Το θέμα του ιστορικού Ιησού και της νέας ερευνητικής προσπάθειας γύρω από αυτό εξακολουθεί να προκαλεί συζητήσεις στο χώρο του διαδικτύου και ιδιαίτερα σε αυτόν των ιστολογίων. Μετά από τη σειρά των κριτικών άρθρων της DeConick (στα οποία αναφερθήκαμε την εβδομάδα αυτή, πατήστε εδώ), έρχεται το κείμενο του Joseph Hoffmann, το δεύτερο δικό του, με θέμα το Jesus Project, στην ιστοσελίδα Bible and Interpretation. Στο προηγούμενο σχετικό κείμενό του είχαμε αναφερθεί παλαιότερα (πατήστε εδώ). Ο Hoffmann επανέρχεται στο ζήτημα του Jesus Project, μέλος του οποίου είναι ο ίδιος. Διακρίνει τις αντιδράσεις στο Διαδίκτυο σε τρεις κατηγορίες: "More of the Same Old Thing, A Radically New Thing, or a Thing that Wouldn’t Make a Difference whether old or new."
Απαντώντας σε αυτές λοιπόν τις αντιδράσεις τονίζει τα εξής:
-Το νέο αυτό ερευνητικό πρόγραμμα δεν είναι συνέχεια του Jesus Seminar. H νέα αυτή προσπάθεια ωστόσο έχει ως ένα στόχο του την αξιολόγηση του έργου του Jesus Seminar.
-Μέσα στο νέο αυτό πρόγραμμα διακρίνονται πολλές τάσεις, αλλά ένας από τους σκοπούς του είναι ο διάλογος μεταξύ αυτών που τις εκπροσωπούν.
-Αν πραγματικά το Jesus Project προσφέρει κάτι νέο, αυτό θα είναι η ανάπτυξη τέτοιων μεθόδων που θα οδηγούν στην καλύτερη κατανόηση των δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας.
Αναφερόμενος στη συνέχεια στις θεωρητικές αφετηρίες του προγράμματος ο H. παραπέμπει στον Descartes και στα βήματα της έρευνας που αυτός όρισε:
1. Δέξου ως αληθινό αυτό που είναι πέρα από κάθε αμφιβολία. Δηλαδή όρισε, όσο είναι δυνατό, αυτό που είναι δεδομένο κι ό,τι στηρίζεται στην αυθεντία.
2. Χώρισε κάθε ερώτημα σε μικρότερα ερωτήματα. Το ερώτημα αν ο Ιησούς πραγματικά υπήρξε ή αν είπε πραγματικά αυτά τα λόγια δεν μπορεί να απαντηθεί. Το ερώτημα όμως μπορεί κατά τον H. να διαιρεθεί σε μικρότερα ερωτήματα, στα οποία ίσως είναι δυνατό να δοθεί απάντηση.
3. Ξεκίνα από τα απλούστερα και προχώρησε στα πιο σύνθετα ζητήματα. Τα κείμενα που έχουμε στη διάθεσή μας προέρχονται από κοινότητες, των οποίων την ιστορικότητα δε μπορούμε να αμφισβητήσουμε. Είναι αναγκαίο όμως να ερευνηθούν σε βάθος από το Project.
4. Κάνε τακτική ανασκόπηση της πορείας, ώστε να μην χάνεις το στόχο σου. Είναι αναγκαίο επομένως το Jesus Project να μην κάνει τα λάθη του Jesus Seminar, χάνοντας τελικά το στόχο του.
[Α.Τ.: Η αναφορά στον Descartes και στο καρτεσιανό σχήμα νομίζω ότι είναι ενδιαφέρουσα και επίσης αποκαλυπτική των θεωρητικών βάσεων, τις οποίες θέτει το πρόγραμμα. Όπως σημείωσα και σε παλαιότερη ανάρτηση έχω την εντύπωση ότι το ερώτημα για τον ιστορικό Ιησού είναι εγκλωβισμένο σε μία παλαιότερη αντίληψη του τι είναι ιστορικό και πραγματικό, αυτή του θετικισμού του 19ου αι. Αν λοιπόν το Jesus Project έχει ως αφετηρία του τις ίδιες θεωρητικές προϋποθέσεις, τότε ίσως δε θα οδηγήσει σε κάτι νέο και ίσως υπό αυτήν την έννοιά του οι επικριτές του να έχουν δίκιο.
Αυτό που σημειώνεται ως πρώτη αρχή του Descartes ότι δηλαδή το αληθινό είναι κάτι που μπορεί να αποδειχθεί ως τέτοιο, είναι μια ιδέα που σήμερα ακούγεται απλοϊκή, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για γεγονότα του παρελθόντος. Ήδη αυτή η τοποθέτηση οδήγησε σε αδιέξοδο την επιστήμη της ιστορίας κατά τον προηγούμενο αιώνα. Το θέμα είναι βέβαια μεγάλο, αλλά σημειώνοντας μόνο αυτό, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι όλα τα γεγονότα και πρόσωπα τα βιώνουμε μέσα σε μία συγκεκριμένη συνάφεια, η οποία ορίζεται από πολλούς παράγοντες (π.χ. χρόνος, τόπος, κοινωνικό πλέγμα κτλ.). Αυτή η συνάφεια μας λείπει καθώς οι παράγοντες έχουν αλλάξει και δεν είναι δυνατό επομένως να γνωρίζουμε κάτι πέραν κάθε βεβαιότητας. Σε αυτήν τη βεβαιότητα οδηγηθήκαμε τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Προς τούτο επομένως θα συμφωνήσω με τον Η. ότι δηλαδή το ερώτημα για την ιστορικότητα του Ιησού δεν οδηγεί πουθενά. Δε θεωρώ όμως ότι θα λύσει το πρόβλημά μας ο κατακερματισμός του ερωτήματος σε μικρότερα. Αυτό που ίσως μπορεί να γίνει αποβάλλοντας τη βεβαιότητα ότι θα μπορέσουμε ποτέ να αποδείξουμε κάτι πέραν κάθε αμφιβολίας, είναι να αναπτύξουμε εργαλεία, όπως παρατηρεί κι ο Η., για να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνάφειες μέσα στις οποίες παραδίδεται η ζωή και τα λόγια του Ιησού. Ένα τελευταίο ερώτημα, σχετικό όσο άσχετο κι αν φαίνεται εν πρώτοις: ποιος Σωκράτης είναι ο πραγματικός πέραν κάθε αμφιβολίας; Αυτός του Πλάτωνος ή εκείνος του Ξενοφώντος; Ή μήπως και οι δύο; Ή μήπως τελικά το ερώτημα με τον τρόπο που διατυπώνεται δεν έχει νόημα, αφού δε μπορεί πια να έχει απάντηση. Μάλλον δηλαδή το θέμα δεν είναι να δώσουμε νέες απαντήσεις σε ένα ερώτημα που τέθηκε κάτω από άλλες ιστορικοκοινωνικές προϋποθέσεις, αλλά να θέσουμε νέα ερωτήματα ξεκινώντας από τις συνειδητοποιήσεις και τις διαπιστώσεις της πορείας μας μέχρι σήμερα. Αν λοιπόν το Jesus Project καταφέρει να θέσει τέτοια ερωτήματα, τότε θα προσφέρει πραγματικά κατά τη γνώμη μου κάτι καινούργιο στη συζήτηση.]
Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο του Hoffmann, πατήστε εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου