Το τρέχον τεύχος του BN / In the current issue of BN

To τρέχον τεύχος του περιοδικού Biblische Notizen 147 (2010) φιλοξενεί το πρώτο μέρος ενός αφιερώματος στην πόλη της Αλεξάνδρειας και στη σημασία της κατά την αρχαιότητα:

Reinhard Feldmeier, "Alexandria Stadt der Bildung und der Religion", 3-5

Balbina Bäbler, "Zur Archäologie Alexandrias", 9-24
Στο άρθρο γίνεται μία σύντομη παρουσίαση της ιστορίας της Αλεξάνδρειας με βάση τις φιλολογικές πηγές και τα λιγοστά υλικά απομεινάριά της. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στη βιβλιοθήκη, στο φάρο και στους τάφους, που διασώζουν ελληνικά και αιγυπτιακά χαρακτηριστικά.

Martin Bommas, "Isis in Alexandria", 25-47
Μολονότι ποτέ δεν αμφισβητήθηκε ότι η Αλεξάνδρεια διαδραμάτισε έναν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση και διάδοση της λατρείας των αιγυπτιακών θεοτήτων, όπως ήταν η Ίσις και ο Σάραπις, δεν έχουν διερευνηθεί εκτενώς οι μαρτυρίες για τη λεγόμενη αλεξανδρινή Ίσιδα. Σκοπός του συγγραφέα στο παρόν άρθρο είναι να εντοπίσει τις πηγές για την φαραωνική και την ελληνιστική Ίσιδα συμπεριλαμβάνοντας και την εικονογραφία της Ίσιδος στην ελληνιστική εποχή. Υποστηρίζει ότι οι απαρχές της ελληνιστικής Ίσιδας συνδέονται με την ιδιωτική λατρεία στην πρώιμη Αλεξάνδρεια κι όχι με τα πολιτικά ενδιαφέροντα της κυρίαρχης τάξης.

Dorit Engster, "Alexandria als Stadt der Forschung und Technik", 49-66
Στο Μουσείον και στη Βιβλιοθήκη πολλοί επιφανείς αρχαίοι επιστήμονες διεξήγαγαν την έρευνά τους. Κάποια από τα αποτελέσματα της έρευνάς τους επαναλήφθηκαν ξανά μόνο στην πρώιμη νεότερη εποχή. Οι Πτολεμαίοι στήριξαν αυτήν την έρευνα όχι μόνο για πρακτικούς λόγους αλλά κι ως μέσον προπαγάνδας.

Heinz-Günther Nesselrath, "Das Museion von Alexandria", 67-82
Μετά από μία σύντομη συζήτηση της λέξης "μουσείον" ο συγγραφέας συζητά τα αθηναϊκά πρότυπα(Ακαδημία και Λύκειον) του αλεξανδρινού Μουσείου και στη συνέχεια το θεσμό αυτόν καθαυτό: την ίδρυσή του, την οργάνωση και την ιστορία του μέχρι το τέλος του κατά τον 4ο αι. μ.Χ.

Ilinca Tanaseanu-Döbler, "Philosophie in Alexandria. Der Kreis um Ammonios Sakkas", 83-103
Στο άρθρο παρουσιάζονται διαφορετικές πτυχές της Αλεξανδρινής φιλοσοφίας κατά την αυτοκρατορική εποχή και ειδικότερα το παράδειγμα του Αμμώνιου Σακκά. Το ενδιαφέρον εστιάζεται όχι τόσο στη μορφή του ή στη φιλοσοφική του διδασκαλία αλλά στους μαθητές του και στη θέση που αυτοί είχαν στις θρησκευτικές και πνευματικές συζητήσεις της εποχής τους. Από αυτήν την εξέταση προκύπτει ένα ανοικτό δίκτυο στο οποίο η φιλοσοφία παρέχει στους διανοητές με διαφορετικά θρησκευτικά υπόβαθρα έναν τρόπο σκέψης που σαφώς τους μορφώνει ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες θρησκευτικές τους καταβολές.

Jürgen K. Zangenberg, "Fragile Vielfalt. Beobachtungen zur Sozialgeschichte Alexandrias in hellenistisch-römischer Zeit", 107-126
Από την εποχή της ίδρυσής της από τον Μέγα Αλέξανδρο η Αλεξάνδρεια κατέστη οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο στην ανατολική Μεσόγειο κατά τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Η γεωγραφική θέση της Αλεξάνδρειας είχε ως αποτέλεσμα να προσελκύσει κατοίκους ποικίλης εθνικής προέλευσης. Οι σημαντικότερες ομάδες κατοίκων της ήταν οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Ιουδαίοι. Στο παρόν άρθρο εξετάζεται η νομική και κοινωνική θέση αυτών των ομάδων, οι οποίες συχνά με ζήλο υπερασπίζονταν τα δικαιώματά τους απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Στο τελευταίο μέρος του άρθρου παρουσιάζεται εν συντομία η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην πόλη που οδήγησε τελικά στις διώξεις εναντίον των Ιουδαίων κατά την εποχή του Καλιγούλα.

Stefan Schmidt, "Der Sturz des Serapis. Zur Bedeutung paganer Götterbilder im spät-antiken Alexandria", 127-146
Κατά την Ύστερη Αρχαιότητα το επιβλητικό άγαλμα του Σαράπιδος στο κεντρικό ιερό της θεότητας στην Αλεξάνδρεια κατείχε σημαντική θέση τόσο στη λατρεία του θεού όσο και στη ζωή της πόλης. Υπάρχουν γραπτές και άλλες μαρτυρίες για μία λατρεία η οποία επηρεαζόταν όλο και περισσότερο από τις θρησκευτικές παραδόσεις της Αιγύπτου. Μέρος αυτών των αλλαγών ήταν η ταύτιση της θεότητας με το ίδιο το άγαλμα. Ο Σάραπις επομένως ήταν ο κατάλληλος θεός για τους περισσότερους κατοίκους της πόλης και για την κοινότητα της Αλεξάνδρειας. Το ιερό του ήταν το κέντρο της εκπαίδευσης και της φιλοσοφίας της πόλης. Έτσι η καταστροφή του αγάλματός του με εντολή του επισκόπου Θεόφιλου πρέπει να ανάγκασε τους χριστιανούς της πόλης να ξεκαθαρίσουν τη στάση τους απέναντι στις εθνικές παραδόσεις.

Hinrich Biesterfeldt, "„Von Alexandrien nach Bagdad“", 147-163
Οι σταθμοί που σημειώνουν την πορεία υιοθέτησης της ελληνιστικής φιλοσοφίας και των ελληνιστικών επιστημών από την αραβική κουλτούρα προκάλεσαν το ενδιαφέρον των περισσότερων μουσουλμάνων φιλοσόφων και επιστημόνων ήδη κατά τον 10ο και 11ο αιώνα, αρχής γενομένης με την περιγραφή του φιλοσόφου της Βαγδάτης al-Fārābī (πέθανε το 950). Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται ο ρόλος της αλεξανδρινής διανόησης, εξετάζονται οι αραβικές αφηγήσεις “Από την Αλεξάνδρεια στη Βαγδάτη” και κάνοντας χρήση πρόσφατων μελετών (των M. Meyerhof, G. Strohmaier, J. Lameer, D. Gutas) γίνεται η προσπάθεια να εντοπιστούν τα βασικά μοτίβα και να σκιαγραφηθεί το ευρύτερο πλαίσιο αυτής της σύνθετης αφήγησης της ισλαμικής φιλοσοφίας.