Άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος στο νέο HTS (2)

Σε παλαιότερη ανάρτηση είχαμε αναφερθεί στο νέο τεύχος του HTS 65,1 (2009). Τότε είχαμε παρουσιάσει στο πρώτο μέρος των άρθρων βιβλικού ενδιαφέροντος του συγκεκριμένου τεύχος. Σήμερα προχωρούμε στην παρουσίαση του δεύτερου μέρους:

Joel Willitts, "The friendship of Matthew and Paul: A response to a recent trend in the interpretation of Matthew’s Gospel"

Ο David Sim υποστήριξε ότι η λεγόμενη μεγάλη αποστολή στο κατά Ματθαίον (Μτ 28,16-20) αντιπροσωπεύει μία σαφή αντι-παύλεια πολεμική. Ενώ αυτή η θέση μπορεί θεωρητικά να είναι δυνατή και πιθανόν ταιριάζει μέσα στην προοπτική μίας αρχαιότερης εποχής της καινοδιαθηκικής έρευνας. δηλ. αυτήν της Σχολής της Τυβίγγης, τα δεδομένα τόσο από το κατά Ματθαίον όσο και από τα παύλεια κείμενα δεν υποστηρίζουν μια τέτοια ανάγνωση του αρχέγονου Χριστιανισμού. Σε αυτό το άρθρο ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι μία αντιθετική σχέση μεταξύ της μεγάλης αποστολής του κατά Ματθαίον και της αποστολής του Παύλου στα έθνη, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στις επιστολές του, είναι δυνατή μόνο (1) μέσα από μία συγκεκριμένη ανάγνωση του κατά Ματθαίον και (2) με μία καρικατούρα του Παύλου. Υπό το φως της σύγχρονης έρευνας τόσο για τη συγκεκριμένη περικοπή του Ματθαίου όσο και για τον ιστορικό Παύλο, αυτές οι δύο παραδόσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν ως αρμονικές μεταξύ τους κι όχι αντίθετες παρά τα πρόσφατα επιχειρήματα για το αντίθετο. Η επιχειρηματολογία του συγγραφέα προσφέρει και μία ακόμη διόρθωση στην άποψη για τον αρχέγονο Χριστιανισμό, κατά την οποία προϋποτίθεται ένα μεγάλο σχίσμα μεταξύ του λεγόμενου Ιουδαιοχριστιανισμού και της επιμονής του Παύλου για ελεύθερη ιεραποστολή στα έθνη.

Pieter M. Venter, "Canon, intertextuality and history in Nehemiah 7:72b-10:40"
Η αποκρυστάλλωση της εβραϊκής Βίβλου μπορεί να περιγραφεί παραστατικά ως μία συνεχιζόμενη κίνηση από το traditum στο traditio. Πολλά παράλληλα και αλληλεπηρεαζόμενα φαινόμενα συνέβαλαν σε αυτήν τη διαδικασία. Στο άρθρο επισημαίνεται ότι η διακειμενικότητα δεν περιοριζόταν μόνο σε απλά παραθέματα ή στην ανακύκλωση του υπάρχοντος traditum, αλλά συμπεριλάμβανε το διάλογο με παλαιότερα φιλολογικά είδη και υπάρχοντα ιδεολογικά μοτίβα. Η αισθητική και πολυλογική διακειμενικότητα φαίνεται ότι ήταν μέρος της διαδικασίας της εσωβιβλικής εξήγησης. Αυτές οι δύο απόψεις της διακειμενικότητας παρουσιάζονται σε μία ανάπτυξη της αφήγησης στο Νεεμ 7,72β. Η αγγαδική εξήγηση, που συνδέεται με την αισθητική διακειμενικότητα, απαντά σε πολλά σημεία της περικοπής. Η πολυλογική διακειμενικότητα εμφανίζεται στη χρήση των φιλολογικών ειδών (Gattungen) της ιστορική επισκόπησης και στην προσευχή της μετάνοιας στο Νεεμ 9,1-37. Αυτά συνδέονται με ένα Sitz im Leben κατά τον 5ο αι. π.Χ., όταν έγινε μία προσπάθεια ανεύρεσης μίας νέας ταυτότητας για τους Ιουδαίους.

Francois P. Viljoen, "A contextualised reading of Matthew 6:22–23: ‘Your eye is the lamp of your body’"

Για το σύγχρονο αναγνώστη το λόγιον "ο οφθαλμός είναι ο λύχνος του σώματος" είναι αινιγματικό. Ενώ οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι έχει να κάνει με το φθόνο και την απληστία, συχνά δεν κατορθώνουν να εξηγήσουν τη σχέση μεταξύ της εσωτερικής στάστης και του φυσικού οφθαλμού. Στο άρθρο ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι αυτή η περικοπή μπορεί να κατανοηθεί μόνο, εάν τη διαβάσει κανείς με βάση την αρχαία αντίληψη για την όραση. Είναι σημαντικό να ερμηνεύσει κανείς τη γενική στη φράση Ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμός, όπως θα έκανε ένας αρχαίος ακροατής ή αναγνώστης.

Pierre Jordaan, "The pendulum is never static: Jesus Sira to Jesus Christ on women in the light of Judith, Susanna and LXX Esther"

Όταν ερμηνεύεται η Κ.Δ., γενικά δε λαμβάνεται υπόψη η προηγούμενη γραμματεία. Οι διαλεκτικοί όροι discourse και contra-discourse δεν εμφανίζονται στην έρευνα αυτής της εποχής. Αυτό κυρίως ισχύει για την περίπτωση των γυναικών. Ο Ιησούς Ben Sira (περ. 196 π.Χ.) καθώς κι άλλοι συγγραφείς σοφιολογικής γραμματείας είχαν γενικά μια αρνητική στάση απέναντι στη γυναίκα. Μολονότι παλαιότερα υποστηρίχθηκε ότι αυτή η αρνητική στάση απέναντι στις γυναίκες αμφισβητείται με το παράδειγμα της Ιουδείθ, στο άρθρο προχωρά πιο πέρα: οι προσθήκες στο βιβλίο της Εσθήρ και της Σωσάννας προστέθηκαν ακριβώς για να αμφισβητήσουν την κυρίαρχη άποψη. Υποστηρίζεται ότι αυτά τα κείμενα πειστικά αντιμετωπίζουν τις αρνητικές απόψεις του Σειράχ και προσδίδουν ουσιαστικό περιεχόμενο στην αξία και την κοινωνική θέση των γυναικών. Κατά τους μεταχριστιανικούς αιώνες, τόσο ο Ιησούς Χριστός όσο και ο απόστολος Παύλος είχαν κατά βάση θετική στάση απέναντι στις γυναίκες. Οι θετικές ιδέες και έμμεσες αναφορές που προκύπτουν από τα κείμενα εντοπίζονται στο άρθρο και υποστηρίζεται ότι ίσως έχουν τις ρίζες τους στα λεγόμενα "απόκρυφα" της Π.Δ. Τέλος, στο άρθρο υποστηρίζεται ότι οι δευτεροπαύλειες επιστολές περιέχουν μία στροφή προς τα πίσω και προς την αρνητική στάση του Σειράχ απέναντι στις γυναίκες.

Jonathan A. Draper, "Imitating Jesus, yes – but which Jesus? A critical engagement with the ethics of Burridge in Imitating Jesus: An inclusive approach to New Testament ethics (2007)"

Στο άρθρο εξετάζεται η προσπάθεια του Burridge στο τελευταίο του βιβλίο, Imitating Jesus: An inclusive approach to New Testament ethics (2007), να κτίσει ένα οικοδόμημα στρατευμένης χριστιανικής ηθικής, η να ξεκινά από τον ιστορικό Ιησού και να λαμβάνει υπόχη της τις διαφορετικές οπτικές των τεσσάρων επίσης ευαγγελίων στηριζόμενος στο φιλολογικό είδος των ελληνικών βίων. Ενώ η προσέγγιση του Burridge χαίρει αποδοχής και θεωρείται ως ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, δέχεται επίσης κριτική για την επιλεκτικότητα στον τρόπο παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες για τον Ιησού της ιστορίας. Η επιλογή εκ μέρους του Burridge της εμπειρίας της Ν. Αφρικής στον αγώνα ενάντια στο apartheid ως "test case" επίσης δέχεται κριτική, καθώς τα θέματα σε αυτούς τους αγώνες για δικαιοσύνη φαίνονται σαφέστερα σε αυτούς που βρίσκονται έξω από την μάχη παρά σε αυτούς που είναι εμπλεκόμενοι και η ανάλυσή του εγείρει περισσότερα ερωτήματα παρά δίδει απαντήσεις.

Marius Nel, "Violence and the Daniel tales in a children’s Bible"

Τα παιδιά απολαμβάνουν τις ιστορίες του Δανιήλ και των τριών φίλων του είτε τις ακούν στο κατηχητικό είτε από τους γονείς και τους παππούδες. Αυτές οι ιστορίες ωστόσο είναι γεμάτες από βία. Στο άρθρο αναλύεται μία συγκεκριμένη εκδοχή σε μία παιδική Βίβλο και υποστηρίζεται ότι αυτή η βία λειτουργεί ως εκείνη η κλωστή που συγκρατεί δεμένες μεταξύ τους τις επιμέρους ιστορίες κι επομένως είναι ανεκτή είτε προέρχεται από το Θεό για το καλό των παιδιών του είτε από τα παιδιά του για το ίδιον όφελος. Μέσα από την ιδεολογία, την κριτική και τον αποδομισμό καταδεικνύεται πώς μία κοινωνικά ευαισθητοποιημένη ανάγνωστη του κειμένου απαιτεί αφηγητές των ιστοριών του Δανιήλ, οι οποίοι θα πρέπει να στέκονται κριτικά απέναντι στη βία που υπάρχει μέσα στο βιβλικό κείμενο, ιδιαίτερα μάλιστα, όταν αυτά τα κείμενα απευθύνονται σε παιδιά.

Shinman Kang, Pieter M. Venter, "A canonical-literary reading of Lamentations 5"

Στο άρθρο παρουσιάζεται η κανονική και λογοτεχνική ανάγνωση του Θρ 5 μέσα στη γενικότερη συνάφεια του βιβλίου των Θρήνων. Ακολουθώντας την προσέγγιση του Vanhoozer (1998, 2002), η οποία στηρίζεται στην επιτελεστική θεωρία (speech-act theory) αναζητάται το νόημα της Γραφή στο κανονικό επίπεδο, το οποίο υπερβαίνει το βασικό φιλολογικό επίπεδο. Καθώς οι Θρήνοι είναι ένα πολυφωνικό ποιητικό κείμενο, οι φωνές που μιλούν αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κλειδί στην ερμηνεία του κειμένου. Στο πολυφωνικό κείμενο των Θρήνων η αλλαγή των ομιλητών πραγματοποιείται μεταξύ των κεφ. 1 και 4. Το Θρ 5 είναι μονολογικό. Εφαρμόζονται οι θεωρίες του Bakhntin (1984, ...) για να κατανοηθεί το βιβλίο των Θρήνων. Σε αυτό το βιβλίο το κεφ. 5 αποτελεί την κλιμάκωση, όπου η Ιερουσαλήμ κραυγάζει προς τον Θεό. Δεν μπορούμε επομένως να βρούμε την απάντηση του Θεού σε αυτό το κάλεσμα των Θρήνων. Μπορούμε να την βρούμε ωστόσο μέσα στο ευρύτερο κείμενο του χριστιανικού κανόνα.

Andries G. Van Aarde, "Intertekstualiteit – ensiklopedie en argeologie: Matteus se voorstelling van Jesus as redder"(Intertextuality – encyclopedia and archaeology: Matteus’s presentation of Jesus as saver)
Αυτή η μελέτη ως σκοπό έχει να ερευνήσει και να εφαρμόσει ό,τι ο Gérard Genette ονομάζει διακειμενικές σχέσεις και ο Ulrich Luz, στην εφαρμογή αυτών των ιδεών στο υπόμνημά του στο κατά Ματθαίον, εγκυκλοπαίδεια του συγγραφέα ή των αρχικών αναγνωστών του ευαγγελίου. Το πρώτο εγχείρημα εξετάζει τη διακειμενικότητα σε ένα συγχρονικό επίπεδο και η δεύτερη σε ένα διαχρονικό. Η πρώτη επικεντρώνεται στα προ-κείμενα του κατά Ματθαίον. Η δεύτερη προσπάθεια εμπεριέχει μία συζήτηση των πραγματολογικών απόψεων, όπως είναι η συνάφεια των εννοούμενων αναγνωστών και η χρήση προηγούμενων κειμένων μέσω της διακειμενικότητας. Σε αυτό το άρθρο εξετάζεται ο τρόπος, με τον οποίο οι πρώτοι αναγνώστες αντιμετώπιζαν τα προ-κείμενά τους και μάλιστα σε σχέση με τη χρήση της λέξης 'σώζω". Το άρθρο χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο παρουσιάζεται μία συζήτηση των κριτηρίων και των μεθόδων που βοηθούν στη διερεύνηση της διακειμενικότητας. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται η λεγόμενη "εγκυκλοπαίδεια" της διακειμενικότητας του Ματθαίου, δηλ. το "διακείμενο" , το "παρακείμενο", το "υπερκείμενο", το "υποκείμενο", το "αρχικείμενο" και το "μετακείμενο". Τέλος στο τρίτο μέρος εξετάζονται τα διάφορα προ-κείμενα των περιπτώεων του ρήματος "σώζω" μέσα στο κατά Ματθαίον.