Ημερίδα στη μνήμη του καθ. Σ. Αγουρίδη (1) / Conference in memory of S. Agourides (1)

Σήμερα πραγματοποιήθηκε η ημερίδα, που διοργάνωσε το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. σε συνεργασία με τη Βιβλική Εταιρεία και το Ίδρυμα ΆΡΤΟΣ ΖΩΗΣ στη μνήμη του καθηγητή της Κ.Δ. Σάββα Αγουρίδη και την οποία ήδη είχαμε εξαγγείλει σε προηγούμενες αναρτήσεις μας. Οι ομιλητές, μαθητές του και μαθητές των μαθητών του, παρουσίασαν πτυχές του έργου του σημαντικού αυτού Έλληνα ερμηνευτή και θεολόγου που σημάδεψε τις βιβλικές σπουδές του 20ου αιώνα και το αποτίμησαν κριτικά. Παρόντες στην εκδήλωση που έλαβε χώρα στην αίθουσα τελετών της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. ήταν εκτός από καθηγητές και φοιτητές της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης και Αθηνών, συνάδελφοι καθηγητές θεολόγοι αλλά και η σύζυγος και ο γιος του αείμνηστου καθηγητή.

Στην παρούσα πρώτη ανάρτηση θα παρουσιάσουμε τις πρωινές συνεδρίες της ημερίδας και σε επόμενη ανάρτηση τις υπόλοιπες. Για τα όσα ακολουθούν και για το φωτογραφικό υλικό που συνοδεύει την ανάρτηση ευχαριστώ θερμά τον αγαπητό συνάδελφο λέκτορα της Κ.Δ. του Τμήματος Θεολογίας κ. Μόσχο Γκουτζιούδη.

Την ημερίδα προσφώνησαν η αντιπρύτανις και καθ. του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας κ. Δ. Λιάλιου, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής καθ. κ. Μ. Τρίτος, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος ΑΡΤΟΣ ΖΩΗΣ κ. Σ. Ζουμπουλάκης και ο Διευθυντής της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας κ. Μ. Χατζηγιάννης. Όλοι τόνισαν το πρωτοποριακό και ρηξικέλευθο έργο του καθ. Σ. Αγουρίδη, τη μεγάλη του θεολογική κατάρτιση, τον κοινωνικά ευαισθητοποιημένο λόγο του και τη μεγάλη του συμβολή στην ελλαδική θεολογική πραγματικότητα του 20ου αι. Ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. στη συνέχεια, κ. Δ. Καϊμάκης, προλόγισε την ημερίδα παρουσιάζοντας τη ζωή και το έργο του Σ. Αγουρίδη.

Κατά την πρώτη πρωινή συνεδρία (πρόεδρος ομότ. καθ. Κ.Δ. κ. Ι. Καραβιδόπουλος) ο πρώτος ομιλητής, επίκ. καθ. Κ.Δ. του Τμήματος Θεολογίας (ΑΠΘ), π. Ι. Σκιαδαρέσης, παρουσίασε την ερμηνευτική συμβολή του Σ. Αγουρίδη στο βιβλίο της Αποκαλύψεως ("Η ερμηνεία της Αποκαλύψεως από τον καθ. Σ. Αγουρίδη"). Ο ομιλητής παρουσίασε με συντομία το περιεχόμενο των έντεκα μικρότερων μελετών και του υπομνήματος του Σ. Αγουρίδη. Ιδιαίτερα επέμεινε στο έργο του "Η Αποκάλυψη του Ιωάννη: ιστορική και συγχρονιστική προσπάθεια" στο οποίο απαντούν οι περισσότερες από τις θέσεις που ο συγγραφέας θα επαναλάβει στη συνέχεια στο υπόμνημά του στο βιβλίο της Αποκαλύψεως. Τρία βασικά σημεία ξεχωρίζουν ήδη στην εισαγωγή αυτού του έργου: α) η Αποκ κατανοείται από τον Αγουρίδη ως ένα εκτυλισσόμενο δράμα σε 7 πράξεις και 7 σκηνές, β) το κείμενο της Αποκ συνδέεται με το φιλολογικό είδος της αποκάλυψης που αναπτύσσεται στους κόλπους του Ιουδαϊσμού κατά την ίδια περίοδο και γ) ο καθηγητής παρουσιάζει με συστηματικότητα και πειθώ τα βασικά ερμηνευτικά κλεισιά για την κατανόηση του βιβλίου. Τόσο σε αυτό το έργο του όσο και στα υπόλοιπα διακρίνεται το έντονο ενδιαφέρον του Α. να μεταφέρει το βιβλικό μήνυμα σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες και η πεποίθησή του ότι η σωστή ερμηνεία του βιβλίου της Αποκ., η οποία μπορεί να έχει σημασία για το σύγχρονο κόσμο, μπορεί να θρέψει όλην την κοινωνία αδιάκριτα. Μέσα από το ερμηνευτικό έργο του στην Αποκ διαφαίνεται το ενδιαφέρον του Α. για τη μαχόμενη στην εκπαίδευση θεολογία και η επιθυμία του για ευαγγελισμό όχι μόνο της διανόησης αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας.

Ο καθ. της Π.Δ. του Τμήματος Θεολογίας (ΑΠΘ), κ. Δ. Καϊμάκης, στη συνέχεια παρουσίασε τις σημαντικότερες μελέτες του Α. για κείμενα και θέματα της Π.Δ. και του μεσοδιαθηκικού Ιουδαϊσμού ("Η Παλαιά Διαθήκη στο έργο του Σ. Αγουρίδη"). Ο ομιλητής παρουσίασε με συντομία τις μελέτες αυτές και τόνισε τα ιδιαίτερα στοιχεία της καθεμιάς. Μέσα από αυτές διαφαίνονται βασικές θέσεις του Α. όσον αφορά στην εξέλιξη της ισραηλιτικής θρησκείας και θίγονται βασικά θεολογικά ερμηνευτικά ζητήματα. Ανάμεσα στις μελέτες του ξεχωρίζει η μελέτη "Μύθος, Ιστορία, Θεολογία", όπου ο Α. παρουσιάζει τον τρόπο που ο Ισραήλ προσλαμβάνει από το περιβάλλον του μύθους, τους οποίους αξιοποιεί για να διατυπώσει την πίστη του. Μία επίσης σημαντική μελέτη του Α. είναι η "Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ", στο οποίο ο Α. υποστήριξε ότι στην Π.Δ. αποτυπώνεται μία εξέλιξη των θεσμών και της θεολογικής σκέψης του Ισραήλ, την οποία μάλιστα παρουσιάζει στη συνέχεια. Ο Α. εκδήλωσε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το μεσοδιαθηκικό Ιουδαϊσμό. Εκτός από σχετικά άρθρα εξέδωσε και τα απόκρυφα της Π.Δ καθώς επίσης και τα σημαντικότερα κείμενα του Κουμράν (μετάφραση και σχόλια) αλλά και τα βασικότερα κείμενα του Nag Hammadi.

Κατά τη δεύτερη πρωινή συνεδρία (πρόεδρος καθ. Κ.Δ. Τμήματος Θεολογίας κ. Π. Βασιλειάδης) ο πρώτος ομιλητής λέκτορας της Κ.Δ. του Τμήματος Θεολογίας (ΑΠΘ) κ. Χ. Ατματζίδης, παρουσίασε τα κείμενα του Α. στα οποία ο αείμνηστος καινοδιαθηκολόγος ασχολήθηκε με ένα ενδιαφέρον όσο και δύσκολο για τα ελληνικά θεολογικά δεδομένα θέμα, εκείνο του ιστορικού Ιησού ("Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης και η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού"). Ο ομιλητής παρουσίασε με συντομία τις δύο τάσεις που εκδηλώνονται στην ορθόδοξη ελλαδική πραγματικότητα όσον αφορά στην έρευνα για τον ιστορικό Ιησού: μία τάση περισσότερο επιφυλακτική έως και αρνητική, η οποία θεωρεί την πίστη προϋπόθεση για την έρευνα και αντιλαμβάνεται την επιστήμη ως θεραπαινίδα της πίστης και μία τάση περισσότερο ανοικτή στην επιστήμη και τις μεθόδους της, η οποία εκδηλώνει μία κριτική στάση απέναντι στα κείμενα. Σε αυτήν την δεύτερη τάση εντάσσεται κι ο Α. Ο ομιλητής παρουσίασε τον τρόπο που ο Α. αξιοποίησε στη σχετική με τον ιστορικό Ιησού μελέτη το προηγούμενο ερευνητικό έργο: ο Α. στέκεται κριτικά απέναντι στα σημαντικότερα έργα, όπως του Reimarus, Renan, Schweitzer, Bultmann, Allegro και Trocmé. H κριτική αυτή παρουσίαση αναδεικνύει τον Α. στρατευμένο διανοητή της εποχής του αλλά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένο δάσκαλο και καλό γνώστη του αντικειμένου. Με τη μελέτη του άνοιξε δρόμους στην έρευνα, αν και στον ελλαδικό χώρο το παράδειγμά του, όσον αφορά στην έρευνα για τον ιστορικό Ιησού, δεν το ακολούθησαν παρά ελάχιστοι είτε εξαιτίας του ότι το θέμα δε φαίνεται να προκάλεσε το ερευνητικό ενδιαφέρον είτε γιατί το θέμα θεωρήθηκε αντίθετο προς μία επικρατούσα εκκλησιαστική τάση.

Στη συνέχεια η Δρ. Θεολ. και επιστ. συνεργ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, κ. Ελ. Κασελούρη, παρουσίασε την κοινωνική διάσταση του έργου του Α. επικεντρώνοντας την εισήγησή της στους άξονες κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα ("Ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη στο έργο του Σ. Αγουρίδη"). Ο Α. μέσα από το έργο του, που αποπνέει την κοινωνική του ευαισθησία και την οικουμενική του συνείδηση, τόνισε την ανάγκη στράτευσης των μελών της Εκκλησίας στην επίλυση των προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου, όπως την επικράτηση της ειρήνης, την άρση κάθε κοινωνικής αδικίας κτλ. Ανατρέχοντας στον αρχέγονο Χριστιανισμό μελέτησε κριτικά την τύχη που είχε στην πράξη το ζήτημα της ισότητας στα μετέπειτα χρόνια της Εκκλησίας, τόνισε όμως ότι σε κάθε περίπτωση η Εκκλησία δεν απεμπόλησε τη θεωρητική θεολογική βάση της ισότητας. Το ζήτημα επομένως εάν οι σύγχρονοι χριστιανοί είναι πρόθυμοι να εργαστούν για μια ισότητα ανδρών και γυναικών. Ως κεντρικό σημείο αναφοράς της στάσης του χριστιανού απέναντι στα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα και στο ζήτημα της κάθε είδους αδικίας ο Α. τόνισε το Σταυρό του Ιησού, διότι "στο Σταυρό του Χριστού δεν συγκρούονται στο πεδίο της μάχης μόνο υπερκόσμιες δυνάμεις αλλά και ιστορικές: άδικες και καταπιεστικές καθεστηκυίες δυνάμεις, συστήματα ψεύδους και ανελευθερίας καταπολεμούνται υπό του Χριστού και υπό όσων του ανήκουν...η πάλη του Χριστού είναι ολοκληρωμένη όταν η συντριβή των δυνάμεων αυτών είναι κύριος στόχος του Σταυρού της Εκκλησίας".