Την Τρίτη 30.06.2009 o καθηγητής της Κ.Δ. και του ελληνορωμαϊκού κόσμου David DuToit της Ευαγγελικής Σχολής του Παν/μίου του Μονάχου έδωσε την καθιερωμένη διάλεξη που δίνεται στα γερμανικά πανεπιστήμια με την ανάληψη της έδρας.
Ο τίτλος της εισήγησης ήταν:
Στο πρώτο μέρος της εισήγησής του ο καθηγητής παρουσίασε τη σχετική περικοπή, στην οποία βρίσκεται το συγκεκριμένο χωρίο και σημείωσε ότι αποτελεί στο μόνο σημείο στο ευαγγέλιο του Μάρκου, όπου γίνεται λόγος για την απολυτρωτική θυσία του Ιησού. Τα υπομνήματα ερμηνεύουν συνήθως το συγκεκριμένο χωρίο λαμβάνοντας υπόψη το Ησ 53,10 εξ. Ο ομιλητής ωστόσο παρατήρησε ότι παρά τις μεγάλες ομοιότητες στη γλώσσα και στις ιδέες μεταξύ των δύο κειμένων, η έννοια του λύτρου, η οποία καταλαμβάνει σημαντική θέση στο χωρίο του Μάρκου, δεν απαντά στον Ησαΐα.
Αυτό είχε επιημανθεί και παλαιότερα από τους ερμηνευτές, οι οποίοι αναζήτησαν στο πολιτισμικό περιβάλλον του Μκ το σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης "λύτρον". Ο Α. Deissmann υποστήριξε ότι η ιδέα απαντά σε σχέση με την απελευθέρωση και εξαγορά δούλων. Έτσι "λύτρον" μπορεί να σημαίνει α) την αποζημίωση αλλά και β) το ποσό που καταβαλλόταν για την απελευθέρωση αιχμαλώτων πολέμου ή δούλων.
H Α. Yabro Collins (HTR 1997) πρότεινε την κατανόηση της λέξης με τη βοήθεια των λεγόμενων εξομολογητικών επιγραφών της Μ. Ασίας [Α.Τ.: πρόκειται για μια σειρά από επιγραφές, όπου δηλώνεται η τιμωρία που υπέστη η αναθέτρια / ο αναθέτης από μία θεότητα και το ποσό που κατέβαλε σε αυτήν για να εξιλεωθεί].
Το πρόβλημα ωστόσο και στις δύο υποθέσεις, σύμφωνα με τον DuToit, είναι σε ποιον καταβάλλεται στην περίπτωση του Μκ 10,45 το λύτρον.
Στο δεύτερο μέρος της εισήγησης ο DuToit πρότεινε ως λύση για την κατανόηση του συγκεκριμένου χωρίου τον τρόπο οργάνωσης της ρωμαϊκής οικογένειας και το νομικό πλαίσιό της.
Στο Μκ υπάρχει η παράσταση της οικογένειας του Ιησού. Στην περίπτωση μάλιστα του συγκεκριμένου χωρίου η ευρύτερη συνάφεια (και ιδιαίτερα οι στίχοι 35-44) φαίνεται να συνδέεται με αυτήν την παράσταση: εκεί γίνεται λόγος για αντιθέσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την κοινωνική ιεραρχία, π.χ. μικρός - μέγας, διακονηθῆναι. Είναι ενδιαφέρον ότι σε αυτήν τη συνάφεια απαντά επίσης ορολογίας σχετική με τον οίκο: διάκονος, δοῦλος, διακονεῖν.
Εξετάζοντας το νομικό πλαίσιο της ρωμαϊκής οικογένειας ο ομιλητής παρουσίασε τον τρόπο που λειτουργούσε η patria potestas και παρουσίασε αναλυτικά τη νομική ευθύνη του pater familias, όπως αυτή ορίζεται από την actio noxalis. Σε περίπτωση που ένα μέλος του οίκου έβλαπτε κάποιον, τότε ασκούνταν δίωξη εναντίον του pater familias, ο οποίος θα έπρεπε να παραδώσει το δράστη στον ενάγοντα (noxa deditio). Αν ο pater familias συμφωνούσε, τότε ο δράστης παραδιδόταν στον ενάγοντα και του επιβαλλόταν η ανάλογη τιμωρία. Αν όμως ο pater familias δε συμφωνούσε τότε οριζόταν το χρηματικό ποσό που έπρεπε να καταβληθεί. Το ποσό αυτό ονομαζόταν poena / ζημία. Ο δράστης παρέμενε στην εξουσία του pater familias, ο οποίος αποφάσιζε την τιμωρία του.
Ο DuToit υποστήριξε ότι τόσο η patria potestas όσο και η actio noxalis μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του σχετικού χωρίου. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι και στο Μκ 8,36-37 η ορολογία θυμίζει και πάλι την ίδια νομική διαδικασία (ζημιωθῆναι, ἀντάλλαγμα, ψυχή=ζωή).
Εξετάζοντας το σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης "λύτρον" ο DuToit παρατήρησε ότι στη μετάφραση των Ο΄ η λέξη δηλώνει την πληρωμή που καταβάλλεται για την αποφυγή της τιμωρίας (Παρ 6,34-35. Έξ 21,30. Αρ 35,31-32). Με μία παρόμοια σημασία απαντά και στις εξομολογητικές επιγραφές.
[Α.Τ.: Το ερώτημα ωστόσο παραμένει κατά τη γνώμη μου, ακόμη κι αν δεχθούμε την πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση του D. DuToit ποιος είναι ο ενάγων στο Μκ 10,45 και σε ποιον καταβάλλεται το λύτρον. Στο Θεό, στο διάβολο ή σε κάποιον άλλον;]
Ο τίτλος της εισήγησης ήταν:
"Väter haften für ihre Kinder. Mk 10,45 vor dem Hintergrund römischer Noxalhaftung"
Στο πρώτο μέρος της εισήγησής του ο καθηγητής παρουσίασε τη σχετική περικοπή, στην οποία βρίσκεται το συγκεκριμένο χωρίο και σημείωσε ότι αποτελεί στο μόνο σημείο στο ευαγγέλιο του Μάρκου, όπου γίνεται λόγος για την απολυτρωτική θυσία του Ιησού. Τα υπομνήματα ερμηνεύουν συνήθως το συγκεκριμένο χωρίο λαμβάνοντας υπόψη το Ησ 53,10 εξ. Ο ομιλητής ωστόσο παρατήρησε ότι παρά τις μεγάλες ομοιότητες στη γλώσσα και στις ιδέες μεταξύ των δύο κειμένων, η έννοια του λύτρου, η οποία καταλαμβάνει σημαντική θέση στο χωρίο του Μάρκου, δεν απαντά στον Ησαΐα.
Αυτό είχε επιημανθεί και παλαιότερα από τους ερμηνευτές, οι οποίοι αναζήτησαν στο πολιτισμικό περιβάλλον του Μκ το σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης "λύτρον". Ο Α. Deissmann υποστήριξε ότι η ιδέα απαντά σε σχέση με την απελευθέρωση και εξαγορά δούλων. Έτσι "λύτρον" μπορεί να σημαίνει α) την αποζημίωση αλλά και β) το ποσό που καταβαλλόταν για την απελευθέρωση αιχμαλώτων πολέμου ή δούλων.
H Α. Yabro Collins (HTR 1997) πρότεινε την κατανόηση της λέξης με τη βοήθεια των λεγόμενων εξομολογητικών επιγραφών της Μ. Ασίας [Α.Τ.: πρόκειται για μια σειρά από επιγραφές, όπου δηλώνεται η τιμωρία που υπέστη η αναθέτρια / ο αναθέτης από μία θεότητα και το ποσό που κατέβαλε σε αυτήν για να εξιλεωθεί].
Το πρόβλημα ωστόσο και στις δύο υποθέσεις, σύμφωνα με τον DuToit, είναι σε ποιον καταβάλλεται στην περίπτωση του Μκ 10,45 το λύτρον.
Στο δεύτερο μέρος της εισήγησης ο DuToit πρότεινε ως λύση για την κατανόηση του συγκεκριμένου χωρίου τον τρόπο οργάνωσης της ρωμαϊκής οικογένειας και το νομικό πλαίσιό της.
Στο Μκ υπάρχει η παράσταση της οικογένειας του Ιησού. Στην περίπτωση μάλιστα του συγκεκριμένου χωρίου η ευρύτερη συνάφεια (και ιδιαίτερα οι στίχοι 35-44) φαίνεται να συνδέεται με αυτήν την παράσταση: εκεί γίνεται λόγος για αντιθέσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την κοινωνική ιεραρχία, π.χ. μικρός - μέγας, διακονηθῆναι. Είναι ενδιαφέρον ότι σε αυτήν τη συνάφεια απαντά επίσης ορολογίας σχετική με τον οίκο: διάκονος, δοῦλος, διακονεῖν.
Εξετάζοντας το νομικό πλαίσιο της ρωμαϊκής οικογένειας ο ομιλητής παρουσίασε τον τρόπο που λειτουργούσε η patria potestas και παρουσίασε αναλυτικά τη νομική ευθύνη του pater familias, όπως αυτή ορίζεται από την actio noxalis. Σε περίπτωση που ένα μέλος του οίκου έβλαπτε κάποιον, τότε ασκούνταν δίωξη εναντίον του pater familias, ο οποίος θα έπρεπε να παραδώσει το δράστη στον ενάγοντα (noxa deditio). Αν ο pater familias συμφωνούσε, τότε ο δράστης παραδιδόταν στον ενάγοντα και του επιβαλλόταν η ανάλογη τιμωρία. Αν όμως ο pater familias δε συμφωνούσε τότε οριζόταν το χρηματικό ποσό που έπρεπε να καταβληθεί. Το ποσό αυτό ονομαζόταν poena / ζημία. Ο δράστης παρέμενε στην εξουσία του pater familias, ο οποίος αποφάσιζε την τιμωρία του.
Ο DuToit υποστήριξε ότι τόσο η patria potestas όσο και η actio noxalis μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του σχετικού χωρίου. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι και στο Μκ 8,36-37 η ορολογία θυμίζει και πάλι την ίδια νομική διαδικασία (ζημιωθῆναι, ἀντάλλαγμα, ψυχή=ζωή).
Εξετάζοντας το σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης "λύτρον" ο DuToit παρατήρησε ότι στη μετάφραση των Ο΄ η λέξη δηλώνει την πληρωμή που καταβάλλεται για την αποφυγή της τιμωρίας (Παρ 6,34-35. Έξ 21,30. Αρ 35,31-32). Με μία παρόμοια σημασία απαντά και στις εξομολογητικές επιγραφές.
[Α.Τ.: Το ερώτημα ωστόσο παραμένει κατά τη γνώμη μου, ακόμη κι αν δεχθούμε την πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση του D. DuToit ποιος είναι ο ενάγων στο Μκ 10,45 και σε ποιον καταβάλλεται το λύτρον. Στο Θεό, στο διάβολο ή σε κάποιον άλλον;]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου