Στη σειρά των αναρτήσεων των περιλήψεων του νέου βιβλίου του καθ. H.-J. Klauck δημοσιεύουμε σήμερα το δεύτερο μέρος του πρώτου κεφαλαίου που είναι αφιερωμένο στο Ευαγγέλιο του Ιούδα (EvJud):
Ο Klauck παρατηρεί πως το EvJud δεν προσφέρει κάτι νέο στη συζήτηση για το ιστορικό πρόσωπο του Ιούδα. Από την άλλη η ιστορικοκριτική ερμηνεία κατά τα τελευταία χρόνια οδήγησε σε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα όσον αφορά στη μορφή του Ιούδα:
-Μία μερίδα ερευνητών υποστήριξε ότι ο Ιούδας ήταν ο καλύτερος φίλος του Ιησού. Ήταν ο μόνος που ήταν έτοιμος να κάνει ό,τι ήθελε ο Ιησούς, δηλ. να τον παραδώσει για να θανατωθεί και κατάλαβε επομένως ορθά την εντολή του Ιησού στο Ιω 13,27. Κατά μία άλλη εκδοχή ο Ιούδας παρέδωσε τον Ιησού για να τον αναγκάσει να δώσει το σύνθημα για την εξἐγερση. Ἀλλωστε η Κ.Δ. δεν κάνει λόγο για προδοσία αλλά για παράδοση.
-Μία άλλη μερίδα ερευνητών υποστήριξε ότι ο Ιούδας δεν είναι ιστορικό πρόσωπο. Οι πρώτοι χριστιανοί απλά τον επινόησαν ως προσωποποίηση του ιουδαϊκού λαού που απέρριψε τον Ιησού. Γι΄ αυτό του έδωσαν και το συμβολικό όνομα "Ιούδας".
Εκτός όμως από τις παραπάνω σχετικά ακραίες τάσεις ο K. αναφέρει και μία σειρά από στοιχεία, τα οποία κατά τη γνώμη του απαρτίζουν το σκληρό ιστορικό πυρήνα:
-το όνομά του "Ιούδας" φαίνεται να δηλώνει ότι προερχόταν από μία πιστή στις παραδόσεις ιουδαϊκή οικογένεια, η οποία έδωσε στο γιο της το όνομα ενός αγαπητού πατριάρχη (κάτι ανάλογο προδίδουν και τα ονόματα της οικογένειας του Ιησού: Ιησούς, Ιάκωος, Ιούδας, Σίμων κτλ.)
-το επίθετο "Ισκαριώτης" μάλλον δηλώνει γεωγραφική καταγωγή (ο άνδρας από την Kerioth). Μπορεί μάλιστα να συνδέεται και με τη λ. keriotha = πόλη και να εννοείται η Ιερουσαλήμ, να καταγόταν δηλ. ο Ιούδας από την Ιερουσαλήμ. Ο Κ. αναφέρει και κάποιες άλλες κατά τη γνώμη του ενδιαφέρουσες ερμηνείες του ονόματος: α) η λ. προέρχεται από τη λ. σικάριος, που με τη σειρά της προέρχεται από τη λ. sicca (μικρό αιχμηλό μαχαίρι), που Ζηλωτές χρησιμοποιούσαν σε δολοφονίες. Έτσι ο Ιούδας συνδέεται με την ομάδα των Ζηλωτών, όμως σύμφωνα με τον Κ. αυτή η ομάδα αποκτά δύναμη αργότερα λίγο πριν τον πρώτο ιουδαϊκό πόλεμο, β) η λ. έχει αραμαϊκή προέλευση και σημαίνει "άνθρωπος ψεύδους", οπότε ο Ιούδας απέκτησε το προσωνύμιο κατά πάσα πιθανότητα μετά την ανάσταση. Ο Κ. ωστόσο εκτιμά ότι μια τέτοια ερμηνεία θα ταίριαζε περισσότερο στην περίπτωση που ο Ιούδας ήταν μία μη ιστορική μορφή.
-ο Ιούδας ανήκε από την αρχή στην ομάδα των 12, οι οποίοι με τη σειρά τους αντιπροσωπεύουν το λαό του Ισραήλ. Ένας μαθητής λοιπόν με το όνομα ενός πατριάρχη ήταν πολύ κατάλληλο γι' αυτό το ρόλο. Η ιδέα ότι ο Ιησούς από την αρχή γνώριζε ότι ο Ιούδας θα ήταν ο προδότης και τον ανέχθηκε στην ομάδα του αναπτύχθηκε αργότερα από τους απολογητές και ίχνη της υπάρχουν και στο Ιω (π.χ. 6,69-70), ο Κ. όμως θεωρεί ότι μάλλον δεν είναι ιστορικά πιθανή.
-κατά τις τελευταίες μέρες στην Ιερουσαλήμ ο Ιούδας έπαιξε έναν σκοτεινό ρόλο. Σαφώς είχε απομακρυνθεί από τον Ιησού και συνέβαλε στη νυχτερινή σύλληψη του. Δεν είναι εύκολο να εξηγήσουμε σήμερα τα κίνητρά του. Ως πιθανότερα θεωρεί ο Κ. τη μη εκπλήρωση στο πρόσωπο του Ιησού των μεσσιανικών του προσδοκιών. Η πράξη του ιστορικά σωστά και με θεολογική σημασία χαρακτηρίζεται στην Κ.Δ. ως "παράδοση" κι όχι ως προδοσία (αυτό εννοείται μόνο στο Λκ 6,16).
-μετά από αυτήν την πράξη η απομάκρυνσή του από την ομάδα του Ιησού ήταν οριστική. Για τη χριστιανική κοινότητα ήταν πια νεκρός, γι' αυτό το λόγο, σύμφωνα με τον Κ., κυκλοφόρησαν τόσες ιστορίες για το θάνατό του.
Εκτός όμως από αυτά τα στεγνά γεγονότα, υπάρχουν και μία σειρά από άλλα θέματα στην ιστορία του, που συνδέονται με την ερμηνεία, την πρόσληψη και την περαιτέρω ανάπτυξη της ιστορίας. Σε αυτά ο Κ. θεωρεί ότι ανήκουν τα 30 αργύρια, το φίλημα του Ιούδα και η αυτοκτονία του. Πολλά από αυτά τα θέματα έχουν αντληθεί από την Π.Δ. Η μορφή του συνδέθηκε με τον πόλεμο Θεού και σατανά και κατέστη το κατεξοχήν παράδειγμα προς αποφυγήν.
Όσον αφορά στους εκκλησιαστικούς συγγραφείς μόνο ο Ωριγένης παρουσιάζει τον Ιούδα θετικά. Ο Ιούδας είχε πιστέψει ειλικρινά στον Ιησού κι ο Ιησούς από την άλλη του είχε μεγάλη εμπιστοσύνη. Όπως και οι άλλοι μαθητές (το κείμενο στο Μκ 10,41 κάνει λόγο για 10 μαθητές) ενοχλήθηκε από την απαίτηση των δύο γιων του Ζεβεδαίου να καθίσουν δεξιά και αριστερά του Ιησού. Κανείς από τους μαθητές δε μπόρεσε να πιστέψει ότι ο Ιούδας θα έφτανε στην προδοσία. Ο Ωριγένης δέχεται ότι ο Ιούδας αυτοκτόνησε, ήθελε να προφτάσει τον Ιησού στην άλλη ζωή και να του ζητήσει συγχώρηση.
Ο Κ. θεωρεί ότι ο συγγρ. του EvJud προσεγγίζει την ιστορία του Ιούδα με παρόμοιο τρόπο όπως ο Ωριγένης μόνο που ακολουθεί μία άλλη ακραία γραμμή ερμηνείας. Αποκαθιστά τον αντι-ήρωα αμφισβητώντας τη στάση της παράδοσης απέναντί του. Παρόμοιες τάσεις είδαμε ότι εκδηλώθηκαν κατά καιρούς και στη σύγχρονη ερμηνεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου