Συνεχίζοντας τη σειρά αναρτήσεων με περιλήψεις του περιεχομένου του νέου βιβλίου του H.-J. Klauck για τα απόκρυφα κείμενα δίνουμε σήμερα το α΄μέρος του 2ου υποκεφαλαίου του 1ου κεφαλαίου για τα απόκρυφα ευαγγέλια. Θέμα του είναι το ευαγγέλιο του Θωμά (EvThom):
Τα κρυφά λόγια του Ιησού – Το ευαγγέλιο του Θωμά
Ο δίδυμος αδελφός του Ιησού
Ήδη στην εισαγωγή του δηλώνεται ότι περιεχόμενο του συγκεκριμένου ευαγγελίου είναι τα «κρυφά λόγια, που είπε ο ζωντανός Ιησούς». Όποιος θα κατανοήσει το βαθύτερό τους νόημα δε θα γευτεί το θάνατο. Πραγματικά το συγκεκριμένο ευαγγέλιο περιέχει αποκλειστικά λόγια του Ιησού, ενώ απουσιάζουν οι αφηγήσεις του Πάθους, του άδειου τάφου και των εμφανίσεων του Αναστημένου. Η σωτηρία δε συνδέεται με το σταυρό αλλά με την ορθή κατανόηση των λόγων του Ιησού.
Ο Θωμάς ονομάζεται στην εισαγωγή «Δίδυμος Ιούδας Θωμάς». Θωμάς στα αραμαϊκά σημαίνει «δίδυμος». Ο Θωμάς είναι ο δίδυμος αδελφός του Ιησούς, ο επίγειος σωσίας του και ο αντιπρόσωπός του. Και στις Πράξεις του Θωμά υπάρχει το μοτίβο του δίδυμου. Αυτά τα σχετικά με το Θωμά κείμενα πρέπει να συντάχθηκαν στη Συρία, όπου η τιμή του Θωμά ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη.
Nag Hammadi και Ευαγγέλιο του Θωμά
Ο K. δίνει ορισμένες σύντομες πληροφορίες για το Nag Hammadi, όπου βρέθηκαν οι 13 περίφημοι γνωστικοί κώδικες. Περιέχουν περίπου 50 έργα στην κοπτική και πρέπει να γράφηκαν γύρω στα 350 μ.Χ. Στην πλειοψηφία τους είναι μεταφράσεις αρχαιότερων ελληνικών κειμένων, ενώ κάποια ίσως είχαν αρχικά γραφεί στα συριακά. Δεν έχουμε άλλες πληροφορίες για τους μεταφραστές, τους αντιγραφείς των κειμένων, τους κατασκευαστές και τους κατόχους των κωδίκων. Μία υπόθεση είναι ότι πρόκειται για Κόπτες μοναχούς του μοναστηριού που βρέθηκε κοντά, οι οποίοι έκρυψαν τα κείμενα, όταν στα 367 κυκλοφόρησε μία εγκύκλιος επιστολή του Μ. Αθανασίου με τον κατάλογο των 27 κανονικών βιβλίων της Κ.Δ.
Από την αρχή το ευαγγέλιο του Θωμά προκάλεσε το ενδιαφέρον για τους εξής λόγους: α) η ύπαρξή του ήταν γνωστή και στην αρχαία εκκλησία (Ωριγένης, Ιππόλυτος), β) τα κείμενά του παρουσιάζουν ομοιότητες με την Q (o Κ. παρατηρεί ωστόσο ότι με μία προσεκτικότερη εξέταση προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι ομοιότητες δεν είναι και τόσο μεγάλες), γ) τμήματά του ήταν ήδη γνωστά από ελληνικούς παπύρους της Οξυρύγχου (POxy1, 654, 655). Ο αρχαιότερος από αυτούς (POxy 1) χρονολογείται περίπου στα 200 μ.Χ., κάτι που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το ευαγγέλιο γράφηκε μεταξύ στα 120 και 140 μ.Χ. Ωστόσο το θέμα της χρονολόγησης του ευαγγελίου παραμένει ακόμη ανοικτό. Ο Κ. αναφέρει τρεις πρόσφατες εργασίες, όπου προτείνονται τρεις διαφορετικές χρονολογήσεις: α) N. Perrin (2002): 175-190 μ.Χ., β) E.E. Popkes (2007): β΄ μ. 2ου αι., γ) A. DeConick (2005): η πρώτη συλλογή των λογίων 30-50 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ. Στη σύνοψη στο τέλος του κεφαλαίου ο K. προτείνει το α΄ μ. του 2ου αι. ως πιθανή εποχή σύνταξης του EvThom.
