Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2019

Ένα αυτόγραφο του φιλόσοφου Φιλόδημου; / An autograph of philosopher Philodemus

Για την αξιοποίηση της τεχνολογίας στην ανάγνωση των απανθρακωμένων πλέον χειρογράφων των πόλεων του Βεζουβίου έγινε λόγος σε παλαιότερη ανάρτηση. Σύμφωνα με το άρθρο της ομάδας που εργάστηκε στην ανάγνωση του PHerc. 1691/1021 τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Ο συγκεκριμένος πάπυρος είναι ένας από τους λίγους παπύρους του Herculaneum που περιέχει κείμενο στο verso. Το πρόβλημα με αυτόν τον πάπυρο, όπως και με άλλους από την ίδια πόλη, ήταν ότι όταν ο πάπυρος ξετυλίχθηκε στα 1796-1798 τα κομμάτιά του κολλήθηκαν επάνω σε χαρτόνι για να διατηρηθούν. Η πρώτη μεταγραφή επίσης δεν ήταν σε θέση να καταγράψει με ακρίβεια όλο το κείμενο. Σήμερα, με την αξιοποίηση της λεγόμενης τεχνικής της υπερφασματικής απεικόνισης στο βραχύ υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, οι ειδικοί κατόρθωσαν να αναγνώσουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την πλευρά recto του παπύρου αλλά και τα κείμενα που είναι γραμμένα στη verso. Πρόκειται για το κείμενο του φιλοσόφου Φιλοδήμου της Ιστορίας της Ακαδημίας του Πλάτωνα. Ο PHerc. 1691/1021 φαίνεται να είναι το κείμενο που δούλευε μάλλον ο ίδιος ο Φιλόδημος κι οι σημειώσεις στο verso (όπως κι εκείνες στα περιθώρια του recto) είναι διορθώσεις και προσθήκες στο κείμενο εργασίας. Στην ταυτοποίηση των σημειωμάτων στο verso βοήθησαν και τα σχεδιάσματά τους που έγιναν πριν τα τμήματα του παπύρου κολληθούν στο χαρτόνι και τα οποία σήμερα φυλάσσονται στην Οξφόρδη. Κάποια άλλα από αυτά τα σημειώματα μας ήταν γνωστά από άλλους παπύρους του έργου. Σε κάθε περίπτωση ο γραφικός χαρακτήρας στη verso φαίνεται να είναι διαφορετικός από εκείνον του recto και τα σημειώματα να προστέθηκαν μετά την ολοκλήρωση της recto πλευράς. Ένα τέτοιο εύρημα είναι πραγματικά μοναδικό στο είδους του για πολλούς λόγους. Πρώτον, γιατί μας παρέχει πρόσβαση σε ένα κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας για το οποίο δεν έχουμε πολλές πληροφορίες. Δεύτερον, γιατί μας δίνει πληροφορίες για τον τρόπο συγγραφής κι έκδοσης ενός κειμένου στον αρχαίο κόσμο και το τι μπορεί να σημαίνει αυτόγραφο. Ιδιαίτερα το τελευταίο έχει σημασία και για την αναζήτηση των αυτόγραφων των κειμένων της Καινής Διαθήκης. Κείμενα, όπως ο PHerc. 1691/1021, αποδεικνύουν ότι μάλλον είναι εξαιρετικά δύσκολο να ταυτοποιηθεί ένα τέτοιο κείμενο καθώς ακόμη και το γραπτό κείμενο χαρακτηρίζεται από ρευστότητα ήδη στα πρώτα του βήματα. Η διάσωση του PHerc. 1691/1021 αποτελεί ένα ευτυχές αλλά σπάνιο ατύχημα:

Δεν υπάρχουν σχόλια: