Bernd Janowski, "Homo ritualis. Opfer und Kult im alten Israel", 134-140
Η θυσία ανήκει στα πρωταρχικά φαινόμενα του ανθρώπινου πολιτισμού. Με τη βοήθειά της ο άνθρωπος προσπαθεί να δημιουργήσει σχέσεις με τον κόσμο των θεών, ώστε να προκαλέσει ή να ελέγξει την επέμβασή τους στο δικό του κόσμο. Ο homo ritualis κινείται στη συνάφεια θεσμοθετημένων λατρευτικών πράξεων, οι οποίες καθιστούν δυνατή τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων και παρέχουν προσανατολισμό στη ζωή. Για πολλούς σύγχρονους ανθρώπους η θυσία παραμένει κάτι το ξένο και το απορριπτέο, διότι εκπληρώνει με υλικό τρόπο αυτό που έχει πνευματικό περιεχόμενο, δηλ. τη συνάντηση με τον άγιο Θεό. Ότι η λατρεία είναι ο τόπος της παρουσίας του Θεού και της συνάντησης με αυτόν, αυτό το καθιστά σαφές η αιτιολογία του θυσιαστικού βωμού στο Εξ 20,24-26 ή -via negativa - η κριτική των προφητών για τη θυσία και τη λατρεία. Ο διαδεδομένος λόγος περί "τέλους της θυσίας" φαίνεται να αγνοεί αυτές τις συνάφειες και δε λαμβάνει σοβαρά υπόψη τη σύνθετη διαδικασία της μεταμόρφωση του λατρευτικού στοιχείου μέσω του φαινομένου της μεταφοράς (Metaphorisierung).
Thomas Hieke, "Der Kult ist für den Menschen da. Auf Spurensuche in den Opfervorschriften von Levitikus 1-10", 141-147
Οι περιγραφές της θυσίας στο Λευτ 1-10, οι οποίες με μια πρώτη ματιά φαίνονται πολύ τεχνικές, περιέχουν ίχνη έμμεσων αναφορών στην ιδέα ότι η θυσιαστική λατρεία υπηρετεί τη σωτηρία και την ευημερία των ανθρώπων. Είναι μια έκφραση της επικοινωνίας με τον Θεό, όπου στον άνθρωπο, που την προσφέρει, παρέχεται η διαβέβαιωση της ευαρέστησης του Θεού (Λευιτ 1-3). Συγκεκριμένες θυσίες (Λευιτ 4-5) συμβάλλουν στο να απομακρυνθούν οι "αμαρτίες". "Αμαρτίες" είναι όλα, όσα υπεισέρχονται μεταξύ ανθρώπου και Θεού και τους χωρίζουν και όσα εξαιτίας μιας ακούσιας εσφαλμένης συμπεριφοράς, προκαλούν ανασφάλεια και αποξένωση στον άνθρωπο και καταστρέφουν ή διαταράσσουν τη σχέση του με τον Θεό. Σύμφωνα με την αφηγηματική δομή του βιβλίου του Λευιτικού ο ίδιος ο Θεός προβάλλει την τελετουργία ως την οδό που οδηγεί στη "συμφιλίωση". Η συμφιλίωση όμως είναι επίσης η απομάκρυνση όσων προκαλούν την αποξένωση και η αποκατάσταση της σχέσης με το Θεό καθώς επίσης και η επανένταξη του ανθρώπου στη λατρευτική κοινότητα. Με αυτόν τον τρόπο ο Θεός ανοίγει το δρόμο στον άνθρωπο να σταθεί ενώπιόν του.
Dorothea Erbele-Küster, "Kult und Geschlecht. Kult(un)fähigkeit in Levitikus 11-15", 148-150
Στην καρδιά του Νόμου βρίσκονται οι εντολές για την καθαρότητα (Λευιτ 11-15). Σε αυτές το ανθρώπινο σώμα και οι σωματικές λειτουργίες συνδέονται με τη λατρεία. Σημαντικό ρόλο σε αυτές επίσης διαδραματίζει το φύλο. Έτσι για παράδειγμα η γέννηση ενός παιδιού έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να είναι ανάλογα με το φύλο του παιδιού για κάποιο διάστημα "ακάθαρτη" λατρευτικά. Σε αυτό το διάστημα μη δυνατότητας συμμετοχής στη λατρεία θα πρέπει να ληφθούν ορισμένα μέτρα, ώστε να μη τεθεί σε κίνδυνο το ιερό. Στο συγκεκριμένο άρθρο η συγγραφέας πραγματεύεται εκτός από το ζήτημα της δυνατότητας ή μη συμμετοχής στη λατρεία γυναικών (και ανδρών), τη σημασία του ζεύγους εννοιών "καθαρό-ακάθαρτο" και παρέχει εναλλακτικές δυνατότητες μετάφρασής τους.
Thomas Staubi, "Räuchern, libieren, spenden. Opfer im altisraelitischen Alltag", 152-157
Εκτός από το Ναό υπήρχαν στον αρχαίο Ισραήλ μία σειρά από θυσίες, οι οποίες ήταν στενά συνδεδεμένες με την καθημερινή ζωή. Σε αυτές ανήκαν το θυμίαμα, οι σπονδές και προσφορά τροφών στη "βασίλισσα του ουρανού", η ευχαριστία για τις δωρεές της γης και των δένδρων στα αλώνια και στα ελαιοτριβεία ή ο εφοδιασμός των νεκρών για το ταξίδι τους στην Sheol. Στη μορφή της παροχής φιλοξενίας και της φροντίδας των φτωχών αυτές οι ανεξάρτητες από το Ναό θυσίες αποκτούσαν επίσης τη μορφή της φιλανθρωπίας. Έτσι υπήρχε η ελπίδα για την εξιλέωση και τη συγχώρηση των αμαρτιών καθώς και για ευλογία.
Michael Theobald, "'Verflucht ist jeder, der am Holz hängt". Die Deutung des Todes Jesu nach Gal 3,6-14", 158-165
Ο Παύλος διατυπώνει την κεντρική ιδέα του θανάτου του Ιησού με μη λατρευτική θυσιαστική γλώσσα, όταν παρατηρεί στη Γαλ ότι "ο Χριστός πέθανε για μας". Δυστυχώς δεν εξηγεί στους αποδέκτες της επιστολής του με ποιο τρόπο ο θάνατος του Χριστού ωφελεί όλους εμάς, αλλά η διατύπωσή του φαίνεται να προϋποθέτει απλά τη γνώση από μέρους των αναγνωστών της σημασίας αυτής της φράσης. Μία εξαίρεση αποτελεί το Γαλ 3,6-14. Εκεί απαντά η κατανόηση του σωτηριώδους θανάτου του Ιησού με τη βοήθεια της έννοιας της αντιπροσωπευτικής θυσίας.
Gabriella Gelardini, "Von Bundesbruch zu Bundeserneuerung. Das sühnende Opfer im Hebräerbrief", 166-172
Η προς Εβραίους είναι ένα μεσσιανικό κωδικοποιημένο κήρυγμα της συναγωγής, όπου ερμηνεύονται τα Εξ 32 και Ιερ 31,31-34. Στον παλαιστινιακό τριετή λατρευτικό κύκλο αυτά τα δύο αναγνώσματα προβλέπονται για την Tischa be-Aw, την ημέρα νηστείας, κατά την οποία μαζί με την αθέτηση της διαθήκης στο Σινά και στην Kadesh-Barnea -εξαιτίας των οποίων η γενιά της Εξόδου δεν αξιώθηκε να δει τη Γη της Επαγγελίας- οι Ισραηλίτες πενθούν και την καταστροφή των δύο Ναών. Ο συγγραφέας της επιστολής παρηγορεί τους αναγνώστες του γι' αυτήν την απώλεια τονίζοντας ότι ο αρχιερέας Ιησούς παρέχει τον εξιλασμό για την ανανέωση της Διαθήκης, όπως κάποτε έκανε και ο Μωυσής κατά την ημέρα του Εξιλασμού.
