Άρθρο του Α. Χανιώτη για τους θεοσεβείς της Αφροδισιάδος στο BAR / An article of Chaniotis on the God-fearers of Aphrodisias in recent BAR

Στο τελευταίο τεύχος του Biblical Archaeology Review 36:6 (2010) δημοσιεύεται ένα άρθρο του γνωστού καθηγητή της αρχαίας ιστορίας και επιγραφικής Άγγελου Χανιώτη (δυστυχώς online μπορεί κανείς να διαβάσει μόνο την αρχή του άρθρου) σχετικά με τους θεοσεβείς στην Αφροδισιάδα ("Godfearers in the City of Love"). Ο Χανιώτης παρουσιάζει εν συντομία τη γνωστή επιγραφή από την Αφροδισιάδα, η οποία κάνει λόγο θεοσεβείς μέσα στη συνάφεια της συναγωγής της πόλης, τη χρονολόγησή της και άλλα ζητήματα σχετικά με αυτή και συζητά τις σχέσεις Ιουδαίων και εθνικού περιβάλλοντος στην πόλη (βλ. επίσης το άρθρο του ιδίου, SCI 21:2002, 209-242). Την επιγραφή, η οποία χρονολογείται στον 4ο ή 5ο αι. μ.Χ., μπορεί να διαβάσει κανείς στην ιστοσελίδα του PHI Greek Inscriptions. Σε αυτήν την επιγραφή διασώζονται τα ονόματα των μελών της "δεκανίας των φιλομαθών", οι οποίοι ανέγειραν ένα ταφικό μνημείο. Μεταξύ τους αναφέρονται "θεοσεβείς" και ένας προσήλυτος (Για μία πρόσφατη παρουσίαση και ανάλυση της επιγραφής βλ. IJudO II, nr. 14). Η ανακάλυψη αυτής της επιγραφής και η δημοσίευσή της από τους Reynolds / Tannenbaum αναζωπύρωσε τη συζήτηση για την ύπαρξη τέτοιων εθνικών στο περιβάλλον της συναγωγής, κάτι το οποίο ήταν επίσης γνωστό από τις Πράξεις και για τη θέση τους μέσα στη συναγωγή. Για τις μαρτυρίες στις γραμματειακές και επιγραφικές πηγές της εποχής βλ. L.H. Feldman, " Jewish Proselytism" , στο έργο των H. Attridge / G. Hatta, Eusebius, Christianity and Judaism. Studia Post-Biblica 42. Leiden: Brill 1992, 372-408. Οπωσδήποτε ο όρος θεοσεβής / φοβούμενος δε χρησιμοποιείται πάντοτε στις πηγές ως terminus technicus (κυρίως στις αρχαιότερες), κι ίσως να χαρακτηρίζει γενικά μία ομάδα εθνικών, οι οποίοι δε συνδέονται με τη συναγωγή του τόπου τους με τον ίδιο κάθε φορά τρόπο. Ακολουθώντας την τυπολογία που πρότεινε ο Sh. Cohen (HTR 1989, 13 εξ.) για τους βαθμούς προσέγγισης του Ιουδαϊσμού από τους εθνικούς, ο βαθμός σύνδεσης των εθνικών με τη συναγωγή μπορούσε να ξεκινά από έναν απλό θαυμασό της ιουδαϊκής θρησκείας και να καταλήγει στην πιστή τήρηση κάποιων χαρακτηριστικών ιουδαϊκών κανόνων.