Ο δίδυμος αδελφός του Ιησού
Ήδη στην εισαγωγή του δηλώνεται ότι περιεχόμενο του συγκεκριμένου ευαγγελίου είναι τα «κρυφά λόγια, που είπε ο ζωντανός Ιησούς». Όποιος θα κατανοήσει το βαθύτερό τους νόημα δε θα γευτεί το θάνατο. Πραγματικά το συγκεκριμένο ευαγγέλιο περιέχει αποκλειστικά λόγια του Ιησού, ενώ απουσιάζουν οι αφηγήσεις του Πάθους, του άδειου τάφου και των εμφανίσεων του Αναστημένου. Η σωτηρία δε συνδέεται με το σταυρό αλλά με την ορθή κατανόηση των λόγων του Ιησού.
Ο Θωμάς ονομάζεται στην εισαγωγή «Δίδυμος Ιούδας Θωμάς». Θωμάς στα αραμαϊκά σημαίνει «δίδυμος». Ο Θωμάς είναι ο δίδυμος αδελφός του Ιησούς, ο επίγειος σωσίας του και ο αντιπρόσωπός του. Και στις Πράξεις του Θωμά υπάρχει το μοτίβο του δίδυμου. Αυτά τα σχετικά με το Θωμά κείμενα πρέπει να συντάχθηκαν στη Συρία, όπου η τιμή του Θωμά ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη.
Nag Hammadi και Ευαγγέλιο του Θωμά
Ο K. δίνει ορισμένες σύντομες πληροφορίες για το Nag Hammadi, όπου βρέθηκαν οι 13 περίφημοι γνωστικοί κώδικες. Περιέχουν περίπου 50 έργα στην κοπτική και πρέπει να γράφηκαν γύρω στα 350 μ.Χ. Στην πλειοψηφία τους είναι μεταφράσεις αρχαιότερων ελληνικών κειμένων, ενώ κάποια ίσως είχαν αρχικά γραφεί στα συριακά. Δεν έχουμε άλλες πληροφορίες για τους μεταφραστές, τους αντιγραφείς των κειμένων, τους κατασκευαστές και τους κατόχους των κωδίκων. Μία υπόθεση είναι ότι πρόκειται για Κόπτες μοναχούς του μοναστηριού που βρέθηκε κοντά, οι οποίοι έκρυψαν τα κείμενα, όταν στα 367 κυκλοφόρησε μία εγκύκλιος επιστολή του Μ. Αθανασίου με τον κατάλογο των 27 κανονικών βιβλίων της Κ.Δ.
Από την αρχή το ευαγγέλιο του Θωμά προκάλεσε το ενδιαφέρον για τους εξής λόγους: α) η ύπαρξή του ήταν γνωστή και στην αρχαία εκκλησία (Ωριγένης, Ιππόλυτος), β) τα κείμενά του παρουσιάζουν ομοιότητες με την Q (o Κ. παρατηρεί ωστόσο ότι με μία προσεκτικότερη εξέταση προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι ομοιότητες δεν είναι και τόσο μεγάλες), γ) τμήματά του ήταν ήδη γνωστά από ελληνικούς παπύρους της Οξυρύγχου (POxy1, 654, 655). Ο αρχαιότερος από αυτούς (POxy 1) χρονολογείται περίπου στα 200 μ.Χ., κάτι που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το ευαγγέλιο γράφηκε μεταξύ στα 120 και 140 μ.Χ. Ωστόσο το θέμα της χρονολόγησης του ευαγγελίου παραμένει ακόμη ανοικτό. Ο Κ. αναφέρει τρεις πρόσφατες εργασίες, όπου προτείνονται τρεις διαφορετικές χρονολογήσεις: α) N. Perrin (2002): 175-190 μ.Χ., β) E.E. Popkes (2007): β΄ μ. 2ου αι., γ) A. DeConick (2005): η πρώτη συλλογή των λογίων 30-50 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ. Στη σύνοψη στο τέλος του κεφαλαίου ο K. προτείνει το α΄ μ. του 2ου αι. ως πιθανή εποχή σύνταξης του EvThom.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου