Τετάρτη 7 Ιανουαρίου 2009

Η μαγεία στην ελληνιστική Αθήνα: ένα ενδιαφέρον αρχαιολογικό εύρημα

Από το ιστολόγιο Tropaion πληροφορούμαστε για την ανακοίνωση, την οποία θα διαβάσει η Marcie Handler στο πλαίσιο της ετήσιας συνάντησης των Archaeological Institute of America/American Philological Association σχετικά με ένα ενδιαφέρον εύρημα από την περιοχή κοντά στην αρχαία Αγορά. Πρόκειται για μία χύτρα που βρέθηκε θαμμένη σε ένα εμπορικό κτίριο Β της Ποικίλης Στοάς. Μέσα στη χύτρα βρέθηκαν μερικά οστά κοτόπουλου και ένα μεγάλο καρφί καρφωμένο στον πάτο του αγγείου. Στην εξωτερική επιφάνεια του αγγείου ήταν γραμμένα περισσότερα από 20 ονόματα και μία κόκκινη γραμμή ζιγκ-ζαγκ την πλάτη του αγγείου. Το αγγείο είναι φτιαγμένο από το ίδιο ακατάλληλο για μαγειρική χρήση υλικό όπως χύτρες-μινιατούρες που συνδέονται με ευρήματα από τοποθεσίες τελετουργικής πυράς. Καθώς το αντικείμενο αποτελεί το μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα που μαρτυρεί, σύμφωνα με την Handler, τη χρήση ζώων στην τελετουργία της ελληνικής μαγείας, προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη σύνδεση των γραπτών και επιτελεστικών στοιχείων της μαγείας. Επιπλέον μία σύγκριση με παρόμοια κείμενα σε defixiones οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο λόγος που θάφτηκε ένα τέτοιο αντικείμενο ήταν μία νομική ή εμπορική διαφωνία μεταξύ μίας ομάδας ανθρώπων, των οποίων τα ονόματα είναι γραμμένα στο αγγείο, κι εκείνων που παράγγειλαν το αγγείο. Το εύρημα αυτό (βρέθηκε το 2006) αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα μίας άγνωστης μέχρι σήμερα μορφής τελετουργίας.
Για να διαβάσετε την ανάρτηση στο ιστολόγιο Tropaion, πατήστε εδώ. Για να διαβάσετε την ανάρτηση στο Παν/μιο Cincinnati, πατήστε εδώ.
Το ενδιαφέρον εύρημα μου θύμισε την ανακοίνωση του Matthews Morgenstern, που παρακολούθησα το καλοκαίρι 2008 στη Λισσαβώνα, σχετικά με βιβλικά χωρία επάνω σε Ιουδαϊκά μαγικά bowls. Τέτοια σκεύη πολύ μεταγενέστερα και γεωγραφικά απομακρυσμένα από το εύρημα της Αθήνας (βρέθηκαν στην περιοχή Ιράν-Ιράκ και χρονολογούνται κυρίως στον 5ο -6ο αι. μ.Χ.), παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες. Φέρουν τα ονόματα αυτών τους οποίους αφορά το ξόρκι κι εκείνου που ζήτησε να ετοιμαστεί το μαγικό, σε κάποια από αυτά βρέθηκαν αντικείμενα, όπως τσόφλια από αυγά. Αντίθετα με τη χύτρα της Αθήνας ήταν συνηθισμένα και φτηνά καθημερινά σκεύη, τα οποία στη συνέχεια ο μάγος χάραζε.
Πληροφορίες για αυτό το είδος μαγείας βλ. Gideon Bohak, Ancient Jewish Magic. A History, Cambridge 2008, σσ. 183-193).

Δεν υπάρχουν σχόλια: