιουδαϊκή επιτάφια επιγραφή από την Κρήτη του 4ου / 5ου αι. μ.Χ.: "Σοφία Γορτυνία πρεσβυτέρα κὲ ἀρχισυναγώγισσα Κισάμου ἔνθα. μνήμη δικέας ἰς ἐῶνα. ἀμήν." (το υπογραμμισμένο μέρος είναι μάλλον παράφραση του Παρ 10,7).
- έμμεση αναφορά (allusion) σε ένα πρόσωπο, τόπο ή βιβλίο. Για παράδειγμα η ιουδαϊκή ταφική επιγραφή από τη Φρυγία του 248/9 μ.Χ. όπου μεταξύ άλλων κατάρων αναφέρεται: "ἔσται αὐτῷ αἱ ἀραὶ αἱ γεγραμμέναι ἐν τῷ Δευτερονομίῳ"
-απόηχος /μίμηση του βιβλικού κειμένου (echo), όπου χρησιμοποιείται ένα θεματικά συγγενές λεξιλόγιο και γίνεται αναφορά σε μία γενικότερη βιβλική ιδέα, π.χ. η φράση "δοῦλος Θεοῦ" που απαντά συχνά σε χριστιανικές επιγραφές.
Το νέο τεύχος του DSD
Joan E. Taylor, "On Pliny, the Essene Location and Kh. Qumran", 1-21
Gudrun Holtz, "Inclusivism at Qumran", 22-54
Vered Noam - Elisha Qimron, "A Qumran Composition of Sabbath Laws and Its Contribution to the Study of Early Halakah", 55-96
Ira Rabin -Oliver Hahn -Timo Wolff -Admir Masic -Gisela Weinberg, "On the Origin of the Ink of the Thanksgiving Scroll (1QHodayota)", 97-106
Gary A. Rendsburg, "Linguistic and Stylistic Notes to the Hazon Gabriel Inscription", 107-116
Το νέο τεύχος του Théologique Évangélique
- Alan R. Millard, "La Bible et l'archéologie : amies ou ennemies?", 97-104
- Alan R. Millard, "Archéologie et histoire biblique : quelques exemples", 105-115
- Henri Blocher, "Histoire, vérité et foi chrétienne", 117-134
- Matthieu Richelle, "L'épigraphie nord-ouest sémitique et son intérêt pour l'étude de l'Ancien Testament", 135-172
- Christophe Paya, "Le Nouveau Testament: démission de Dieu?", 173-202
Το νέο τεύχος του JSPs
William `CHIP' Gruen, III, "Seeking a Context for the Testament of Job", 163-179
David C. Mitchell, "A Dying and Rising Josephite Messiah in 4Q372", 181-205
Helen R. Jacobus, "The Curse of Cainan (Jub. 8.1-5): Genealogies in Genesis 5 and Genesis 11 and a Mathematical Pattern", 207-232
Daniel C. Olson, "'Enoch and the Son of Man' Revisited: Further Reflections on the Text and Translation of 1 Enoch 70.1-2", 233-240
Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2009
S. Bacchiocci: η Κυριακή στον αρχέγονο Χριστιανισμό
Klauck: Die apokryphe Bibel (15)
Το θέμα του αγώνα ενός κακού κι ενός καλού μάγου είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια έως και σήμερα (βλ. τους Saruman και Gandalf στον «Άρχοντα των δακτυλιδιών» ή τους Dumbledore και Voldemort στον Harry Potter).
Παρόμοιες αντιπαραθέσεις βρίσκουμε και στη Βίβλο: ο Μωυσής αντιμετωπίζει τους Αιγύπτιους μάγους (Εξ 7-8) ή ο Παύλος τον Βαριησού (Πρξ 13). Ένα άλλο τέτοιο ενδιαφέρον ζευγάρι είναι ο Πέτρος και ο Σίμων ο Μάγος. Η αντιπαράθεσή τους παρουσιάζεται στα Ψευδοκλημέντια κείμενα.
Ι. Η μορφή του Σίμωνα του Μάγου σε χριστιανικά κείμενα πριν τα Ψευδοκλημέντια κείμενα
- Για πρώτη φορά ο Σίμων απαντά στο Πρξ 8,1-24. Σύμφωνα με την κατακλείδα της αφήγησης το μέλλον του Σίμωνα παραμένει εσκεμμένα ανοικτό. Ο Σίμων μπορεί να αποτελέσει για τους χριστιανούς παράδειγμα του τι συμβαίνει, όταν κανείς συμβιβαστεί με το συγκρητιστικό περιβάλλον. Στο κείμενο των Πρξ δεν υπάρχουν ίχνη του γνωστικού Σίμωνα ή του αυτοχαρακτηρισμού του ως «η μεγάλη δύναμη του Θεού» (όπως αυτός απαντά στα Ψευδοκλημέντια κείμενα).
- στη μεταγενέστερη χριστιανική γραμματεία ο Σίμων θεωρείται ο πατέρας όλων των αιρέσεων και του Γνωστικισμού. Σύμφωνα με τον Ιουστίνο ο Σίμων καταγόταν από τη Σαμάρεια, διέθετε δαιμονικές δυνάμεις κι έδρασε στη Ρώμη (Απολογία 26,2). Ο Ειρηναίος τον θεωρεί γνωστικό (Κατά αιρέσεων Ι 23,1-4).
- στις Πράξεις του Πέτρου (Αctus Vercellenses) o Πέτρος αντιμετωπίζει τον Σίμωνα με λόγια και θαύματα και τελικά τον οδηγεί στο θάνατο.
ΙΙ. Τα Ψευδοκλημέντια κείμενα
Τα κείμενα αυτά προσέλκυσαν το ενδιαφέρον κυρίως των εκπροσώπων της Σχολής της Τυβίγγης εξαιτίας της εχθρικής προς τον Παύλο στάσης τους αλλά και διότι θεωρήθηκαν μάρτυρες ενός χαμένου σήμερα ιουδαιοχριστιανισμού.
Πήραν το όνομά τους από τον Κλήμεντα, ο οποίος θεωρείται πρώτος ή τρίτος διάδοχος του Πέτρου στη Ρώμη (το χαρακτηρισμό τους ως «ψευδή» από το γεγονός ότι η έρευνα δεν τα θεωρεί γνήσια έργα του). Σύμφωνα με το κείμενο ο Κλήμης συνόδευσε τον Πέτρο στη δεκαετία του 30 ή του 40 του 1ου αι. μ.Χ. στην Παλαιστίνη και Συρία. Διασώζονται δύο εκδοχές αυτών των κειμένων: οι Ομιλίες και οι Αναγνωρισμοί. Και οι δύο συντάχθηκαν κατά τον 4ο αι. στη Συρία. Οι Ομιλίες διασώζονται σε δύο ελληνικά χειρόγραφα, οι Αναγνωρισμοί στη λατινική μετάφραση του Rufinus. Οι Ομιλίες οφείλουν το όνομά τους στο γεγονός ότι περιέχουν κυρίως διαλόγους και διδασκαλίες του Πέτρου. Οι Αναγνωρισμοί είναι περισσότερο μία αφήγηση που συνδυάζει στοιχεία αρχαίου μυθιστορήματος. Ο Κ. θεωρεί ότι τα δύο αυτά κείμενα χρησιμοποιούν, το καθένα ανεξάρτητα από το άλλο, την ίδια γραπτή πηγή κι αυτό εξηγεί τις μεγάλες ομοιότητες μεταξύ τους. Ως μία πιθανή τέτοια πηγή θεωρείται το αρχαίο κείμενο Περίοδοι Πέτρου, που συντάχθηκε στη Συρία κατά τα 220-230 μ.Χ. Οι Αναγνωρισμοί διατήρησαν πιθανόν τα αφηγηματικά τμήματα αυτού του χαμένου σήμερα κειμένου, ενώ οι Ομιλίες τη διδασκαλία του.
ΙΙΙ. Σίμων ο Μάγος και Σίμων Πέτρος στις Ομιλίες
Στη βάση της πλοκής του έργου βρίσκεται η διδασκαλία για τις συζυγίες: όλα στον κόσμο μπορούν να οργανωθούν σε αντιθετικά ζεύγη, το κατώτερο προηγείται του ανώτερου και σημαντικότερου. Έτσι ο Σίμων ο Μάγος και ο Σίμων Πέτρος είναι δεμένοι σε ένα ζεύγος (αυτό υπαινίσσεται και το κοινό όνομά τους): ο ψευδοπροφήτης Σίμων εμφανίζεται πρώτος και ο Πέτρος έρχεται ως αληθινός προφήτης στη συνέχεια. Στις Ομιλίες παρουσιάζονται οι διάλογοι μεταξύ του Μάγου και του Πέτρου για διάφορα θεολογικά ζητήματα, όπως η μοναρχία του Θεού, ο τρόπος κατανόησης της Γραφής, το πραγματικό περιεχόμενο της αποκάλυψης, ποιος είναι ο πραγματικός Θεός, η προέλευση και φύση του κακού. Παράλληλα με τους διαλόγους παρουσιάζεται η ιστορία της οικογένειας του Κλήμεντος, η επανένωσή της και η μεταστροφή της στο χριστιανισμό, θέματα που αναπτύσσονται διεξοδικότερα στους Αναγνωρισμούς. Στις Ομιλίες ο Σίμων ο Μάγος παρουσιάζεται ως ένα τμήμα εκείνης της δύναμης που θέλει να πράξει κακό και τελικά πράττει καλό. Ταυτόχρονα η οικογένεια του Κλήμεντος λειτουργεί ως παράδειγμα κάθε χριστιανικής κοινότητας, η οποία δε μπορεί να αποδεσμευθεί από την καταστροφική επίδραση του μάγου Σίμωνα παρά μόνο με την καθοδήγηση ενός αξιόπιστου ποιμένα όπως είναι ο Πέτρος.
IV. Ο Μάγος Σίμων και ο Σίμων Πέτρος στους Αναγνωρισμούς
Σε αυτό το έργο διασώζεται μία επισκόπηση της ιστορίας της σωτηρίας μέσα από μία ιουδαιοχριστιανική οπτική, την οποία δε βρίσκουμε στις Ομιλίες. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η έμμεση ταύτιση του Μάγου με τον Παύλο. Οι θεολογικές συζητήσεις, που λαμβάνουν χώρα στην Καισάρεια, έχουν τα ίδια περίπου θέματα όπως και οι Ομιλίες κι είναι συγκεντρωμένες στα βιβλία 2 και 3, ενώ το υπόλοιπο έργο είναι η ιστορία της οικογένειας του Κλήμεντος.
Ένα ενδιαφέρον ερώτημα στην έρευνα είναι το ποιο πρόσωπο μπορεί να κρύβεται πίσω από τον Μάγο Σίμωνα. Έχουν δοθεί διάφορες απαντήσεις: ο Παύλος, ο Μαρκίων και η θεολογία του, ο γνωστικός Σίμων και ο μάγος των Πράξεων. Σύμφωνα με τον Κ. όλα αυτές οι ερμηνείες είναι μόνο επιμέρους πλευρές της μορφής του Σίμωνα μέσα στα Ψευδοκλημέντια κείμενα και ίσως συνδέονται με συγκεκριμένες στιγμές της σύνθεσης των δύο έργων. Ο Σίμων αντιπροσωπεύει ακόμη τη ρητορική, τη διαλεκτική, τη φιλοσοφία κι άλλα στοιχεία της ελληνικής παιδείας αλλά και την αστρολογία, την ειδωλολατρία και τον πολυθεϊσμό. Τις περισσότερες από αυτές (εκτός από τις τελευταίες) τις υιοθέτησε και η χριστιανική πλευρά. Ο Κ. παραθέτει την θέση του Beyschlag (ZThK 68 [ 1971] 425) ότι «αυτό που βίωσε η αρχαία Εκκλησία στο πρόσωπο του Μάγου Σίμωνα δεν ήταν η απειλητικής σκιάς του μάγου, ο οποίος αφήνει το στίγμα του στην ιστορία, αλλά τις δικές της σκιές, που η ίδια δεν ανεχόταν και δαιμονομοποίησε». Γι’ αυτό ο Κ. θεωρεί ότι ο Σίμων ομοιάζει κατά πολύ στον Ιούδα Ισκαριώτη.
