J.W. van Henten: πρόσληψη του Δαν και 2 Μακκ στο Εβ / J.W. van Henten: Reception of Dan and 2 Macc in the epistle to the Hebrews

Η πρόσληψη των Δν 3 και 6 και των αφηγήσεων των μαρτυρίων στο 2 Μακκ 6, 18 – 7, 42 από το Εβ 11, 33 αποτέλεσε το θέμα της εισήγησης του καθηγητή της Κ.Δ. στο Παν/μιο του Amsterdam J.W. van Henten κατά τη δεύτερη συνάντηση του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ. [17/12/2009,The Reception of Daniel 3 and 6 and the Maccabean Martyrdoms in Hebrews 11:33-38 (Τά κεφ. 3 καί 6 τοῦ Δανιήλ καί τό μαρτύριο τῶν Μακκαβαίων στό Ἑβρ. 11,33-38]
Στην αρχή ο ομιλητής παρουσίασε τα διάφορα είδη πρόσληψης και διακειμενικής αξιοποίησης των κειμένων της Π.Δ.από τα κείμενα της Κ.Δ. και επικεντρώθηκε στις έμμεσες αναφορές / υπαινιγμούς σε κείμενα της Π.Δ., κατηγορία στην οποία υπάγεται ο τρόπος πρόσληψης των Δαν 3.6 και 2 Μακκ 6,-18 εξ. από την προς Εβραίους. Σύντομα παρουσίασε επίσης τα κριτήρια, με τα οποία εργάστηκε στον εντοπισμό αυτών των έμμεσων αναφορών μέσα στην Εβ: 1) αναγκαία η ταυτόσημη χρήση τριών τουλάχιστον φράσεων στο κείμενο που προσλαμβάνει το προ-κείμενο, 2) προφανείς διαφορές μεταξύ του προ-κειμένου και του μετα-κειμένου, 3) αντιστοιχίες μεταξύ των συναφειών των δύο κειμένων.
Στη συνέχεια ο ομιλητής ενέταξε το Εβ 11, 33-38 μέσα στην ευρύτερη συνάφεια (Εβ 11, 1 – 12, 3). Επεσήμανε τα εξής στοιχεία: α) η έννοια – κλειδί είναι η έννοια της «πίστης» (εμπιστοσύνης), β) η απαρίθμηση των μαρτύρων στο Εβ 11, 2 - 38 μαζί με την αναφορά στη σταύρωση και στη δικαίωση του Ιησού Χριστού έχουν παραινετικό χαρακτήρα, γ) ο κατάλογος των ηρώων του παρελθόντος βρίσκει το τέλος και την αποκορύφωσή του στον Ιησού Χριστό, εκείνος συνεχίζει την παράδοση αλλά και την υπερβαίνει κατά πολύ, δ) η πίστη των ηρώων θα μπορούσε να οδηγήσει σε διωγμούς και στο θάνατο, ε) όλες οι αναφορές σε ανώνυμους ήρωες της πίστης στο Εβ 11, 32 – 38 αφορούν στους προφήτες (ο «προφήτης» εδώ με τη σημασία εκείνου που έχει δεχθεί τη θεία αποκάλυψη μέσω του λόγου του Θεού και ήταν αντιπρόσωπός του), στ) τα παραδείγματα, που αναφέρονται στο Εβ 11, 33-38 έχουν κοινά στοιχεία με την προφητεία και την πίστη και συνδέονται με καταστάσεις βίας.
Στο δεύτερο μέρος της εισήγησής του ο καθ. van Henten ανέλυσε τον τρόπο πρόσληψης των Δαν 3.6 και 2 Μακκ 6, 18 – 7,42 στην Εβ και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Εβ 11, 33 παραφράζει ή αναφέρεται υπαινικτικά στα δύο παλαιοδιαθηκικά κείμενα και με αυτόν τον τρόπο επανερμηνεύει αυτά τα κείμενα με έναν τέτοιο τρόπο ώστε να αποκτούν περιεχόμενο και σημασία για τη χριστιανική κοινότητα. Οι ήρωες του παρελθόντος φαίνεται να έχουν απολέσει την εθνική τους ταυτότητα, αναφέρονται ανώνυμα και γενικά. Συσχετίζονται με την πίστη, στο επίκεντρο όμως του ενδιαφέροντος του συγγραφέα δεν βρίσκονται μόνο τα παθήματα αλλά κυρίως η ανταμοιβή τους, η ανάσταση στο τέλος των χρόνων. Τα παραδείγματα των ηρώων του παρελθόντος συνδέονται άμεσα με τον ορισμό της ταυτότητας της χριστιανικής κοινότητας και λειτουργούν υποστηρικτικά στο παραινετικό επιχείρημα του 10, 19 – 12. Όντας τμήμα του παρελθόντος της χριστιανικής κοινότητας και μολονότι δεν υπήρξαν αποδέκτες της υπόσχεσης του Θεού που δόθηκε με το Χριστό, θα ανταμειφθούν μαζί με τους πιστούς εν Χριστώ, όταν έλθει η σωτηρία.