Wolfgang Palaver, "Ende oder Transformation des Opfers? René Girards Ringen um eine Opfertheorie", 173-178
Για πολλά χρόνια ο René Girard "πάλεψε" τη διατύπωση μίας ικανοποιητικής θεωρίας για τη θυσία. Ενώ αρχικά τόνισε τη διάκριση της αρχαϊκής θυσίας και του βιβλικού μηχανισμού του αποδιοπομπαίου τράγου, μια διάκριση που τον εμπόδιζε να κατανοήσει το θάνατο του Ιησού στο σταυρό ως θυσία, τονίζει σήμερα μία σχέση μεταξύ των δύο αυτών μορφών θρησκείας. Στη χριστιανική θυσία αναγνωρίζει τώρα τη μεταμόρφωση του αρχαϊκού θεσμού και απορρίπτει έτσι ως αυταπάτη οποιαδήποτε απομάκρυνση του ανθρώπου από τη θυσία.
Thomas Hieke, "Der Kult ist für den Menschen da. Auf Spurensuche in den Opfervorschriften von Levitikus 1-10", 141-147
Οι περιγραφές της θυσίας στο Λευτ 1-10, οι οποίες με μια πρώτη ματιά φαίνονται πολύ τεχνικές, περιέχουν ίχνη έμμεσων αναφορών στην ιδέα ότι η θυσιαστική λατρεία υπηρετεί τη σωτηρία και την ευημερία των ανθρώπων. Είναι μια έκφραση της επικοινωνίας με τον Θεό, όπου στον άνθρωπο, που την προσφέρει, παρέχεται η διαβέβαιωση της ευαρέστησης του Θεού (Λευιτ 1-3). Συγκεκριμένες θυσίες (Λευιτ 4-5) συμβάλλουν στο να απομακρυνθούν οι "αμαρτίες". "Αμαρτίες" είναι όλα, όσα υπεισέρχονται μεταξύ ανθρώπου και Θεού και τους χωρίζουν και όσα εξαιτίας μιας ακούσιας εσφαλμένης συμπεριφοράς, προκαλούν ανασφάλεια και αποξένωση στον άνθρωπο και καταστρέφουν ή διαταράσσουν τη σχέση του με τον Θεό. Σύμφωνα με την αφηγηματική δομή του βιβλίου του Λευιτικού ο ίδιος ο Θεός προβάλλει την τελετουργία ως την οδό που οδηγεί στη "συμφιλίωση". Η συμφιλίωση όμως είναι επίσης η απομάκρυνση όσων προκαλούν την αποξένωση και η αποκατάσταση της σχέσης με το Θεό καθώς επίσης και η επανένταξη του ανθρώπου στη λατρευτική κοινότητα. Με αυτόν τον τρόπο ο Θεός ανοίγει το δρόμο στον άνθρωπο να σταθεί ενώπιόν του.
Dorothea Erbele-Küster, "Kult und Geschlecht. Kult(un)fähigkeit in Levitikus 11-15", 148-150
Στην καρδιά του Νόμου βρίσκονται οι εντολές για την καθαρότητα (Λευιτ 11-15). Σε αυτές το ανθρώπινο σώμα και οι σωματικές λειτουργίες συνδέονται με τη λατρεία. Σημαντικό ρόλο σε αυτές επίσης διαδραματίζει το φύλο. Έτσι για παράδειγμα η γέννηση ενός παιδιού έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να είναι ανάλογα με το φύλο του παιδιού για κάποιο διάστημα "ακάθαρτη" λατρευτικά. Σε αυτό το διάστημα μη δυνατότητας συμμετοχής στη λατρεία θα πρέπει να ληφθούν ορισμένα μέτρα, ώστε να μη τεθεί σε κίνδυνο το ιερό. Στο συγκεκριμένο άρθρο η συγγραφέας πραγματεύεται εκτός από το ζήτημα της δυνατότητας ή μη συμμετοχής στη λατρεία γυναικών (και ανδρών), τη σημασία του ζεύγους εννοιών "καθαρό-ακάθαρτο" και παρέχει εναλλακτικές δυνατότητες μετάφρασής τους.
Thomas Staubi, "Räuchern, libieren, spenden. Opfer im altisraelitischen Alltag", 152-157
Εκτός από το Ναό υπήρχαν στον αρχαίο Ισραήλ μία σειρά από θυσίες, οι οποίες ήταν στενά συνδεδεμένες με την καθημερινή ζωή. Σε αυτές ανήκαν το θυμίαμα, οι σπονδές και προσφορά τροφών στη "βασίλισσα του ουρανού", η ευχαριστία για τις δωρεές της γης και των δένδρων στα αλώνια και στα ελαιοτριβεία ή ο εφοδιασμός των νεκρών για το ταξίδι τους στην Sheol. Στη μορφή της παροχής φιλοξενίας και της φροντίδας των φτωχών αυτές οι ανεξάρτητες από το Ναό θυσίες αποκτούσαν επίσης τη μορφή της φιλανθρωπίας. Έτσι υπήρχε η ελπίδα για την εξιλέωση και τη συγχώρηση των αμαρτιών καθώς και για ευλογία.
Michael Theobald, "'Verflucht ist jeder, der am Holz hängt". Die Deutung des Todes Jesu nach Gal 3,6-14", 158-165
Ο Παύλος διατυπώνει την κεντρική ιδέα του θανάτου του Ιησού με μη λατρευτική θυσιαστική γλώσσα, όταν παρατηρεί στη Γαλ ότι "ο Χριστός πέθανε για μας". Δυστυχώς δεν εξηγεί στους αποδέκτες της επιστολής του με ποιο τρόπο ο θάνατος του Χριστού ωφελεί όλους εμάς, αλλά η διατύπωσή του φαίνεται να προϋποθέτει απλά τη γνώση από μέρους των αναγνωστών της σημασίας αυτής της φράσης. Μία εξαίρεση αποτελεί το Γαλ 3,6-14. Εκεί απαντά η κατανόηση του σωτηριώδους θανάτου του Ιησού με τη βοήθεια της έννοιας της αντιπροσωπευτικής θυσίας.
Gabriella Gelardini, "Von Bundesbruch zu Bundeserneuerung. Das sühnende Opfer im Hebräerbrief", 166-172
Η προς Εβραίους είναι ένα μεσσιανικό κωδικοποιημένο κήρυγμα της συναγωγής, όπου ερμηνεύονται τα Εξ 32 και Ιερ 31,31-34. Στον παλαιστινιακό τριετή λατρευτικό κύκλο αυτά τα δύο αναγνώσματα προβλέπονται για την Tischa be-Aw, την ημέρα νηστείας, κατά την οποία μαζί με την αθέτηση της διαθήκης στο Σινά και στην Kadesh-Barnea -εξαιτίας των οποίων η γενιά της Εξόδου δεν αξιώθηκε να δει τη Γη της Επαγγελίας- οι Ισραηλίτες πενθούν και την καταστροφή των δύο Ναών. Ο συγγραφέας της επιστολής παρηγορεί τους αναγνώστες του γι' αυτήν την απώλεια τονίζοντας ότι ο αρχιερέας Ιησούς παρέχει τον εξιλασμό για την ανανέωση της Διαθήκης, όπως κάποτε έκανε και ο Μωυσής κατά την ημέρα του Εξιλασμού.
Wolfgang Palaver, "Ende oder Transformation des Opfers? René Girards Ringen um eine Opfertheorie", 173-178
Για πολλά χρόνια ο René Girard "πάλεψε" τη διατύπωση μίας ικανοποιητικής θεωρίας για τη θυσία. Ενώ αρχικά τόνισε τη διάκριση της αρχαϊκής θυσίας και του βιβλικού μηχανισμού του αποδιοπομπαίου τράγου, μια διάκριση που τον εμπόδιζε να κατανοήσει το θάνατο του Ιησού στο σταυρό ως θυσία, τονίζει σήμερα μία σχέση μεταξύ των δύο αυτών μορφών θρησκείας. Στη χριστιανική θυσία αναγνωρίζει τώρα τη μεταμόρφωση του αρχαϊκού θεσμού και απορρίπτει έτσι ως αυταπάτη οποιαδήποτε απομάκρυνση του ανθρώπου από τη θυσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου