Ένα νέο βιβλίο για το γέλιο από τον Όμηρο μέχρι τον αρχέγονο Χριστιανισμό

Ένα νέο βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Cambridge University Press για το γέλιο και το χιούμορ στην αρχαιότητα:

Stephen Halliwell, Greek Laughter. A Study of Cultural Psychology from Homer to Early Christianity, Cambridge University Press 2008
ISBN: 978-0521717748
40,99 ευρώ

Σύμφωνα με τον πρόλογο του βιβλίου αυτό είναι το πρώτο βιβλίο που κάνει μία συνολική παρουσίαση της στάσης του αρχαίου ελληνικού κόσμου απέναντι στο γέλιο. Ο συγγραφέας ανατρέχει σε υλικό από τη λογοτεχνία, τη μυθολογία, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία και τα αρχαία ήθη και αναλύει τη θεωρία και την πρακτική του γέλιου ως μία πλούσια και αποκαλυπτική έκφραση των ελληνικών αξιών και νοοτροπιών. Από τους γελώντες θεούς του Ομήρου μέχρι την καταδίκη του γέλιου από κάποιους χριστιανούς Πατέρες το θέμα παρέχει γοητευτικά μέσα διερεύνησης σύνθετων χαρακτηριστικών της πολιτισμικής ψυχολογίας. Η ελληνική κοινωνία ανέπτυξε ιδιαίτερους θεσμούς (ανάμεσά τους το συμπόσιο και διάφορες θρησκευτικές εορτές) για τον εορτασμό του γέλιου ως μίας ικανότητας που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ θεών και ανθρώπων. Από την άλλη αντιμετώπιζε το γέλιο με φόβο εξαιτίας της δύναμης που έχει να εκθέσει άτομα και ομάδες σε ντροπή και ακόμη και στη βία. Κινούμενο ανάμεσα στις ιδέες της απόλαυσης και του πόνου, της φιλίας και της εχθρότητας, του ευτράπελου και του σοβαρού, το γέλιο κατέστη θέμα σε διάφορες συνάφειες. Χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο μοντέλο της πολισμικής ιστορίας ο Stephen Halliwell αναζητά την ανάπτυξη του θέματος του γέλιου σε μία σειρά από σημαντικά ποιητικά και πεζά κείμενα. Μακριά από τις σύγχρονες περιγραφές του "χιούμορ" ο συγγραφέας επιδιώκει να καταδείξει πώς οι αντιλήψεις του αρχαίου κόσμου για το γέλιο συνέβαλε στη διαμόρφωση του ελληνικού τρόπου κατανόησης του σώματος, του νου και του νοήματος της ζωής.

Το βιβλίο παρουσίασε σε μία εκτενή βιβλιοκρισία στο ΤLS (The Times Literary Supplement) no. 5525 (20.2.2009) η Mary Beard. Πατώντας εδώ, μπορείτε να διαβάσετε την ενδιαφέρουσα βιβλιοκρισία στη σελίδα του TLS.

Από αυτή σημειώνω την παρατήρηση της Mary Beard, όσον αφορά το ερώτημα, γιατί τα αστεία της αρχαιότητας εξακολουθούν να είναι επίκαιρα και να προκαλούν τουλάχιστον το μειδίαμά μας ακόμη και σήμερα:

"It is not, I suspect, much to do with supposedly “universal” topics of humour (though death and mistaken identity bulked large then as now). It is more a question of a direct legacy from the ancient world to our own, modern, traditions of laughter. Anyone who has been a parent, or has watched parents with their children, will know that human beings learn how to laugh, and what to laugh at (clowns OK, the disabled not). On a grander scale, it is – in large part at least – from the Renaissance tradition of joking that modern Western culture itself has learned how to laugh at “jokes”; and that tradition looked straight back to antiquity... We can still laugh at these ancient jokes, in other words, because it is from them that we have learned what “laughing at
jokes” is."