Το νέο τεύχος του Lectio difficilior / In the new issue of Lectio difficilior

Στο νέο τεύχος του Lectio difficilior 2/2009 δημοσιεύονται τα εξής άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

Sophie Kauz, "Frauenräume im Alten Testament am Beispiel der Siedlung"

Το κύριο ερώτημα σε αυτό το άρθρο είναι σε ποιους χώρους και τόπους ζουν οι γυναίκες σύμφωνα με τα κείμενα της Π.Δ. Μετά από μία προσεκτική ανάγνωση της Π.Δ. εντοπίζονται περισσότερα από 100 κείμενα, όπου οι γυναίκες αναφέρονται σε σχέση με ένα συγκεκριμένο χώρο, ο οποίος αναφέρεται ρητά στο κείμενο. Αυτά τα κείμενα μπορούν να διακριθούν σε δύο βασικές ομάδες: από τη μία είναι εκείνα που αναφέρονται σε οικισμούς και από την άλλη εκείνα που αναφέρονται στη φύση (ο κόσμος έξω από τον οικισμό). Στο άρθρο η συγγραφέας εξετάζει τα κείμενα της δεύτερης κατηγορίας, όπου αναφέρονται σε οικισμούς και κτίρια, όπως π.χ. οικίες, ανάκτορα και πόλεις.

Reuven Kiperwasser, "“Three Partners in a Person”. The Genesis and Development of Embryological Theory in Biblical and Rabbinic Judaism"

Σε αυτήν τη μελέτη ο συγγραφέας προσπαθεί να ρίξει φως στις απαρχές και την εξέλιξη της ραββινικής παράδοσης, η οποία περιγράφει τη δημιουργία του εμβρίου ως ένα κοινό έργο τριών εμπλεκόμενων μερών -των δυο γονέων και του δημιουργού- κι εξετάζει πολιτισμικές και ανθρωπολογικές πλευρές αυτής της παράδοσης. Η παράδοση στηρίζεται σε μία βιβλικά αντίληψη και χρωστά την περαιτέρω εξέλιξή της και την τελικής της διαμόρφωση όμως στη ραββινική σκέψη. Στο άρθρο αναλύονται δύο παραλλαγές της, μία παλαιστινιακή και μία βαβυλωνιακή και εντοπίζονται τα σημεία σύγκλισης και απόκλισης. Το ραββινικό μοντέλο χαρακτηρίζεται από την ιεραρχική διαβάθμιση και κυρίως από μία θεοκρατική ιεραρχία: διατηρεί την ενεργό συμμετοχή του δημιουργού και στη θέση μίας μείωσης του γυναικείου στοιχείου συναντάμε εδώ ένα ισότιμο μοντέλο δημιουργίας του εμβρίου. Η διαφοροποίηση του φύλου στα μέρη του εμβρύου στηρίζεται σε ένα χρωματικό συμβολισμό κι όχι σε μία διαφορά δύναμης. Με βάση την παλαιστινιακή θέση οι δύο γονείς είναι ισότιμοι συνεργάτες κι έχουν επομένως τα ίδια δικαιώματα σε αυτήν τη συνεργασία όπως κι ο δημιουργός. Σύμφωνα με τη βαβυλωνιακή εκδοχή και οι δύο είναι στην πραγματικότητα μία ενότητα, η οποία είναι ισότιμη με τον θείο συνεργάτη. Με βάση την ομοιότητα που παρατηρείται των ταλμουδικών θέσεων για το έμβρυο κι εκείνων στον Bundahischn και στις ινδικέ ςπηγές, μπορεί κανείς να υποθέσει μία ινδο-ιρανική επίδραση στου ραββίνους της Βαβυλώνας.

Ernst Axel Knauf , "Salome Alexandra and the Final Redaction of Psalms"

Η αρχή των στίχων του Ψα 2 δημιουργούν μία ακροστιχίδα "Για τον Yannai από τη μια και τη γυναίκα του από την άλλη, ένας Φαρισαίος". Με αυτήν την ακροστιχίδα, η οποία ανάγεται σε μία αναθεώρηση των Ψαλμών στη περίοδο μεταξύ 76 και 67 π.Χ., έπεται του αρνητικά αντιμετωπιζόμενου δυνάστη του κειμένου Yannai η θετικά προβαλλόμενη χήρα και διάδοχός του Σαλώμη Αλεξάνδρα. Η παρατήση του αναθεωρητή του Ψαλτήρα καθώς και φιλολογικοκοινωνικές παρατηρήσεις συνηγορούν για τη θέση αυτής της μελέτης ότι ο Ψαλτήρας΄αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά ως "βιβλίο προσευχής και κατήχησης των Φαρισαίων" στα χρόνια αυτής της βασίλισσας και εντάχθηκε στον κανόνα του Ιουδαϊσμού του Δεύτερου Ναού.

Nancy C. Lee, "Prophetic ‘Bat-‘Ammî’ Answers God and Jeremiah"
Το άρθρο αποτελεί μία συμβολή στη σύγχρονη συζήτηση για τις βιβλικές προφήτιδες. Εξετάζεται η ιδιαίτερη ρητορική και το μήνυμα μίας ανώνυμης προφήτιδος στο βιβλίο του Ιερεμία καθώς και στους Θρήνους, οι οποίοι βρίσκονται σε διάλογο με το βιβλίο του Ιερεμία. Οι νεότερες μελέτες επικεντρώνονται και προσεγγίζουν λογοτεχνικά και ιδεολογικά την ανησυχητική μορφή μίας - δημιουργημένης από τους άνδρες προφήτες και έντονα επικρινόμενης- γυναικείας μορφής (της θυγατρός της Σιών). Στην παρούσα μελέτη η συγγραφέας κινείται πέρα από αυτές τις μελέτες καθώς έχει ως αφετηρία της μία προφορική - ποιητική συνάφεια και προϋποθέτει ότι τόσο ο Ησαΐας όσο και ο Ιερεμίας με τη φράση ‘Bat-‘Ammî’ εννοούν μία συγκεκριμένη προφήτιδα, η οποία όμως επισκιάζεται από την κατασκευασμένη και ρητορικά ανώτερη μορφή της θυγατρός της Σιών. Με βάση τις νεότερες αναλύσεις του κειμένου η συγγραφέας υποθέτει ότι μία συγκεκριμένη προφήτις διαλέγεται με τον Ιερεμία και θεωρεί τις προφήτιδες ως αυθύπαρκτα πρόσωπα με το δικό τους προφορικό - ποιητικό λόγο, των οποίων το κήρυγμα - αν και όχι πλήρως- χρησιμοποιήθηκε από τους αναθεωρητές, τους μεταφραστές και τους αιώνες της παράδοσης και οι ίδιες παρέμειναντελικά ανώνυμες.

Pamela J. Milne, "Son of a Prostitute and Daughter of a Warrior: What Do You Think the Story in Judges 11 Means"
Σε ποιο βαθμό φτάνει τελικά η φεμινιστική-θεολογική εργασία μέχρι τις απλές αναγνώστριες και τους απλούς αναγνώστες της Βίβλου, πέρα δηλαδή από τα ειδικά περιοδικά, τα συνέδρια και τις πανεπιστημιακές αίθουσες; Αυτά τα ερωτήματα αποτελούν το θέμα αυτής της μελέτης, η οποία παρουσιάζει την ερμηνεία από μη ειδικούς της ιστορίας του Ιεφθάε και της κόρης του στο Κρ 11. Η ιστορία του πατέρα, ο οποίος θυσιάζει την ανώνυμη κόρη του εξαιτίας ενός θρησκευτικού όρκου, αποτέλεσε συχνά αντικείμενο φεμινιστικής κριτικής. Οι φεμινιστικές αναλύσεις του Κρ 11 είναι πολλές. Αγγίζουν όμως οι φεμινιστικές αναλύσεις του Κρ 11 ειδικά και της Βίβλου γενικότερα το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό κι επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο διαβάζουν και κατανοούν βιβλικά κείμενα, που μαρτυρούν τη βία εναντίον των γυναικών, οι συνηθισμένοι αναγνώστριες και αναγνώστες; Επηρεάζει η φεμινιστική κριτική των πατριαρχικών δομών και της κυρίαρχης ιδεολογίας του φύλου το σύγχρονο αναγνωστικό κοινό, όταν αυτό έρχεται αντιμέτωπο με τέτοιες ιστορίες;

Jane Tolmie, "Eve in the Looking-Glass: Interpretive labour in the Anglo-Norman Jeu d’Adam"
Σε αυτήν τη μελέτη αντιπαραβάλλονται κείμενα από τα υπομνήματα στις βιβλικές αφηγήσεις για τον παράδεισο του Αμβροσίου και του Αυγουστίνου με σκηνές του πειρασμού του Αδάμ και της Εύας από τον Διάβολο στο αγγλονορμανδικό έργο Ordo representacionis Ade, το οποίο συχνά ονομάζεται Jeu d’Adam. Καταδεικνύεται πώς η Εύα σε αυτό το πρώιμο λαϊκό δρώμενο για τη δημιουργία λειτουργεί ως ένας καθρέπτης, στον οποίο ο Αδάμ βλέπει ένα ελλιπές και μη ικανοποιητικό ον, το οποίο επιβεβαιώνει την ιεραρχική υπεροχή του Αδάμ. Το κέντρο βάρους της έρευνας του Jeu d’Adam έγκειται στις αναλυτικές και δημιουργικές προσπάθειες του έργο, σύμφωνα με τις οποίες τονίζεται ο προβληματικός ρόλος της Εύας στο δράμα της δημιουργίας. Η μελέτη καταδεικνύει ότι τόσο σε αυτό το έργο όσο και στα κείμενα του Αμβροσίου και του Αυγουστίνου η Εύα είναι ελλιπής. Αυτές οι διαφορετικές φαινομικά αλλά ίδιες κατά βάση προσεγγίσεις του ρόλου της Εύας στις σχέσεις των δυο φύλων διαφωτίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι πατριαρχικές δομές δημιουργούνται και ανανεώνονται.