Στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα κείμενο του καθηγ. της Κ.Δ. Paul Anderson, στο οποίο υποστηρίζει ότι δεν είναι ο Ιωάννης εκείνος που εξαρτάται από τον Λουκά αλλά αντίστροφα. Ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος του κειμένου του παρουσιάζει τα επιμέρους σημεία επαφής του κατά Ιωάννην και του διπλού έργου του Λουκά (Λκ-Πρξ). Για να διαβάσετε το σχετικό κείμενο πατήστε εδώ.
[Α.Τ. Το θέμα της εξάρτησης του Ιω από τον Λκ με απασχόλησε στην τελευταία μου εισήγηση στο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Βιβλικών Σπουδών στις Σέρρες. Η εκδοχή ο Λκ να εξαρτάται από το Ιω σε μια αρχαιότερη μορφή του, που προτείνει ο Anderson, δεν είναι καινούργια, αλλά υποστηρίχθηκε ήδη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα από τον Julius Schniewind κ.ά. και κυρίως από τον F. Lamar Cribbs. Καταρχάς θα πρέπει να γίνουν δύο παρατηρήσεις κατά τη γνώμη μου σημαντικές. Η πρώτη αφορά στο δυσεπίλυτο του προβλήματος, αφού ουσιαστικά κινούμαστε στις "γκρίζες ζώνες" της προφορικότητας παραδόσεων στο μακρινό παρελθόν. Η προφορική μετάδοση των παραδόσεων για τα έργα και λόγια του Ιησού έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης κατά τις τελευταίες δεκαετίες, το πρόβλημα ωστόσο είναι κατά πόσο μπορούμε βέβαιοι για τη μορφή που αυτή η μετάδοση είχε. Η θέση του Anderson αποτελεί, πιστεύω, ένα καλό παράδειγμα για τα παραπάνω. Όλα τα επιχειρήματα που επικαλείται θα μπορούσαν να αντιστραφούν: ο Ιωάννης είναι εκείνος που αντλεί από το Λκ ή σε μία περισσότερο βολική εκδοχή και οι δύο αντλούν από ένα κοινό υλικό παράδοσης μάλλον προφορικό. Από την άλλη η ερμηνεία του Anderson δεν μπορεί να εξηγήσει εκείνες τις περιπτώσεις που ο Λουκάς παραλείπει στοιχεία της διήγησης του Μάρκου, τα οποία ωστόσο απαντούν και στον Ιωάννη. Η αλήθεια είναι ότι καμιά ερμηνεία δε μπορεί να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα κι επομένως είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε εκείνη που κατά τη γνώμη μας είναι η περισσότερο πιθανή. Προσωπικά πιστεύω ότι η σχέση των δύο ευαγγελίων ή του Ιω με τα συνοπτικά γενικότερα είναι περισσότερο σύνθετη και δεν μπορεί να περιοριστεί σε μονοεπίπεδες κι απλές γραμμικές σχέσεις μεταξύ γραπτού κειμένου και προφορικής παράδοσης ή προφορικής παράδοσης και προφορικής παράδοσης αλλά είναι πολυεπίπεδη και πολύπλοκη. Οι πολλές ομοιότητες μεταξύ Ιω και Λκ δεν είναι αναγκαίο να οδηγούν στο συμπέρασμα της ύπαρξης μίας πρωτο-ιωάννειας παράδοσης, την οποία γνώριζε ο συγγραφέας του Λκ. Θα μπορούσε κάλλιστα να υποστηριχθεί ότι ο Ιω γνώριζε το Λκ ή είχε μία κοινή πηγή μαζί του. Είμαι της άποψης ότι ο Ιω γνώριζε το κείμενο του Λκ το οποίο προϋποθέτει σε πολλές περιπτώσεις (βλ. την περίπτωση της Μάρθας και της Μαρίας ή το περιστατικό της θαυμαστής αλιείας). Οι πολλές λεκτικές κυρίως ομοιότητες μάλλον παραπέμπουν επίσης στο φαινόμενο της λεγόμενης "δευτερογενούς προφορικότητας" μίας περαιτέρω προφορικής ανάπτυξης και προφορικής μετάδοσης καταγεγραμμένων στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο λογίων και περιστατικών από τη ζωή του Ιησού, τα οποία βρίσκουν την επόμενη καταγραφή τους στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο. Αυτή η εκδοχή θα μπορούσε να εξηγήσει τα πολλά από τη μία λεκτικά και φραστικά παράλληλα μεταξύ περικοπών των δύο ευαγγελίων και από την άλλη τη σχετικά ελεύθερη μετακίνησή τους σε διαφορετικές συνάφειες ή ακόμη και τις αρκετές λεκτικές αποκλίσεις σε παράλληλα μεταξύ των δύο ευαγγελίων χωρία. Νομίζω ότι η σύγκλιση μεταξύ των δύο ευαγγελίων δεν περιορίζεται μόνο σε φράσεις και λέξεις που μπορεί να εξυπηρετούσαν μνημονικές τεχνικές της προφορικής παράδοσης, αλλά είναι μεγαλύτερη και πλουσιότερη.]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου