Jesus Project και η παραδοσιακή ιστορική αντίληψη

Το θέμα του ιστορικού Ιησού και της νέας ερευνητικής προσπάθειας, που φέρει το όνομα Jesus Project, εξακολουθεί να αποτελεί θέμα συζήτησης στα θεολογικά fora του διαδικτύου. Πριν από λίγο αναρτήθηκε ένα νέο άρθρο σχετικά με το Jesus Project στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation. Ο συγγραφέας του νέου άρθρου είναι ο James Crossley, Senior Lecturer in New Testament Studies του Παν/μίου του Sheffield, μέλος του νέου προγράμματος για τον ιστορικό Ιησού.

Το κείμενό του ασχολείται στο πρώτο μέρος με μία σύντομη συζήτηση ορισμένων θέσεων των δύο άρθρων που δημοσιεύθηκαν στην ίδια ιστοσελίδα πιο πριν, του Bruce Chilton και του Joseph Hoffmann και στα οποία αναφερθήκαμε σε προηγούμενες αναρτήσεις. Στο δεύτερο μέρος ο Crossley προτείνει κάποιες νέες κατευθύνσεις, στις οποίες θα μπορούσαν οι συμμετέχοντες στο νέο πρόγραμμα να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους.

Η τελευταία συζήτηση σίγουρα επιβεβαιώνει ότι το ζήτημα του ιστορικού Ιησού δεν έχει ακόμη κλείσει. Η ανασκόπηση της μέχρι σήμερα έρευνας οδηγεί επίσης στο συμπέρασμα ότι παρά τα πολλά υποθετικά πορτραίτα του Ιησού (εσχατολογικός προφήτης, ραββίνος, Κυνικός φιλόσοφος, επικριτής της κοινωνίας, χαρισματούχος κτλ.), που έχουν μέχρι σήμερα προταθεί, η ανάγκη μελέτης του αραμαϊκού υπόβαθρου του ιστορικού Ιησού εξακολουθεί, όπως τόνισε και ο Chilton στο άρθρο του, να είναι υπαρκτή. Αυτός λοιπόν θα μπορούσε να είναι ένας από τους νέους στόχους του Jesus Project.

Μία δεύτερη παρατήρηση του Crossley είναι ότι όλες οι προσεγγίσεις του ιστορικού Ιησού μέχρι σήμερα έγιναν με βάση την αντίληψη της ιστορίας των μεγάλων ανδρών:

"The sheer amount of scholarly attention to Jesus’ words and deeds and the massive range of lives of Jesus suggest the dominance of the “great man” paradigm. "

Μετά από αυτήν τη σύντομη κριτική ο Crossley προτείνει κάποιες νέες κατευθύνσεις, στις οποίες θα μπορούσε να κινηθεί το νέο project.

α) προσανατολισμός στην κοινωνική και ανθρωπολογική ανάλυση της κοινωνίας της εποχής του ιστορικού Ιησού. Ο Crossley αναφέρει μάλιστα συγκεκριμένους τομείς, στους οποίους θα μπορούσε να επικεντρωθεί η έρευνα:

"...social networks, ethnic interaction, and the origins of gentile inclusion; class-conflicts and the emergence of a new religion; universal monotheism, developments in communication, and the origins of the deification of Jesus; and so on. In each case, the influence of Jesus the individual could be tested."

Συζητώντας την πιθανή σχέση Ιησού και διαμόρφωσης της χριστιανικής ταυτότητας παρατηρεί:

"Perhaps broader socio-economic developments better explain change than the individual; in this case, we could add a further question: why was the figure of Jesus the object of affection?"

Ο Crossley συγκεκριμενοποιεί τα παραπάνω στο παράδειγμα της θεοποίησης (deification) του Ιησού, την οποία συνδέει με την προσπάθεια του αρχέγονου χριστιανισμού να δημιουργήσει τη δική του ιδιαίτερη ταυτότητα:

"... as part of developing Christian distinctiveness over the world and as a way of bringing an international and disparate group of people together."

Κι ένα ερώτημα που συνδέεται με τα παραπάνω και το οποίο ο Crossley το συζητά στη συνάφεια των εξορκισμών είναι το ποια ήταν η αυτοσυνειδησία του ίδιου του ιστορικού Ιησού.

Ένα άλλο θέμα που θα μπορούσε να συζητηθεί από τα μέλη του Jesus Project είναι οι γενικότερες τάσεις που κρύβονται πίσως από τις μεγάλες ιστορικές αλλαγές. Μία ευρύτερη ανάλυση των απαρχών του χριστιανισμού είναι αναγκαία.

Ο Crossley παρατηρεί κλείνοντας το σύντομο άρθρο του ότι η μέχρι σήμερα έρευνα είναι θεολογικά και ιδεολογικά φορτισμένη, ενώ δεν απουσιάζουν και το εμπορικό / δημοσιογραφικό ενδιαφέρον στην έρευνα από τη δεκαετία του ΄80 του προηγούμενου αιώνα κι εξής.

[Α.Τ.: στη νέα φάση συζήτησης για τον ιστορικό Ιησού θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν όλα τα νεότερα συμπεράσματα περί ιστορικότητας και ιστορικής αλήθειας παράλληλα με εκείνα της πολιτισμικής ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας, για τα οποία κάνει λόγο ο Crossley. Η μέχρι σήμερα συζήτηση για τον ιστορικό Ιησού, ακόμη και ο ίδιος ο τρόπος με τον οποίο τέθηκε το συγκεκριμένο ζήτημα, θεωρώ ότι είναι γέννημα του θετικισμού και ιστορικισμού. Σήμερα έχουμε απεμπολήσει κατά πολύ την αισιοδοξία μίας τέτοιας θετικιστικής αντίληψης της ιστορίας. Είναι επομένως αναγκαίο πρώτα από όλα όχι να δοθούν νέες απαντήσεις αλλά να τεθούν εκ νέου οι ερωτήσεις από διαφορετική οπτική γωνία. Για παράδειγμα τι εννοούμε με τον όρο "ιστορικό", ποια είναι η σχέση παράδοσης -προφορικής και στη συνέχεια γραπτής- και ιστορικού προσώπου, ποια η σχέση διαμόρφωσης της παράδοσης και του πολιτισμικού περιβάλλοντος (αυτό που ο Craffert στο νέο του βιβλίο, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε χαρακτηρίζει ως "enscripturation") κτλ. Νέα εργαλεία ιστορικής έρευνας θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν στη νέα φάση έρευνας, όπως για παράδειγμα η μικροϊστορία, πολιτισμική ιστορία κτλ.]

Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο του Crossley, πατήστε εδώ.