Σάββατο 9 Ιουλίου 2011

Aπό την επίσκεψη στο Βρετανικό Μουσείο / Notes from a visit to the British Museum

Τα συνέδρια σε ξένες πόλεις έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα, ότι μπορεί κανείς να γνωρίσει από κοντά έστω και φευγαλέα τη ζωή αυτών των πόλεων, αλλά και να επισκεφτεί πολιτιστικά μνημεία και μουσεία. Η επίσκεψη στο Βρετανικό Μουσείο είναι ένα από αυτά που δε μπορεί να αποφύγει ο ψαγμένος επισκέπτης. Έστω κι αν τίποτε μέσα σε αυτό δεν έχει να κάνει με τον αγγλικό πολιτισμό και την αγγλική κουλτούρα. Τα συναισθήματα από τη δική μου επίσκεψη εκεί είναι ανάμεικτα. Θαυμασμός για την ομορφιά που βρίσκεται στιβαγμένη μέσα στις αίθουσές του, μία θλίψη για τα ξενητεμένα μνημεία της πατρίδας μου και μία υπερβολική ενόχληση από τον τρόπο που αντιμετωπίζονται ως εμπορεύσιμα αγαθά μπροστά από τα οποία περνούν αμέτρητες σειρές ανθρώπων από όλες τις φυλές της γης που φωνάζουν, γελούν, φωτογραφίζονται μαζί τους, τα ακουμπούν με περιέργεια. Όχι αυτό που έχω συνηθίσει στην Ελλάδα και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης να αντιλαμβάνομαι ως μουσείο. 
Αυτές τις μέρες στο Βρετανικό Μουσείο φιλοξενείται η έκθεση για το Αφγανιστάν και τους θησαυρούς του. Εκεί ο αριθμός των επισκεπτών ήταν σαφώς μικρός κι η αντιμετώπιση των μνημείων εντελώς διαφορετική. Αυτό που μπορεί να διακρίνει κανείς στα ελάχιστα σχετικά μνημεία της έκθεσης είναι αυτό το γόνιμο πάντρεμα πολιτισμών στο έδαφος του Αφγανιστάν, που αποτυπώνεται στα μνημεία του. Ελληνικές, περσικές, ινδικές επιρροές άφησαν τη σφραγίδα τους ανεξίτηλα επάνω σε αυτά. Μία επιγραφή στα ελληνικά από την ελληνιστική πόλη Ai Khanum (Aλεξάνδρεια στον Όξο ποταμό;) των αρχών του 3ου αι. π.Χ. (ηρώον του Κινέα), που μου ήταν γνωστή από τα βιβλία, αλλά τώρα την είδα για πρώτη φορά στο Μουσείο, αξίζει να αναφερθεί, γιατί παρέχει τις αρχές που πρέπει να διέπουν την ανθρώπινη ζωή στους διάφορους σταθμούς της:

Παῖς ὢν κόσμιος γίνου
Ἤβων ἐγκρατὴς
Μέσος δίκαιος
Πρεσβύτης εὔβουλος
Τελευτῶν ἄλυπος

ISBL London 2011: Greco-Roman World

Την Τρίτη 5 Ιουλίου έγινε η συνάντηση της ομάδας Greco-Roman World. Σε αυτήν διαβάστηκαν τέσσερις εισηγήσεις.
Στο πρώτο μέρος της συνεδρίας, το οποίο έφερε τον τίτλο Sacred Spaces and Benevolent Acts, διαβάστηκαν δύο εισηγήσεις.
Η πρώτη ήταν η δική μου κι έφερε τον τίτλο "The Cult of Theos Hypsistos in Roman Thessalonica and the First Christian Community of the City". Για όσους ενδιαφέρονται να διαβάσουν μία πρόχειρη εκδοχή της (χωρίς υποσημειώσεις), μπορούν να ανατρέξουν στη σελίδα του ιστολογίου με τον τίτλο "Δημοσιεύσεις" ή να πατήσουν επάνω στον τίτλο παραπάνω. Στην εισήγηση παρουσίασα μία περίπτωση λατρείας του Θεού Υψίστου, αυτήν της Θεσσαλονίκης, η οποία κατά τη γνώμη μου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από πολλές απόψεις (είναι του δεύτερου μισού του 1ου αι., οι λάτρεις της ανήκουν σε μία ομάδα μεσαία κοινωνικά με γεωγραφική και κοινωνική κινητικότητα, τα μνημεία είναι ανεικονικά παραπέμποντας σε περισσότερο αφηρημένες παραστάσεις για τη θεότητα, οι λάτρεις είναι οργανωμένοι σε ένα θίασο που συναντιέται για ένα κοινό δείπνο). Όσον αφορά στην πιθανή εξάρτηση της λατρείας του Θ.Υ. από την ιουδαϊκή Διασπορά υποστήριξα ότι κάθε περίπτωση μνημείων του θα πρέπει να εξετάζεται μέσα στην τοπική συνάφεια και να αποφεύγονται οι γενικεύσεις. Ειδικά δε για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης τίποτε στα μνημεία δε μαρτυρεί ιουδαϊκή επίδραση. Τέλος, όσον αφορά στην πιθανή σύνδεση της λατρείας με την γνωστή από τις Πράξεις ομάδα των φοβουμένων θέση της εισήγησης ήταν ότι οι δύο ομάδες δεν θα πρέπει κατ΄ ανάγκη να ταυτισθούν, αλλά μάλλον αποτελούν δύο διαφορετικές όψεις του ίδιου φαινομένου, της μεταφυσικής αναζήτησης του εθνικού κόσμου. Όπως οι φοβούμενοι έτσι και οι λάτρεις του Θ.Υ. αποτελούν γέφυρα μεταξύ των Ιουδαίων, χριστιανών και εθνικών.
Η δεύτερη εισήγηση ήταν του Samuele Rocca (Ariel University Center of Samaria) κι έφερε τον τίτλο "Herod Evergetism in the Greek World: an Expression of Might and Power". Ο ομιλητής παρουσίασε τις διάφορες μορφές ευεργεσίας του Ηρώδη στον αρχαίο κόσμο (με κάποια υπερβολή κατά την ταπεινή μου γνώμη, αφού στον Ηρώδη απέδωσε ακόμη και τον τύπο της ρωμαϊκής στοάς με κιονοστοιχία) και υποστήριξε ότι ο Ιουδαίος μονάρχης διαφοροποιείται στην ευεργεσία του από τους ηγεμόνες της ελληνιστικής περιόδου, διότι φροντίζει μέσα από τις διάφορες ευεργετικές του πράξεις να προβληθεί ο προστάτης και κύριός του Αύγουστος. 
Το δεύτερο τμήμα της συνεδρίας έφερε τον τίτλο "Literacy and Illiteracy and its Influence in the Greco-Roman World". 
Ο πρώτος ομιλητής ήταν ο Antonio Lombatti (Deputazione di Storia Patria, Parma, Ιταλία) κι η εισήγησή του έφερε τον τίτλο "Relics in Early Christianity between Faith and Need to See". Ο ομιλητής δύο κατηγορίες λειψάνων και ιερών κειμηλίων. Εκείνα που έχουν ιστορική βάση και είναι αυθεντικά κι είναι ολιγάριθμα και μία μεγαλύτερη ομάδα τέτοιων αντικειμένων που είναι πλαστά. Τα αρχαιότερα κειμήλια εμφανίζονται τον αρχαίο Χριστιανισμό γύρω στο 200 μ.Χ. Ένα από τα πρώτα είναι η φάτνη της γέννησης. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των λειψάνων είναι ότι αντίθετα με τα κείμενα δεν μπορούν να μεταφέρουν από μόνα τους ένα μήνυμα κι έτσι δε μπορούν να κατανοηθούν από διαφορετικές κοινότητες, οι οποίες όμως έχουν κοινό πολιτισμικό κώδικα. Γι' αυτό το λόγο είναι αναγκαίο να συνοδεύονται από μία επεξηγηματική επιγραφή ή μία εικονογραφική απεικόνιση. Έτσι σε μία κοινωνία, η οποία δεν στηρίζεται κατά βάση στη γραφή, τα λείψανα αποκτούν μία ιδιαίτερη αξία ως οπτικά μέσα μεταφοράς θρησκευτικού μηνύματος. 
Η επόμενη ομιλήτρια ήταν η Gaia Lembi (Tel Aviv University) κι η εισήγησή της έφερε τον τίτλο "Writing Jewish History in a Greco-Roman World: From Polemics and Apologetics to Competition". Η ομιλήτρια υποστήριξε ότι τα κείμενα Ιουδαίων της Διασποράς της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου δεν θα πρέπει να κατανοηθούν αναγκαστικά ως έκφραση μίας επιθετικής στάσης απέναντι στο περιβάλλον των ιουδαϊκών κοινοτήτων της διασποράς, αλλά κυρίως ως ένας τρόπος ενδυνάμωσης της συλλογικής ταυτότητας των μελών της κοινότητας. Στη συνέχεια παρουσίασε το παράδειγμα του Ιωσήπου, όπου είναι εμφανής η προσπάθεια σύζευξης των δύο παραδόσεων - της ιουδαϊκής και της ελληνορωμαϊκής - αλλά κι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας κατανοεί το έργο του και το ρόλο του σε σχέση με τους βιβλικούς συγγραφείς και τους Έλληνες ιστορικούς.

Ένα ενδιαφέρον εύρημα από το Ισραήλ / A new interesting finding from Israel

Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα εκτενές άρθρο των Amnon Rosenfeld, Shimon Ilani, W.E.K. Krumbein και H. R. Feldman σχετικά με μία λυχνία που βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ και χρονολογείται στον 1ο αι. μ.Χ. Η λυχνία με διάμετρο 22 εκ. και είναι φτιαγμένη από τοπικό ασβεστόλιθο φέρει επάνω της διάφορα χαρακτηριστικά ιουδαϊκά σύμβολα (π.χ. επτάφωτο λυχνία, σιτάρι, καλάθι με σύκα κτλ), τα οποία είναι γνωστά κι από ιουδαϊκά νομίσματα της εποχής. 
Για να καταφορτώσετε το σχετικό άρθρο, επιλέξτε τον τίτλο του άρθρου:

Ένα νέο άρθρο στο τρέχον ηλεκτρονικό τεύχος του JHS / A new article in the current e-issue of JHS

Στην ιστοσελίδα του τρέχοντος τεύχους του Journal of Hebrew Scriptures 11 (2011) έχει αναρτηθεί ένα νέο άρθρο. Πατήστε στον τίτλο για να βρεθείτε στο κείμενό του:

Hava Shalom-Guy, "The Call Narratives of Gideon and Moses: Literary Convention or More?"

Πέμπτη 7 Ιουλίου 2011

Τα πρακτικά συνεδρίου για το Σπήλαιο 4 - Κουμράν / The proceedings of a Conference on Cave 4

Κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Brill ο τόμος με τα πρακτικά του συνεδρίου που έλαβε χώρα στην Κοπεγχάγη τον Ιούνιο του 2009 κι είχε ως θέμα του τα ευρήματα του Σπηλαίου 4 στο Κουμράν:

George J. Brooke & Jesper Høgenhaven (εκδ.), The mermaid and the partridge : essays from the Copenhagen Conference on Revising Texts from Cave Four, (Studies on the Texts of the Desert of Judah 96), Leiden ; Boston : Brill 2011
ISBN: 540 978-90-04-19430-4

Περιεχόμενα τόμου
  • Molly M. Zahn, "Building textual bridges : towards an understanding of 4Q158 (4QReworked Pentateuch A)", 13-32
  • Moshe J. Bernstein, "4Q159 : nomenclature, text, exegesis, genre", 33-55
  • Alex P. Jassen, "Re-reading 4QPesher Isaiah A (4Q161) : forty years after DJD V", 57-90
  • Roman Vielhauer, "Reading Hosea at Qumran", 91-108
  • Trine B. Hasselbalch, "Two approaches to the study of genre in 4Q172", 109-118
  • Søren Holst, "4Q173a : a part of an eschatological Midrash?", 119-127
  • George J. Brooke, "From Florilegium or Midrash to commentary : the problem of re-naming an adopted manuscript", 129-150
  • Jesper Høgenhaven, "4QTanhumim (4Q176) : between exegesis and treatise?", 151-167
  • Mark Laughlin / Shani Tzoref, "Theme and genre in 4Q177 and its scriptural selections", 169-189
  • Mika S. Pajunen, "4QSapiential Admonitions B (4Q185) : unsolved challenges of the Hebrew text", 191-220
  • Mladen Popovic, "4Q186. 4QZodiacal Physiognomy : a full edition", 221-258
  • Gregory L. Doudna, "Allusions to the end of the Hasmonean Dynasty in Pesher Nahum (4Q169)", 259-278
  • Mogens Müller, "Pesher commentary and its afterlife in the New Testament", 279-287

Τετάρτη 6 Ιουλίου 2011

London SBL International Meeting - Η εισήγησή μου / My paper

Στη σελίδα των δημοσιεύσεων ανάρτησα το κείμενο της εισήγησής μου που παρουσίασα στην συνάντηση της SBL στο Λονδίνο:

The Cult of Theos Hypsistos in  Roman Thessalonica and the First Christian Community of the City

Για το handout (τις επιγραφές που συζήτησα στην παρουσίαση), μπορώ να τις αποστείλω σε όποιον το επιθυμεί.

The handout (containing the inscriptions discussed in the paper) can be sent by e-mail.

London SBL International - Monday

 Ξεκίνησε τη Δευτέρα η φετινή διεθνής συνάντηση της Society of Biblical Literature με τις πρώτες συναντήσεις και την εναρκτήρια εκδήλωση της εταιρίας.
Το πρόγραμμα της φετινής συνάντηση είναι όπως πάντα πλούσιο. Στις αναρτήσεις που θα ακολουθήσουν θα παρουσιάσω όσες εισηγήσεις θα μπορέσω να παρακολουθήσω και θα δώσω πιθανά links σε ανακοινώσεις άλλων συνέδρων για την ενημέρωση των ενδιαφερόμενων αναγνωστών του ιστολογίου. 
Από τις εισηγήσεις της Δευτέρας παρακολούθησα το απόγευμα την εισήγηση τoυ Samuele Rocca (Ariel University Centre of Samaria) (ομάδα εργασίας: Hellenistic Judaism Section) που παρουσίασε το νόμο του Ηρώδη για τους ληστές / διαρρήκτες όπως αυτός παρουσιάζεται από τον Ιώσηπο στην Ιουδαϊκή Αρχαιολογία 16, 1-5. Ο Ιώσηπος κατηγορεί τον Ηρώδη ότι με το νόμο του, ο οποίος επιβάλλει εξορία στους διαρρήκτες, ουσιαστικά απομακρύνεται από το νόμο της Βίβλου. Ο ομιλητής αναζήτησε τις πιθανές επιρροές από τον ελληνιστικό και ρωμαϊκό κόσμο και υποστήριξε ότι ο νόμος του Ηρώδη είχε εφαρμογή μόνο στην Ιτουραία και στους εθνικούς κατοίκους της.
Η δεύτερη εισήγηση της απογευματινής αυτής συνάντησης της ομάδας Hellenistic Judaism Section ήταν της Kathryn Westbrook, που παρουσίασε το πρόβλημα της ιουδαϊκής επίδρασης στη λατρεία του Θεού Υψίστου, ένα θέμα ιδιαίτερα γοητευτικό. (Είναι άλλωστε πάντοτε πολύ συναρπαστικό να συναντά κανείς ανθρώπους που ασχολούνται με θέματα που αποτέλεσαν αντικείμενο και της δικής του έρευνας). Η ομιλήτρια άσκησε κριτική στη θέση του S. Mitchell ότι ο Θεός Ύψιστος συνδέεται άμεσα με τον Ιουδαϊσμό και προσπάθησε να στηρίξει τις θέσεις της σε μία σειρά αναφορών στο λεξιλόγιο των επιγραφών που σχετίζονται με το Θεό Ύψιστο και σε γενικές πληροφορίες που σχετίζονται με τον Ιουδαϊσμό της εποχής. Όσον αφορά στο λεξιλόγιο, έκανε αναφορές σε κλασικά κείμενα και υποστήριξε ότι παρόμοιο λεξιλόγιο απαντά και στον εθνικό κόσμο κι επομένως δε μπορεί να αποτελέσει απόδειξη της ιουδαϊκής επίδρασης. Όσον αφορά στη δεύτερη κατηγορία αποδείξεων, που ήταν ουσιαστικά μία σειρά γενικών θέσεων, νομίζω ότι κάποιες από αυτές δεν είναι απόλυτα πειστικές (για παράδειγμα όσον αφορά το γεγονός ότι οι Ιουδαίοι απεχθάνονταν τις απεικονίσεις ζώων, ανθρώπων κτλ., ευρήματα από συναγωγές λένε μιαν άλλη ιστορία. Όσον αφορά στο ότι οι Ιουδαίοι δεν είχαν καμιά σχέση με τις εθνικές λατρείες, η αφιέρωση από το ιερό του Αμφιάραου, η αρχαιότερη πιθανή ιουδαϊκή επιγραφή ενός Μόσχου που χαράζει το αφιέρωμά του ευχαριστώντας για τη θεραπεία του ή οι βιαστικές αφιερώσεις Ιουδαίων στο ιερό του Πάνα, υπαινίσσονται ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα πάντα). Η απάντηση στο γενικό σχήμα που προτείνει ο Mitchell δεν είναι ένα άλλο γενικό σχήμα, αλλά η εξέταση της κάθε περίπτωση της λατρείας του Θεού Υψίστου (αλλά και των Ιουδαίων κ.ά.) μέσα στην τοπική της συνάφεια, μία υπόθεση που διατύπωσα σήμερα στη δική μου εισήγηση. 

Κυριακή 3 Ιουλίου 2011

Στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Evangelische Theologie / In the current issue of Evangelische Theologie

Το τρέχον τεύχος του περιοδικού Evangelische Theologie 71:2 (2011) είναι αφιερωμένο στην Παλαιά Διαθήκη:

  • Werner. H. Schmidt, "Das Alte Testament in der Bibel"
  • Rainer Kessler, "Was ist und wozu brauchen wir eine Ethik des Alten Testaments?"
  • Jakob Wöhrle, "Isaak und Ismael. Zum Verhältnis der beiden Abrahamsöhne nach Genesis 17 und Galater 4,21-31"