Κλείνοντας την παρουσίαση των δύο αυτών κειμένων ο Κ. παρουσιάζει παραδείγματα για τους τρόπους, με τους οποίους αυτά επηρέασαν άλλα κείμενα στη Δύση: το όνομα του Dr. Faustus είναι εμπνευσμένο από τα Ψευδοκλημέντια. Αυτός ο ήρωας φέρει στοιχεία του Μάγου Σίμωνα και του πατέρα του Κλήμεντα, Φαύστου. Επίσης και η μορφή του Μεφιστοφελή παρουσιάζει ομοιότητες με τη μορφή του Μάγου.
Πίνακες περιεχομένων του περιοδικού Bulletin of the John Rylands Library
Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου 2009
Επιγραφές σε αγγεία της εποχής του Εζεκία και των Ασμοναίων
Τιμητικός τόμος για τους Éric Junod και Jean-Daniel Kaestli
Albert Frey– Rémi Gounelle (εκδ.), Poussières de christianisme et de judaïsme antiques. Études réunies en l’honneur de Jean-Daniel Kaestli et Éric Junod, Lausanne : Éditions du Zèbre 2007
ISBN 2-940351-10-4
€ 62
Περιεχόμενα βιβλίου
F. AMSLER, Amphiloque d’Iconium, Contre les hérétiques encratites et apotactites, 7-40
G. ARAGIONE, L’amor proprio dei Greci e la ricerca del vero maestro (Clemente d’Alessandria, Stromati VI, 2, 5-27), 41-59
R. BAUCKHAM, Traditions about the Tomb of James the Brother of Jesus, 61-77
F. BOVON – B. BOUVIER, Invention des reliques d’Étienne, le saint premier martyr, 79-105
G. J. BROOKE, The Structure of the Poem against Idolatry in the Epistle of Jeremiah (1 Baruch 6), 107-128
V. CALZOLARI, La transmission des textes apocryphes chrétiens ou de l’« excès joyeux » de la « variance » : variantes, transformations et problèmes d’édition (L’exemple du Martyre de Paul arménien), 129-160
L. CIRILLO, Création, providence et thème de naissance : le débat en Rec. VIII, 5-34 et ses sources, 161-179
G. DORIVAL, Le patriarche Héber et la tour de Babel : un apocryphe disparu ?, 181-201
R. GOUNELLE, Un enfer vide ou à-demi plein ? Le salut des « saints » dans la recension latine A de l’Évangile de Nicodème, 203-223
F. St. JONES, Marcionism in the Pseudo-Clementines, 225-244
E. NORELLI, Un testimonium sur l’Antichrist (Hippolyte, L’Antichrist 15 et 54), 245-270
B. OUTTIER, Un nouveau témoin géorgien de l’Ancien Testament avec des notes marginales hexaplaires (4 Rois), 271-275
P. PIOVANELLI, Le recyclage des textes apocryphes àÀ l’heure de la petite « mondialisation » de l’Antiquité tardive (ca. 325-451). Quelques perspectives littéraires et historiques, 277-295
P.-H. POIRIER – É. CRÉGHEUR, La parabole de l’ivraie (Matthieu 13, 24-30.36-43) dans le Livre des lois des pays, 297-305
A. VAN DEN HOEK – J. J. HERRMANN, Jr., Celsus’ Competing Heroes : Jonah, Daniel, and their Rivals , 307-339 +pl. 1-21
C. ZAMAGNI, La Passion de Timothée. Étude des traditions anciennes et édition de la forme BHG 1487, 341-375
P. GISEL, Le christianisme antique : quel statut, quelle fonction et quelle forme du religieux ? Libres considérations d’un systématicien, 377-397